Мактабгача таьлим муассасалари тарбияланувчиларининг ақлий тафаккурини шакиллантиришда инноватцион технологияларнинг ўрни

ГИМНАСТИКА МАШҒУЛОТЛАРИ ЖАРАЁНИДА ЎРГАТИШНИНГ ДИДАКТИК 
ТАМОЙИЛЛАРИ 
 
БУЗРУКОВ Б., ГулДУ. 
Гимнастикада ўқув жараѐнини ташкил этишда ўргатишнинг дидактик тамойиллари асосий фаолият 
қўлланмаси ҳисобланади. Гимнастика машқлари спортчиларнинг жисмоний ҳаракат ва иродавий хислатларига 
катта талаблар қўяди. Янги машқларни ўзлаштириш жараѐнидаги онглилик ва фаоллик тамойили талабалардан, 
энг аввало, ҳаракатни тушуниб ўрганишни, қўйилган вазифага қизиқиб ва ижодий ѐндашишни тарбиялашни 
талаб этади. Ўқиш жараѐнида ҳаракат кўникмаларини онгли ўрганиб олишлари учун шуғулланувчиларга 
қуйидагиларни билиш талаб этилади:. 
•ўз фаолиятининг натижаларини бахолаш; турли (оғзаки, чизма, ѐзма ҳолда такрорлаш) усуллардан 
фойдаланиб, ҳаракат техникасини тасвирлаш;
•янги ҳаракатни ўзлаштириш билан боғлиқ бўлган турли қийинчиликларни енгиш;
•кундаликларини тутиш ва машқларни ўзлаштириш режаларини тузиш;
Ўргатишда кўргазмали бўлишига эришиш учун мураббий қуйидаги бир қанча восита ва усуллардан 
фойдаланади:
•ҳаракатнинг мукаммал ижросини намойиш қилиш, кино ва фото материалларни, расмлар, жадваллар ва 
намунавий моделларни кўрсатиш;
•айрим ҳаракат топшириқлари техникасининг деталларини оқзаки тасвирлаб бериш ва бошқа ҳаракатлар 
билан таққослаш;
•қўшимча воситалар ишлатиш (фазадаги намуналар, ҳаракатларга овоз билан жўр бўлиб туриш, секин 
кўтариб юбориш ва қўл теккизиб қўйиш);
•тренажѐр қурилмаларда, одам гавдаси намуналарида ўрганилаѐтган машқ ѐки унинг элементлари 
техникасини кўрсатиб бериш;
•алоҳида холатларни тўхтатиб кўрсатиш, тақлид қилиш, мураббий ѐрдамида бажартириш ва бошқа 
осонлаштирилган ҳаракатлар натижасида ҳаракатни алоҳида, эътибор билан ҳис этишни ҳосил қилиш.
Ўқитувчи талабаларнинг нимага қодирлигини, уларнинг аниқ бир машқларни ўзлаштириш 
имкониятларини узлуксиз чуқур ўрганиб бориши керак. Масалан, яккачўпда катта айланишни бажариш учун 
талабада бир қанча бошқа машқларни бажара олиши, қўлида етарлича куч бўлиши, дадиллик ва қатъиятлилик 
сингари кўп жисмоний сифатлар қосил қилинган бўлиши зарурлигини билиши лозим. Талабада шундай 
хислатларнинг мавжудлиги ана яккачўп машқлари учун осон эканлигини кўрсатадиган ўлчов бўлади. 
Осон тушунарлилик тамойили дидактиканинг маълумдан номаълумга, осондан қийинга, соддадан 
мураккабга қоидалари билан чамбарчас боғлиқ. Шуғулланувчиларда турли ҳаракат вазифаларини ҳал қилиш 
қобилиятини ривожлантириш учун харакат техникасини мунтазам равишда такомиллаштириб бориш ва янги 
машқлар ўрганишни; талабаларнинг меҳнатсеварлиги ва фаоллигини сўндирмаслик мақсадида ўргатиш 
жараѐнида иш билан дам олишни алмаштириб туришни назарда тутади. Ўргатиш усулларидан энг самарали 
усули оғзаки усулидир. 
Оғзаки усул универсал усуллардан бири бўлиб, талабаларга дарс жараѐнида янги машқ бажаришни 
ўргатишни идора қилиш имконини беради. Бунда гимнастика атамаларидан фойдаланиш алоҳида аҳамиятга эга 
бўлади, чунки атамалар ѐрдамида ўқитувчининг талабаларга нутқ орқали таъсир этишини аниқ ва қисқа 
бўлишига эришиш мумкин. Ҳаракат техникаси тўғрисидаги маълумотни билдириш усулини, намойиш қилувчи 
томонидан машқларни бажариш, кўргазмали қуроллар кўрсатиш, аудио ва видео материаллар, шартли белгилар 
бериш, ҳаракатнинг айрим қисмлари, миқдори талаба томонидан ҳаракат техникаси элементларини бажариш 
йўли билан намоѐн қилинади.

---

185