Maksimal foydali ish. Le shatel’e prinsipi reja: kirish

MAKSIMAL FOYDALI ISH. LE SHATEL’E PRINSIPI

REJA:

KIRISH

• Sanoatning metallurgiya, mashinasozlik, tog‘-kon ishi va boshqa sohalarida issiqlik berish va uning ajralib chiqishi, issiqlik almashuvi, mashina, qurilmalarda sodir bo’ladigan issiqlik jarayonlari hamda elektr energiya va issiqlikdan unumli foydalanish muhim ahamiyatga ega. Le Shatel’e prinsiplarining amalda qo’llanilishi yuqori malakali va raqobatbardosh kadrlar tarbiyalab tayyorlashda asosiy o‘rin tutadi. Bu mavzu talabalarni ilmga qiziqtirish, qonunlar texnikada qo‘llanilishi, termodinamik jarayonlarni hisoblash, issiqlik kuch qurilmalarining optimal holatlarini aniqlashga tayyorlashda yordam beradi.
• Reaksiyaga kirishayotgan moddalarning konsentratsiyasi, temperature va bosim (gazlardagi reakciyalarda) o’zgarganda kimyoviy muvozanatning siljish yo’nalishi umumiy qoida bilan aniqlanadi. Bu qoida siljuvchan muvozanat prinsipi yoki Le Shatel’e prinsipi deb nomlanadi.

I BOB. ENTALPIYANING FOYDALI ISHGA TA’SIRI VA ENTROPIYANING O’ZGARISHI 1.1. Ichki energiya va entalpiya

• Tashqi muhitning o’zaro ta’siri natijasida jism holatining o’zgarishi termodinamik jarayon deb ataladi.
• Muvozanat holatdagi jism deb, uning har bir nuqtasida P, T va boshqa fizik xususiyatlar bir xilda bo’'ladigan holatdagi jismga aytiladi.

• Tizim ichki energiyasi yig’indisi u bilan tizim bosimi P ning tizim hajmi kattaligi V ga ko’paytmasi yig’indisining kattaligi entalpiya deb ataladi va h orqali belgilanadi.
• Entalpiya va ichki energiya holat parametri bo’lib, moddaning kollorik xossalari deb ataladi.

1.2. Termodinamikaning birinchi qonuni va entropiya

• Termodinamikaning birinchi qonuni energiya saqlanishi va aylanishi qonunining tatbiqidir.
• Ta’rif: Tizimga berilgan issiqlik miqdori tizimning ichki energiyasini o’zgartirishga va ish bajarishga sarflanadi.
• Entropiya ham holat parametrlaridan bo’lib, C harfi bilan belgilanadi va o’zgarish m a’nosini bildiradi. Tizimga issiqlik berilganda uning holati o’zgaradi. Elem entar qismda berilgan issiqlik dq va harorati T ga teng.

• Entropiya — tizim holatning shunday funksiyasiki, bu funksiyaning qaytuvchan jarayondagi cheksiz kichik o ‘zgarishi mazkur tizimga kiritilgan cheksiz kichik issiqlik miqdorining shu issiqlik kiritilgan holatdagi harorat nisbatiga teng.