Maket Akusherlik 2013. pmd

Qandli diabetning klinik manzarasi. 

Bemorlar tashnalik oshi-

shi, ishtaha kuchayishi, ko‘p siyishdan (sutkalik siydik miqdori

normadan ancha oshadi), teri qichishidan noliydilar. Umumiy dar-

monsizlik orta boradi, tana massasi kamayadi. Periferik tomirlar turi

kengayishi tufayli teri qoplamlari pushti rang tus oladi, aksariyat

terida chiðqonlar (qichishda tirnalish sababli) paydo bo‘lib, bular

suvsizlanish oqibatida terining oziqlanishi buzilishidan vujudga ke-

ladi. Bunday bemorlarda aterosklerotik jarayonlar yog‘ almashinu-

vining buzilishi munosabati bilan odatdagidan kuchliroq rivojlana-

di, shuning uchun diabet kechishini yurak toj tomirlari (miokard

infarkti yuz berishi ehtimoli) va miya tomirlari (insult) zararlanishi

ko‘rinishidagi ateroskleroz belgilari og‘irlashtirishi mumkin.

Qandli diabetda laboratoriya diagnostikasining asosiy ma’lu-

motlari siydikda qand paydo bo‘lishi – glukozuriya (normada bun-

day bo‘lmaydi), siydik nisbiy zichligining oshishi, qonda qand

miqdorining ko‘payishi – giðerglikemiya hisoblanadi. Diabet og‘ir-

yengilligiga qarab 3 darajaga bo‘linadi: yengil, o‘rtacha, og‘ir.

Yengil darajasida uglevodlarni ortiqcha miqdorda iste’mol qilingan-

dagina uning qondagi miqdori ko‘tariladi va u siydikda paydo

bo‘ladi. O‘rtacha darajasida bemor qandli diabetga xos yuqorida sa-

nab o‘tilgan shikoyatlardan noliydi, qonda qand miqdori oshgan-

ligi qayd qilinadi, qand siydikda doimo bo‘ladi. Diabetning og‘ir

---

226

darajasi bo‘lgan hollarda bemorlar mehnat qilish qobiliyatini yu-

qotadilar. Ularda diabetik koma paydo bo‘lish ehtimoli bor.

Davosi. 

Qandli diabet organizmda insulin yetishmasligiga

bog‘liq bo‘lgani sababli davolash organizmga insulin yuborishga

asoslangan. Kasallikning yengil darajasida insulin qo‘llanilguncha

diyetoterapiya (parhez) o‘tkaziladi (9-parhez). Parhezni diabetning

bosqich darajalarida (o‘rta va og‘ir darajasida) ham tayinlanadi.

Qandli diabetda parhezning sutkalik energetik qimmatini quyi-

dagicha aniqlanadi. Kunduzgi ovqat ratsioni energiya qimmatini ish

xarakteriga va sarflanadigan energiya hajmiga ko‘ra belgilanadi.

Qandli diabetga davo qilishda insulin bilan birga tabletka ko‘-

rinishidagi preparatlar: sulfonilmochevina unumlari (butamid 1 g

dan kuniga 2 marta, bukarbon 0,5–1 g dan kuniga 2 marta, mani-

nil 5 mg dan kuniga 2 marta) va biguanidlar (adebit 0,1 g dan

kuniga 2–3 marta, buforminretard – 0,1 g dan kuniga 2 marta, di-

forminretard – 0,85 g dan kuniga 2 marta tayinlanadi) qo‘llaniladi.

Diabetga qarshi barcha vositalar ovqatlanishdan keyin tayinlanadi.

Diabetli bemorlar uchun mehnat va turmush rejimini to‘g‘ri tashkil

qilishning ahamiyati katta (emotsional va ruhiy iztiroblar yo‘qligi,

parhezga, ovqat yeyish vaqtlariga qattiq amal qilish va boshqalar).