"makroiqtisodiyot"

Barqaror holatga yaqinlashish: sonli misol 
Keling  sonli  misol  Solou  modelida  qanday  ishlashini  ko`raylik  va  qanday 
qilib  iqtisodiyot  barqaror  holatga    yaqinlashishini  qaraylik.  Misol  uchun  ishlab 
chiqarish funksiyasini faraz qilaylik. 
Y=K
1/2
L
1/2 
Uchinchi bobdan  ko`rishimiz mumkinki Kobb Duglasning ishlab chiqarish 
funksiyasini  kapital  ulushi    1/2  ga  teng  bo`ladi.  Ishlab  chiqarish  funksiyasi  f(k) 
ishchi kuchi tasirida sihlab chiqarish L 
=
 
Tenglikni nazarda tutadi 
 
 
 
 
 
1/2
 
 
 
 
Chunki,y = Y/L va   k = K/L tenglik o`rinli bo`ladi. 
 
 
 
y=k
1/2 
Bunday ham deb yozishimiz mumkin 
y=
 
Ishlab  chiqarishning  bu  shakli  ishchi  boshiga  ishlab  chiqarish  kapitali 
miqdorini kvadrat ildiz ostida ifodalaydi. 
Bu  misolni  to`ldirish  uchun  ishlab  chiqarish  hajmini  30  foizga  qisqartirib 
(s=0.3).  har  yili  kapitalni  10  foizga oshirsak  (d=0.1)  va  ishchi  boshiga  nisbatan 

---

149 
 
kapital  4  foizga  oshadi  (k=4).  Bu  raqamlardan  iqtisodiyotda  nimalar  sodir 
bo`lishini ko`rishimiz mumkin.  
Biz  birinchi  yilda  ishlab  chiqarish  va  taraqqiyot  bilan  boshlagan  bo`lsak 
iqtisodiyotda kapital kishi jon boshiga 4 foizni tashkil etgan. Bu ketma ketlikning 
samarasidir.  
  Ishlab  chiqarish  funksiyasi  K  ga  ko`ra  ishlab  chiqarish  hajmi  aholi  jon 
boshiga  to`g`ri  keladigan  (y)  kapitalni  ishchi  boshiga  4  yilda  2  foizni  o`sganini 
ko`rsatadi. 
  Ishlab  chiqarish  hajmini  30  foizga  qisqartirish  va  jamg`arish  70  foizni 
istemol qilinganligini bildiradi. i=0.6 va c=1.4. 
  Amortizatsya ajratmasining kapitali 10 foizni tashkil etadi, dk=0.4. 
 Kapital hajmining o`zgarishi 0.4 foizni, investetsiya holati esa 0.6 foizni 
tashkil etib  k=0.2 
Shunday qilib kapitalning aholi jon boshiga to`g`ri keladigan hajmi ikkinchi 
yilni boshlanishi uchun 4.2 foizni tashkil etadi. 
Har  yili    iqtisodiyot  o`sib  boraveradi.  Iqtisodiyot  qay  darajada  taraqqiyot 
topganini 12-2 jadvalda ko`rishimiz mumkin.  Har yili o`tgan yil bilan investetsiya 
qadrsizlanganini ishlab chiqarish va yangi kapitalni ortganini ko`rishimiz mumkin. 
Yillar  davomida  barqaror  holat  yaqinligi  uchun  aholi  jon  boshiga  to`g`ri 
keladigan  kapital  o`sish  9  foizni  tashkil  qildi.  Bu  barqaror  holatdainvestetsiya 
amortizatsiyasa roppa rosa 0.9 foizni tashkil etib kapital va ishlab chiqarish hajmi 
endi boshqa o`smasligini ko`rishimiz mumkin.  
Yillar  davomida  iqtisodiyotning  taraqqiy  topishi  kapitalning  barqaror 
holatini ta’minlaydi ammo hisoblashning boshqa yo`li kamroq. Eslatib o`tamiz  
 
 
 
 
Bu  tenglama  vaqt  davomida  k  ning  evolyutsiyasi  qay  darajadabo`lishini 
ko`rsatadi. Mohiyatan biz bilishimiz mumkinki   
. 
 
 
 
 
 
0 = sf(k*) - dk* 
 

---

150 
 
 
Yoki tenglamasi 
 
 
Bu tenglama  barqaror holat darajasida har bir ishchi boshiga kapitalni topish 
usulidir. 
Mohiyatanbizningmisoldaishlabchiqarishfunksiyasiningsonliqiymatiniko`rsatadi. 
= 
 
Tenglikningharikkala qismidakvadratildiz toppishbirxilbo`ladi. 
k
* 
= 9 
Ichi boshiga to`g’ri keladigan kapital barqaror holat uchun 9% dir. 7-2