Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy

4.3. O‘quvchilarning o‘z faoliyatini tahlil qilishi

Onglilik va faollik tamoyillarini amalga oshirishning 

ikkinchi yo‘nalishi har bir o‘quvchining o‘z harakatini tahlil 

qilishi va ongli nazoratini rag‘batlantirishdir.

Hozirgi zamon bosqichidagi darslarda mashqlar texnikasini 

o‘rganish  vaqtida  o‘z  harakatlarining  ongli  nazoratini 

rag‘batlashtirishga ko‘maklashuvchi, eng oqilona uslubiy 

usullarni ilg‘or o‘qituvchilarning tajribasi tahlili ko‘rsatmoqda. 

Ular quyidagilar:

1.  Dastlabki  namoyishsiz  o‘rgatish  (mashqlarni  o‘rganish 

vaqtida boshlang‘ich sinflardayoq foydalanish kerak).

---

25

2.  Yangi  harakatlarni  ularning  ta’lim  darajasi  va  ritmini 

o‘rganayotgan  vaqtda  harakatlar  to‘g‘riligini  sezishga 

ko‘maklashuvchi  zvukoliderlar  va  maxsus  trenajerlarni 

qo‘llash.

3.  Mashqlar  to‘g‘risida  nafaqat  dastlabki  tasavvurni 

tug‘dirishga imkon beruvchi, balki o‘quvchilarni o‘rganilayotgan 

harakatlarning mohiyatiga kirib borishiga ko‘maklashishi, 

o‘z-o‘zini nazorat qilish, o‘zini baholash uchun imkoniyat 

tug‘diruvchi ideomotorli mashq usullaridan foydalanish.

4.  O‘qituvchining  topshirig‘i  bo‘yicha  mashqlarni 

mustaqil tanlash, bajarilgan mashqning sifatiga (o‘ziga-o‘zi) 

baho  berish  va  o‘zaro  baholash,  mashqlar  bajarish  vaqtida 

shug‘ullanuvchilar yo‘l qo‘ygan xatolarni jamoa bo‘lib aniqlash, 

ularning bajarilish texnikasini muhokama qilish. Bularning 

hammasi o‘quvchilarning o‘z harakatini tahlil qilishga, nazorat 

qilishni boshlashiga ko‘maklashadi.

5.  Olingan  topshiriqlarning  bajarilish  sifati  to‘g‘risida 

shoshilinch  sur’atda  obyektiv  axborotlarni  qo‘llash.  Xususiy 

harakatlar tahlili uchun material berish mashqlarni o‘zlashtirish 

darajasi to‘g‘risida fikr yuritishga imkon beradi. Buning uchun 

yo‘l  ko‘rsatuvchi  predmetdan,  nishonga  uloqtirish  vaqtida 

yorug‘lik signalizatsiyasidan foydalanish mumkin.

6.  O‘quvchilar  o‘zlarining  harakatlarini  nazorat  qilishlari 

va tushunib olishlari uchun maxsus harakat tayyorgarligi zarur.

7.  Bolalar  o‘zlarining  fazoga  oid  kuch  va  tezlik 

ko‘rsatkichlarini  boshqarishni  o‘rganishi  juda  muhim. 

O‘qituvchi nafaqat shug‘ullanuvchilarga aniqlash uchun 

maksimal imkoniyat berishi kerak, balki ularning yarim kuch 

bilan (yugurish, irg‘itish) yoki muayyan miqdordagi qadamlar 

bilan,  muayyan  vaqtda  masofani  bosib  o‘tish  mashqlarini 

bajarish topshiriqlarini berib borishi lozim.

8. Jismoniy mashqlar mohiyatiga kirish, ularning bajarilish 

sifati ustidan nazorat o‘rnatish va kuchlanish bilan bajarish, o‘z 

---

26

harakatini tahlil qilishni musiqa jo‘rligida kuzatishga yordam 

beradi.

Musiqaning  ruhiy  fiziologik  ta’siri  organizm  o‘sish  davri 

vazifalarining  muayyan  darajasini  o‘rnatishdan,  tuyg‘u  va 

diqqatning  harakatlantiruvchi  faoliyatining  o‘zgarishidan 

iborat.