Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy

9.4. O‘quv-tarbiya ishlari grafigi 

Bu  hujjat  bir  yilga  har  bir  parallel  sinflar  uchun  tuzib 

chiqiladi. Uning asosiy vazifasi – o‘quv materialini maqsadga 

muvofiq  tarzda  bir  yilga  bir  tekis,  maqsadga  yo‘naltirilgan 

holda taqsimlash va tizimlashtirishdan iborat.

Grafikni tuzib chiqish ularni o‘zlashtirishning zaruriy vaqti 

hisobi va asosiy mashqlarni aniqlash uchun o‘quv materialini 

tahlil qilish bilan boshlanadi. Amaldagi dasturning tahlili shuni 

ko‘rsatadiki, har bir sinfda bunday mashqlar o‘nga yaqin. Vaqtni 

hisoblashda  mashqning  murakkabligini  va  uni  o‘quvchilar 

o‘zlashtirishining  qiyinligi  bilan  bog‘langan.  Shuningdek, 

o‘rganiladigan harakatni mustahkam o‘zlashtirish zaruriyatini 

ham hisobga olish lozim. 

Har bir shunday mashq uchun ta’lim dasturi tuzib chiqiladi. 

Dastur quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

Sinfga  va  yil  bo‘yi  rejalashtiriladigan  mashqlarni 

o‘rganishga ko‘maklashuvchi jismoniy sifatlarni tarbiyalash 

vositasi va vazifasi, yillik topshiriqni yechish uchun zaruriy 

darslar  miqdori  belgilanadi.  Har  bir  darsda  ularni  takrorlash 

miqdori  va  vositalarini  aniqlash  bilan  sog‘lomlashtirish  va 

tarbiyalashda ta’limning vazifasini amalga oshiradi.

Bu dastur mustaqil mashg‘ulotlar vositalari va vazifalarini 

sinashlar nazorati vaqtini, ta’limning optimal variantlarini 

ko‘rsatish hisobidan kengayadi.

O‘qituvchi iqlim sharoiti va musobaqalar taqvimini hisobga 

olib,  o‘quv  materialining  o‘tish  tartibini  belgilaydi.  Agar 

maktabda  bir  nechta  o‘qituvchilar  ishlasa,  barcha  sinflarda 

dastur  bo‘limlarini  o‘rganishning  bir  xil  tartibi  tanlangani 

maqsadga muvofiqdir.

Dastur  materiallarini  o‘tish  tartibini  o‘rganib,  o‘qituvchi 

rejalashtirish usulini ta’minlaydi.

Maktab  dasturi  bo‘limlari va materiallarini o‘tishni 

rejalashtirishning uchta usuli ma’lum:

---

70

1. Parallel.

2. Ketma-ket.

3. Aralash.

Darsda  turli  materialni  qo‘llashning  parallel  ravishda 

o‘tilishi, bunda bir vaqtning o‘zida har xil bo‘limlarda material 

(qarang majmuali dars) kiritiladi. Bo‘limlarni ketma-ket o‘tish 

yuqori sinflarda sinab ko‘riladi va yengil atletika, sport uyinlari, 

gimnastika va boshqa mashqlarni galma-gal o‘rganishni 

nazarda  tutadi  (qarang  predmetli  dars).  O‘quv  materialini 

aralash rejalashtirib o‘tish kombinatsiyaning birinchi va 

ikkinchi usullarini ifodalaydi. Ya’ni ba’zi bir bo‘limlar parallel 

o‘rganiladi, boshqalari alohida.

Qayd qilingan usullardan har biri o‘zining ijobiy va salbiy 

tomonlariga ega. Shuning uchun ulardan qaysi biriga afzallik 

berish masalasi o‘quvchilar yoshi, ta’lim bosqichi, iqlim 

sharoitlari,  ularning  tayyorgarligini  hisobga  olish  asosida 

yechilishi  kerak,  ya’ni  dastur  bo‘limlarini  parallel  usul  bilan 

o‘rganish.  Shuningdek,  materialni  parallel  o‘tish  ko‘proq 

progressivdir.

Shu bilan birga o‘qituvchi har bir keyingi yilga reja tuzishda 

tuzatishlar  kiritadi,  uni  mukammallashtiradi,  aniq  sharoitlar 

bilan muvofiqlashtiradi.