SÅPTIKOPIYÅMIYÀ
Septikopiyemiyada mikroblar (septik infeksiyaning mavjud
o‘choqlaridan) vaqt-vaqti bilan qonga o‘tib, turli organlar va
to‘qimalarda septik infeksiyaning yangi (metastatik) o‘choqlarini
hosil qiladi, bular esa odatda yiringlaydi.
Yiringlagan tromboflebit ko‘pincha infeksiyaning tarqaladigan
asosiy o‘chog‘i bo‘lib hisoblanadi. Infeksiyalangan tromb zarralari
shu o‘choqdan uzilib ketib, butun organizmga yoyiladi. Keyinchalik
o‘pka, yurakda, teri osti kletchatkasida (abssesslar, flegmonalar)
hamda boshqa organ va to‘qimalarda yiringli metastazlar hosil
bo‘ladi.
Septikopiyemiya bilan septisemiyaning klinik simptomlari
ko‘p jihatdan bir-biriga o‘xshaydi (bemorning og‘ir ahvoli, yu-
qori harorat, qaltirash, pulsning tezlashuvi va hokazo). Ammo,
septikopiyemiyaning turli organlarda metastazlar hosil bo‘lishiga
aloqador ba’zi xususiyatlari bor. Shunga qarab, umumiy septik
infeksiya uchun tiðik simptomlarga biron organ (o‘pka, yurak va
hokazo) ning zararlanish belgilari ham qo‘shiladi. Infeksiyaning
metastatik o‘chog‘i teskari taraqqiy etganda, bemorning umumiy
ahvoli bir qadar yaxshilanadi, qaltirash bosiladi va harorat pa-
sayadi.
Yangi metastatik o‘choq paydo bo‘lganda bemor yana qaltirab,
harorati ko‘tariladi, umumiy ahvoli yomonlashadi va biron organ-
ning zararlanganiga aloqador simptomlar qo‘shiladi.
Septisemiya va septikopiyemiyani davolashning asosiy vazifalari:
a) bemor organizmining chidamini oshirish, b) kasallik mikrobiga
ta’sir ko‘rsatish (uni kuchsizlantirish, o‘stirmay qo‘yish). Davolash
quyidagilardan iborat:
1. Bemorni sinchiklab parvarish qilishning ahamiyati juda katta.
To‘g‘ri parvarish organizmning chidamini oshiradi va butun dori-
darmonning yaxshi ta’sir ko‘rsatishiga yordam beradi.
306
Palatani muntazam shamollatish, toza tutish zarur, palataga be-
morlarni tiqishtiraverish yaramaydi. Ko‘ylak-lozim, choyshab va yos-
tiq jildi tez-tez almashtirib turiladi (ayniqsa bemor tez-tez terlagan-
da), bemorning tagiga yoziladigan tagliklar bulg‘angan sayin almash-
tiriladi. Ular quruq, yaxshi yozilgan (g‘ijimlanmagan) bo‘lishi kerak.
Og‘iz bo‘shlig‘i va badan parvarishining muhim ahamiyati bor.
Og‘izni ertalab, ovqatdan keyin va kechqurun, yotishdan oldin
chayib va tozalab turish kerak.
Og‘iz borat kislotaning kuchsiz eritmasi yoki bura bilan glit-
serin aralashmasi (
Boracis, Glycerini aa 15,0
) ga ho‘llangan paxta
bilan artiladi. Badan har kuni spirt, odekolon, xushbo‘y sirkaning
kuchsiz eritmalariga paxta ho‘llab artiladi.
Septik infeksiyada yotoq yaralar paydo bo‘lishi oson, ularning
oldini olish uchun (butun terini ho‘llab artishdan tashqari) dum-
g‘aza, umurtqa pog‘onasi va kurak atroflari har kuni kamfora spirti
bilan artiladi. Bemor chanog‘ining ostiga rezina doira qo‘yiladi.
Tashqi jinsiy organlari sutkasiga kamida 2 marta tozalanadi.
2. Bemorni to‘g‘ri ovqatlantirish organizmning chidamini oshi-
rish uchun eng muhim shartdir. Ovqat kaloriyali, mazali, turli-
tuman, oson singadigan bo‘lishi kerak. Bemorga qand-shakar,
yog‘lar – qaymoq, sariyog‘ shaklida, oqsillar – dimlama go‘sht,
kotlet, qaynatma baliq, qaynatma tovuq, tuxum, tvorog shaklida
beriladi. Bemorning buyraklari zararlanmagan bo‘lsa ishtahani och-
ish uchun ozgina ikra, selyodka va shu kabilar yediriladi. Ho‘lmeva
hamda uning suvi foydali. Suyuqliklarni yetarli miqdorda berish
kerak. Choy, kofe, mors, ishqoriy mineral suvlar tavsiya etiladi,
ozgina vino ham ichiriladi.
3. Organizmning chidamini oshirish uchun vitaminlar (A, C, B
guruh) beriladi, glukoza venaga (40% li zritmasi 20–40 ml dan) yoki
teri ostiga (5% li eritmasi 1–2
l
gacha) yuboriladi. Tromboflebit paydo
bo‘lganda venaga dori yuborish yaramaydi. Yurakni quvvatlovchi do-
rilar (asosan, kamfora), qon yaralishini kuchaytiradigan va ovqat
hazmini yaxshilaydigan preparatlar muntazam ravishda buyuriladi.
4. Antibiotiklardan tetratsiklin, biomitsin, eritromitsin va hoka-
zo buyuriladi.
Antibiotiklardan: a) penitsillin bilan streptomitsin; b) eritromit-
sin bilan tetratsiklin; d) oleandomitsin bilan tetratsiklin; e) tet-
ratsiklin bilan sulfanilamid preparatlar birga qo‘llanilganda yaxshi-
roq ta’sir ko‘rsatadi.
307
Antibiotiklarning quyidagi sutkalik dozalari ko‘proq qo‘llaniladi:
penitsillin 800 000 birlik, streptomitsin 1 000 000 birlik, tetratsik-
lin 800 000 birlik, eritromitsin 800 000 birlik, oleandomitsin
800 000 birlik. Eritromitsin va oleandomitsin tetratsiklin bilan birga
qo‘llanilganda sutkasiga 400 000 birlik hisobidan ishlatiladi.
Septik kasalliklarda, jumladan umumiy septik kasalliklarda sul-
fanilamid preparatlar (oq streptotsid, sulfazol, sulfatiazol va hoka-
zo) yaxshi ta’sir ko‘rsatadi. Sulfanilamid preparatlar dastlabki
kunlari katta dozada (har 4 soatda 1 g dan) ichiriladi, keyin do-
zasi sekin-asta kamaytiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |