Мактабгача таьлим муассасалари тарбияланувчиларининг ақлий тафаккурини шакиллантиришда инноватцион технологияларнинг ўрни

YOSHLARNI INTELLEKTUAL SALOHIYATGA EGA QILIB TARBIYALASHNING OMILLARI 
 
RAHIMOV Q., Guliston Davlat Universiteti, 
ABDUSATTOROVA Z., Boyovut tumani 47-umumta`lim maktabi 
 
Yoshlarda intellektual salohiyatni shakllantirishda, rivojlantirishda va ro`yobga chiqarishda oliy ta`lim 
muassasalarining o`rni beqiyosdir. Yoshlarning intellektual salohiyatini oshirishda olib borilayotgan mashg`ulotlarning 
saviyasi va darajasi muhim rol o`ynaydi. 
Aytish lozimki, o`rta maxsus kasb-hunar va oliy ta`limning pedagogika 
muassasalarining bo`lajak o`qituvchilarning innavatsion faoliyatini shakllantirishda o`ziga hosligidan kelib chiqilgan. 
Ularni ixtisoslik hamda maxsus fan va sohalarga yo`naltirishga e`tibor qaratilgan. Mazkur ko`rilayotgan barcha chora-
tadbirlardan ko`zlanayotgan asosiy maqsad yuqori iqtidorli intellektual salohiyatli yoshlarni tarbiyalashda muhim omil 
bo`ladi.
Ta`lim jarayonida interaktiv metodlar, innavatsion texnologiyalar, pedagogik va axborot texnologiyalarini 
o`quv jarayonida qo`llashga qiziqish va e`tabor kundan-kunga kuchayib bormoqda. O`rta maxsus kasb-hunar va oliy 
ta`limning pedagigika muassasalarida bo`lajak o`qituvchilarni tayyorlash davomida innavatsion faoliyatini samarali 

---

37 
amalga oshirish bir qator shart-sharoitlarga bog`liq. Unga bo`lajak pedagogni samarali muloqoti,qarama-qarshi 
fikrlashga nisbatan munosabati, turli holatlarda ratsional vaziyatning tan olinishini uqtirishga tayyorligi kiradi. Buning 
natijasida bo`lajak pedagog o`z bilim va ilmiy faoliyatini ta`minlaydigan keng qamrovli mavzu (motiv)ga ega bo`ladi. 
Pedagog faoliyatida o`z-o`zini faollashtirish,o`z ijodkorligi, o`z-o`zini bilishi va yaratuvchiligi,moyillari muhim 
ahamiyat kasb etadi,bu esa pedagog shaxsining kreativligining faolligini shakllantirish imkonini beradi.Yangilik 
kiritishning muhim sharti muloqotning yangi vaziyatini tug`dirishdan iborat. 
Muloqotning yangi vaziyati – bo`lajak 
pedagogning mustaqil mavqeini,pedagogik fan, o`ziga bo`lgan yangi munosabatini yarata olish qobiliyatidir. 
Keyingi sharti – pedagogning madaniyat 
va muloqotga tayyorligi. Bo`lajak o`qituvchi va o`quvchilar o`rtasidagi muloqot namunasining o`zgarishi innavatsion 
faoliyat shartidan biridir. Innavatsion faoliyat quyidagi asosiy funksiyalar bilan izohlanadi: 
- kasbiy faoliyatning ongli tahlili
-me`yorlarga nisbatan tanqidiy yondashuv
-kasbiy yangiliklarni qabul qilishga tayyorgarlik
-o`z imkoniyatlarini ro`yobga chiqarish, o`z turmush tarzi va intilishlarini kasbiy faoliyatida 
mujassamlashtirish. 
Pedagogning innavatsion faoliyati – o`z ichida yangilikni tahlil qilish va unga baho berish,kelgusidagi 
harakatlarning maqsadi va konsepsiyasini shakllantirish. Ushbu rejani amalga oshirish va tahlil qilish,samaradorlikka 
baho berishni qamrab oladi. 
Yoshlarning intellektual salohiyatini oshirishning 
negizida ularning ijodiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish yotadi. Yoshlarning ijodiy fikrlash qobiliyatlarini 
rivojlantirishda pedagog tomonidan olib borilayotgan mashg`ulotlarning ahamiyati beqiyosdir. Dars pedagog va talaba 
munosabatlarining tashkiliy shakli bo`lib, unga axborotning intellektuallik darajasi talabalarning ijodiy fikrlashga 
undovchi omil hisoblanadi. 
Yoshlarning ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirishni quyidagi tamoyillarini 
alohida e`tirof etish mumkin: 
-maqsadga erishishning turli yo`llarini iz`lashga intilishini o`rgatish
-maqsadni amalga oshirish uchun mashq qildirishga o`rgatish
-muammoni aniqlashga o`rgatish
-fikrni maqsadga muvofiq yo`llay olishga o`rgatish
-faraz, fantaziya qila olishga o`rgatish
-ishonarli xulosa chiqarishga o`rgatish 
-yangi g`oyalarga moyillikni shakllantirish 
Bugungi kundagi globallashuv masalasi hayot sur`atlarining beqiyos darajada tezlashuvini ta`minlamoqda. 
XXI asr-intellektual boylik hukmronlik qiladigan asr. Kimki bu haqiqatni o`z vaqtida anglay olmasa,u taraqqiyotdan 
chetda qolib ketishi muqarrardir. Xulosa qilib aytganda, Prezidentimiz takidlaganidek, intellektual salohiyatga ega 
bo`lgan ‖Barkamol avlodni tarbiyalash - O`zbekiston taraqqiyotining poydevoriga aylanishi shart‖.