Мактабгача ёшдаги болаларнинг хотира диқҚат хусусиятларини ўрганиш

3-4

ТАФАККУР

13

12

11-12

Болаларнинг ривожлантириш дастуридан кейинги фаолияти билиш жараёнлари билан хотиранинг ўзаро боғлиқликда ривожланиши билан боғлиқлиги масаласига эътибор қаратишни лозим топдик. Натижада хотирани ривожлантириш дастури бошқа жараёнларни ривожлантириш машқлари билан уйғунлаштирилганда ижобий натижа берганлигини гувоҳи бўлинди.

Иккинчи боб бўйича хулосалар
Тажрибларда олинган натижалар тадқиқот олдига қўйилган фараз тўғри эканлигини тасдиқлади ва келгуси изланишлар учун истиқбол режаси мавжуд эканлиги аниқланди. Машғулотлар хотиранинг генетик илдизи бўйича янги маълумотлар тўплаш имконини яратди. Қўйилган вазифалар, қўлланилган методикалар, топшириқлар хусусияти ва типологияси адекват тарзда обдон ўйлаб иш тутилганлигини кўрсатди. Олинган материаллар ва уларнинг психологик сифат таҳлили тадқиқотнинг янгилиги ва шахсни жадал суръат билан шакллантириш, ўсишдан орқада қолишнинг олдини олиш муаммосини ҳал қилишда муҳим роль ўйнашлигини намойиш қилди.

Хулоса ва тавсиялар
Биз олиб борган тадқиқотларнинг назарий таҳлили шуни кўрсатадики: Кичик мактаб ўқувчиларининг хотира хусусиятларини уларнинг ижодий ва мантиқий тафаккур билан уйғунлигида кўриш мумкин.
Кичик мактаб ўқувчиларининг ижодий ривожланишида, умумтаълим фанларидан берилаётган билимларни ўзлаштиришларида билиш жараёнлари яни хотира хусусиятларининг ўзига хос ўрни мавжуд. Шу сабабли ҳам таълим жараёнида ўқитувчилар ўз шогирдлари билан ҳамкорликда ишлаётган вақтларида машғулотни ташқил этиш билан бир қаторда таълим олувчиларнинг хотира ва тафаккурини ривожлантириш бўйича ҳам баъзи бир тадбирларни инобатга олиб ўтишлари ва психологик тавсияларга амал қилишлари лозим бўлади.
Билимларни осон ўзлаштиришда хотиранинг мустаҳкамлиги, таълим самарадорлигини таъминлаш ва ижодий изланишга йўл очиш муаммонинг туб моҳиятини англаб етишни тақозо этади. Кичик мактаб ўқувчиларининг таълим жараёнида психологик имкониятларини юзага чиқариш ва ривожлантириш учун ўзига хос таълим методларини жорий этиш, оқилона йўллар орқали муаммоларни ечишга ўргатиш, уларнинг хотирасини ривожлантириш орқали мустақил фикрлашга ва ижодий изланишлар олиб боришга тайёрлаш лозим.
Тадқиқотимизда синалувчиларнинг хотира кўламини аниқлаш методикаси шкалалари бўйича, жами гуруҳнинг 13,3% фоизи юқори натижага эга эканлиги маълум бўлди.
Диаграмманинг иккинчи утунида кўриниб турганидек яни синалувсиларнинг 36,6% хотира кўлами ўртачадан юқори натижага эга эканлиги маълум бўлди.
Шунингдек гуруҳнинг 25% ва яни 15 нафарида хотира кўлами ўртача кўрсатгичга эга бўлишди.
Ҳамда гуруҳнинг 13,3% ни хотира кўлами ўртачалан паст ёки паст даражада эканлиги кузатилди.
Ушбу гуруҳнинг 11,6% паст яни бу паст натижага эга ўқувчилар билан хотирани ривожлантирувчи машқлар ўтказилиш муҳумлигини англатади.

• 
  Кичик мактаб ўқувчиларининг сўз-мантиқ хотирасининг шаклланишида у билан муносабатда бўладиган инсонларнинг таъсири етакчи ўрин тутади.
  
• 
  Кичик мактаб ўқувчиларининг образли ва ҳаракат хотираларининг шаклланганлик даражаси, боланинг ўчмирликда танлайдиган касбларини прогнозлаштиради. Образли ва ҳаракат хотираларининг 8 ёшли болаларда устунлик қилишида материаллар тўғрисидаги тасаввур тимсолларни аниқлашуви ва англашилганлигига боғлиқ.
  
• 
  Кичик мактаб ўқувчиларининг узоқ муддатли хотирасининг юқори даражаси болаларнинг ёш хусусиятларига кўра фарқланади.
  

Битирув малакавий ишда чиқарилган хулосалар асосида тавсияларни ишлаб чиқдик:

• 
  Таълим жараёнида ўқувчилар хотира ва диққатини ривожлантириш масаласига жиддий эътибор қаратиш лозим.
  
• 
  ўқувчилар хотира ва диққатини диагностика қилишнинг психологик усуллари юзасидан амалиётчи психологлар фаолиятини кучайтириш.
  
• 
  Ўқувчилар диққатини ривожлантиришнинг психологик ва педагогик воситаларини ишлаб чиқиш.
  
• 
  Хотира ва диққатни ривожлантириш тренинг дастурларини ишлаб чиқиш ва оммалаштириш.