"makroiqtisodiyot"

Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi muvozanatning klassik modeli 
Chizmadan  ko’rinadiki,  klassik  modelni  tuzishda  tik  o’q  bo’yicha  real  foiz 
stavkasi,  yotiq  o’q  bo’yicha  esa  jamg’arma  va  investitsiya  hajmi  ko’rsatkichlari 
joylashtirilgan. Investitsiya va foiz stavkasi o’rtasida teskari funktsional bog’liqlik 
mavjud:  foiz  stavkasi  qanchalik  yuqori  bo’lsa,  investitsiya  hajmi  shu  qadar  past 
bo’ladi va aksincha. Jamg’arma esa to’g’ri, o’suvchi funktsional bog’liqlikka ega, 
ya’ni  foiz  stavkasining  yuqori  bo’lishi  jamg’arma  darajasining  ham  yuqori 
bo’lishiga olib keladi. 
Iqtisodiyotdagi  investitsiya  va  jamg’arma  hajmlari  o’rtasida  muvozanat  (E 
nuqta)ga  erishish  uchun  foiz  stavkasining  r
0 
darajasi  ta’minlanishi  lozim.  Foiz 
stavkasi  darajasining  muvozanat  darajasidan  chetlanishi  (r
1
  –  past  var
2 
–  yuqori 
bo’lgan  holatlar)  investitsiya  va  jamg’arma  hajmi  o’rtasidagi  muvozanatning 
buzilishiga  olib  keladi.  Foiz  stavkasining  r
1
  darajasida  investorlar  uchun  qulay 
narxlarning vujudga kelishi investitsion resurslarga bo’lgan talabni oshiradi, biroq 
bunday  darajada  jamg’arma  uchun  rag’bat  pasayib  ketadi.  Natijada  investitsion 
resurslar  taqchilligi  paydo  bo’ladi.  r
2 
darajada  esa  barcha  sub’ektlar  uchun 
jamg’armaning  nafliligi  oshadi,  biroq  bunday  foiz  darajasida  barcha  investorlar 
ham o’z faoliyatining foydaliligini ta’minlay olmaydilar. Natijada jamg’armaning 
ahamiyatli qismi investitsiyalarga aylana olmaydi. 
Keynschilarning investitsiya va jamg’arma o’rtasidagi muvozanat modeli o’z 
tuzilishiga  ko’ra  klassik  modeldan  farq  qiladi.  Bunda  eng  markaziy  nuqta  – 
J.M.Keyns  tomonidan  jamg’arma  foiz  stavkasining  emas,  balki  daromadning 

---

93 
 
funktsiyasi  deb  qaralishi  hisoblanadi: 
)
(Y
S
S 
.  Investitsiya  esa,  klassik 
modeldagisingari,  foiz  stavkasining  funktsiyasi  deb  olinadi: 
)
( r
I
I 
.Ya’ni, 
keynscha  kontseptsiyaning  asosida  jamg’arish  va  investitsiya  darajalarining 
boshqa-boshqa omillar ta’sirida o’zgarishi yotadi. Keynscha modelning mohiyatini 
quyidagi chizma orqali izohlash mumkin.  
 
 
                                   S,IS 
                                      E
F
I 
                                                            F
 
                                      E 
                                        I 
                                         0                    NFNI