Мактабгача таьлим муассасалари тарбияланувчиларининг ақлий тафаккурини шакиллантиришда инноватцион технологияларнинг ўрни

ЭРТАЛАБКИ ГИГИЕНИК ГИМНАСТИКА ВА МУАЙТАЙНИНГ ЎЗ-ЎЗИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ 
УСУЛИНИНГ 15-16 ЁШЛИ ЎСМИР ҚИЗЛАР ИММУН ТИЗИМИ КЎРСАТКИЧЛАРИГА ТАЪСИРИ 
МЕҲАНИЗМЛАРИ 
 
БАЛТАБАЕВ С.А., Азизов С.В., НамДУ 
 
Мавзунинг долзарблиги. Барча тараққий этган мамлакатларда саломатлик, хусусан, аѐллар 
саломатлиги инсоннинг энг муҳим бойлиги ҳисобланади. Соғлом инсон исталган жамиятда катта кучга эга 
бўлиб, яратувчилик вазифасини бажаради, қувонч, интеллектуал ва жисмоний қобилиятнинг манбаси 
ҳисобланади. Шу муносабат билан инсон эҳтиѐжи бўлмиш саломатликни мустаҳкамлаш яъни иммун тизим 
фаолиятини кучайтириш энг долзарб муаммо бўлиб қолмоқда. Бундан жамиятнинг ҳар бир аъзосида инсон 
ҳаѐтида энг муҳим бўлган саломатликка муносабатни тарбиялаш масаласи пайдо бўлади. Бунинг учун соғлом 
инсон моделини, педагогик назорат тизимини ва жисмоний камолотга эришишнинг эффектив усул ва 
услубларини ишлаб чиқиш лозим.
Тадқиқот мақсади. 15-16 ѐшли ўсмир қизлар ҳужайравий ва гуморал иммун тизими кўрсаткичларига 
эрталабки гигиеник гимнастика ва муайтайнинг ўз-ўзини ҳимоя қилиш усулларининг таъсир этиш 
меҳанизмларини ўрганишдан иборатдир. 
Материал ва услублар. Олдимизга қўйилган муаммони хал этиш учун Наманаган шахар хокими халқ 
таълими бўлимига қарашли 5-сонли умум ўрта таълим мактабининг 8-9-синф ўқувчиларидан 40-нафари 
ихтиѐрий равишда ажратиб олинди. Ўқувчиларни ажратиб олишда уларнинг ѐшига, бўйига ва вазнига этибор 
берилиб, улар асосан 15 дан 16 ѐшгача бўлган қиз болалар эди. 
Назоратимиздаги барча ўсмир қизларни 2 гуруҳга бўлиб ўргандик. Биринчи асосий гуруҳга 20-нафар (хар 
бир синфдан 10 нафардан) жисмоний машқларни мунтазам бажарувчи жисмоний фаол бўлган қизлар, иккинчи 
назорат гуруҳига эса 20-нафар жисмоний машқларни мунтазам бажариб бормайдиган жисмоний фаол бўлмаган 
қизлар киритилди. Асосий гурух билан назорат гурухидаги қизларнинг ўртача ѐши, бўйи ва вазни бир хил эди. 
Асосий гурухдаги барча ўсмир қизлар олти ой давомида эрталабки гигиеник гимнастика машқлари ва
муайтайнинг ўз-ўзини ҳимоя қилиш усули билан шуғулландилар. 
Назорат гурухидаги барча ўсмир қизларга эса эрталабки гигиеник гимнастика машқлари ва муайтайнинг 
ўз-ўзини ҳимоя қилиш усули буюрилмади. Улар кундалик ҳаѐт тарзида ҳаѐт кечирдилар. 
Назоратимиздаги барча ўсмир қизлар эрталабки гигиеник гимнастика машқлари ва муайтайнинг ўз-
ўзини ҳимоя қилиш усули билан шуғулланишларидан олдин ва кейин қуйидаги иммун тизим кўрсаткичлари: 
СД3-лимфоцитлар (Жондал услубида), СД4 ва СД8 (Моретта услубида) ва СД19 (Е.Р.Кудрявцева услубида), 
шунингдек, G(IgG), A(IgA), M(IgM)-иммуноглобулинлар (Манчини бўйича радиал иммунодиффузия услубида) 
миқдорлари текширилиб ўрганилди.