Makroiqtisodiyot
N.A.Makroiqtisodiyot — mamlakat (yoki uning bir qismi, tarmoqlar)
iqtisodiyotini
,
inflatsiya
,
ishsizlik
,
budjet taqchilligi
(defisiti),
iqtisodiy o'sish
, iqtisodiyotning davlat tomonidan
boshqarilishi va shu kabfhjncddi umumiy jarayonlarni oʻrganuvchi fan. Makroiqtisodiyot
YaIM
,
YaMM
,
yalpi talab
,
yalpi taklif
,
to'lov balansi
,
pul bozori
,
tovar bozori
va
mehnat bozori
kabi
tushunchalar bilan ishlaydi.
Makroiqtisodiyot (makro... va iqtisodiyot) — bozor xoʻjaligi umumiy nazariyasining boʻlimi,
mamlakat iqtisodiyoti, umuman milliy xoʻjalikka oid katta miqyosdagi iqtisodiy hodisalar va
jarayonlarni oʻrganadi.
Mamlakatning iqtisodiyoti holati va rivojlanishini ifolalovchi umumlashgan koʻrsatkichlar
tizimi — milliy boylik, yalpi ichki mahsulot, yalpi milliy mahsulot, sof milliy mahsulot, milliy
daromad, aholi daromadlari, davlat va xususiy investitsiyalar yigindisi, muomaladagi jami pul
miqdori va sh k. jami xoʻjalik boʻyicha jamlanma, umumlashtiruvchi koʻrsatkichlar M.
oʻrganadigan obʼyektlar hisoblanadi. Ayni paytda M. mamlakat miqyosida oʻrtacha
daromadlar, oʻrtacha ish haqi, inflyasiya darajasi, ishsizlik, bandlik, mehnat unumdorligi
singari oʻrtacha iqtisodiy koʻrsatkichlarni hamda ularga davlatning iqtisodiy siyosati
koʻrsatadigan taʼsirini oʻrganadi va tadqiq etadi. Makroiqtisodiy koʻrsatkichlar, bir tomondan,
maʼlum vaqt oraligʻida ishlab chiqarish hajmini hisoblash va milliy iqtisodiyotning faoliyat
yuritishiga bevosita taʼsir qiluvchi omillarni aniqlash imkonini bersa, ikkinchi tomondan, ular
yalpi milliy mahsulot harakatining barcha bosqichlarida, yaʼni ishlab chiqarish, taqsimlash,
qayta taqsimlash va foydalanish bosqichlarida uni koʻrgazmali shaklda aks ettirishga imkon
beradi. Shuningdek, oʻsishning umumlashtiruvchi koʻrsatkichlari, mamlakat iqtisodiyotini
tavsiflaydigan koʻrsatkichlarning pasayishi hamda ortishi surʼatlari va unda yuz berayotgan
iktisodiy jarayonlar, tuzilmaviy proporsiyalar ham M. predmeti hisoblanadi. Makroiktisodiy
koʻrsatkichlar moddiy ishlab chiqarish va nomoddiy xizmat koʻrsatish sohalaridagi barcha
xoʻjalik yurituvchi subʼyektlar iqtisodiy faoliyatining umumiy va pirovard natijalarini qamrab
oladi. M.ning asoslari ingliz olimi J.M.Keynsiint 1936-yilda nashr etilgan "Bandlik, foiz va
pulning umumiy nazariyasi" asarida bayon etilgan. Hozirgi zamon M. nazariyasida 3 oqim
(neokeynschilik, monetarizm va yangi klassik yoʻnalish) mavjud, ular oʻrtasidagi asosiy farq
makroiktisodiy siyosatga nisbatan berilgan tavsiyalarning har xilligida (yana q.
Mikroiktisodiyot
). N. A.
Bunkina M.K., Semenov V.A.,
Makroekonomika, M., 1996; Hakimova M., Makroiqtisodiyot,
T., 1997.
Shonazar Ermamatov.
[1]
Mikroiqtisodiyot
bilan bir qatorda Makroiqtisodiyot Iqtisodiyotning ikki eng asosiy boʻlimini
tashkil qiladi.
Makroiqtisodiyotda tadqiqotlarning fanning timsoliga aylanib ulgurgan ikki yoʻnalishi mavjud:
birinchisi
milliy daromaddagi
qisqa muddatli ogʻish (iqtisodi sikl)larning sabab va oqibatlarini
oʻrganishga harakat boʻlsa, ikkinchisi uzoq muddatli iqtisodiy oʻsish (milliy daromadning
oʻsishi) omillarini tadqiq qilishga harakatdir.
Makroiqtisodiy modellar
va prognozlardan davlat va yirik korporatsiyalar rivojlanish hamda
iqtisodiy siyosat va iqtisodiy strategiyani aniqlab olishda foydalaniladi.
«Makroiqtisodiyot» atamasini birinchi boʻlib ishlatgan inson — Norvegiyalik iqtisodchi olim
Ragner Frish hisoblanadi.
Klassik iqtisodiyot va pulning miqdor nazariyasi
XX asr boshlarigacha pulning miqdor nazariyasi klassik iqtisodchi olimlar orasida eng koʻp
eʼtirof etiladigan makroiqtisodiy model edi. Bu nazariya almashinuv tenglamasini beradi:
M•V=P•T bu yerda M — pul massasi hajmi, V — pul aylanish tezligi, P — narxlar darajasi, T —
xoʻjalikdagi barcha bitimlarning natural hajmi; P•T — xoʻjalikdagi barcha bitimlar qiymati)
Ushbu maqola
chaladir
. Siz uni
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Makroiq
tisodiyot&action=edit)
Vikipediyaga
yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani
aniqrogʻiga
almashtirish kerak.
Adabiyot
Makroiqtisodiy nazariyaning rivojlanishi
Soʻnggi tahrir 13 kunlar avval MalikxanBot tomonidan amalga oshirildi
1.
OʻzME
. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
(2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
"
https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?
title=Makroiqtisodiyot&oldid=239
6707
" dan olindi
Manbalar
