Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy

5.9. Musobaqa uslubi

Musobaqa uslubi musobaqa uchun xarakterli bo‘lgan 

ko‘pgina belgilarga ega.

Biroq musobaqa usuli qo‘llanishning keng sohasini qamrab 

oladi, undan mashg‘ulotlarni har qanday shaklda tashkil etish 

vaqtida  ham  foydalanilsa  bo‘ladi.  Masalan:  jismoniy  tarbiya 

darsini musobaqa usuli bilan dars boshlanishidan oldin safga 

tortishdan  boshlab  va  zaldan  chiqish  bilan  tugallab  o‘tkazish 

mumkin.

Ushbu uslub o‘yin uslubi bilan ko‘pgina umumiylikka 

ega. U shundan iboratki, ta’lim jarayonining o‘yin uslubi har 

doim  sujetli  mazmunga  ega.  Musobaqa  uslubida  bu  holat 

bo‘lmay  va  harakatni  bajarish  jarayonida  to‘laligicha  uning 

mazmuniga bo‘ysundiriladi. Agar yog‘och bo‘ylab siljish usuli 

takomillashtirilsa,  “daryocha  orqali  o‘tkazish”  ko‘rinishida 

sujetli mazmunga ega bo‘ladi. Binobarin, bu holda o‘yin uslubi 

qo‘llanilgan. Agar ushbu mashq o‘xshash syujetli rangga 

ega bo‘lmasa, lekin harakat texnikasini takomillashtirishga 

bo‘ysundirilgan  bo‘lsa,  demak  u  holda  musobaqa  uslubi 

qo‘llanilgan. 

Bu  farqlar  qay  darajada  bo‘lmasin  o‘yin  uslubidagi 

musobaqalashuvchi holatni olib tashlamaydi, biroq u mashqning 

sujetli  mazmuniga  bo‘ysundiriladi.  Agar  o‘yin  uslubining 

mazmuni biror-bir harakatlanadigan yoki sport o‘yinidan iborat 

bo‘lsa,  shu  o‘yin  bilan  musobaqa  o‘tkaziladi.  Bunday  holda 

ikkala uslub o‘rtasidagi farq yo‘qoladi.

Musobaqa uslubining eng xarakterli belgilari quyidagilardan 

iborat:

1. Oldindan belgilab qo‘yilgan qoidalar bilan muvofiqlikda 

barcha  faoliyatning  u  yoki  bu  harakatda  g‘alaba  qozonish 

vazifasiga bo‘ysundirilishi.

2. Yuqori sport yutug‘iga erishish uchun kurashda jismoniy 

va ruhiy kuchlarni maksimal namoyon qilinishi.

---

39

3.  O‘quvchilarni  boshqarishda  ularning  yuklamalarini 

tartibga solish imkoniyati chegarlanganligi. Bu uslub harakatda 

vujudga kelgan vazifalarni yechishda katta mustaqillikni talab 

qiladi. Binobarin, musobaqa usuli harakatni mukammallashtirish 

vaqtida  eng  samaralidir.  Biroq  uni  o‘rganishning  dastlabki 

holatida qo‘llanilmaydi.