Makroiqtisodiyot” O‘quv-uslubiy majmua

16.5. O‘zbekiston Respublikasi tashqi savdo siyosatining xususiyatlari va uni takomillashtirish yo‘nalishlari.

Iqtisodiyotimiz tarkibidagi chuqur o‘zgarishlar mamlakatimiz eksport salohiyatini mustahkamlash, eksport hajmini barqaror oshirish va uning tarkibida ijobiy o‘zgarishlarga erishishda eng muhim omilga aylandi.

Ko‘rilayotgan davrlarda mamlakatimiz eksport hajmi import hajmiga nibatan ko‘p bo‘lgan. Shuningdek, eksport va importning YaIM dagi ulushlari 2004 yildan boshlab pasayish tendensiyasiga ega bo‘lganligini ko‘rish mumkin. Ayniqsa bu ko‘rsatkich 2015 yilga kelib juda past ko‘rsatkichga ega bo‘ldi. Jahon bozorida paxta tolasi, mis va oltinning narxlari tushib ketishi yuzaga kelgan vaziyatning asosiy sababidir. Eksportning YaIM dagi ulushi kamayganligi eksport hajmining absolyut miqdori kamayganligini bildirmaydi. Bu holatda YaIM ning o‘sish sur’atlari eksport hajmining o‘sish sur’atidan katta bo‘lganligi sababli YaIM dagi eksportning ulushi kamayganligini ko‘rishimiz mumkin.
Eksportning o‘sishi iqtisodiy o‘sish sur’ati tezlashuvining asosiy omillaridan biriga aylandi. Eksportning o‘sishiga ham ichki omillar, ham tashqi omillar ta’sir ko‘rsatdi. Eksportning o‘sishini rag‘batlantiruvchi asosiy omillar, milliy valutaning konvertatsiyalanishiga erishish, mahalliy tovarlarni eksportga chiqarishni qo‘llab-quvvatlash chora-tadbirlarini amalga oshirish, shuningdek, iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlar bo‘ldi.
Eksport siyosatini bosqichma-bosqich xomashyo eksportidan yuqori qo‘shilgan qiymatli mahsulotlar eksportiga yo‘naltirish sanoatning texnologik darajasi va uning tashqi bozorlarda raqobatbardoshligini oshirish asosida amalga oshirildi.
Ichki sanoatning rivojlanishi bilan bir paytda ayniqsa, xomashyo bilan bog‘liq bo‘lmagan tarmoqlarda eksportchilarni rag‘batlantirish bo‘yicha chora-tadbirlar bilan uyg‘unlikda proteksionizmni asta-sekinlik bilan qisqartirish o‘tkazildi. Savdo siyosati umuman iqtisodiyotning ko‘proq ochiqligiga yo‘naltirildi.