Maket Akusherlik 2013. pmd

o

‘

tkazuvchi

(yetakchi) 

nuqta 

hisoblanadi.

Oldinda yotuvchi qismda joylashib, chanoq og‘ziga birinchi

bo‘lib tushadigan, ichki burilish vaqtida oldinda boradigan va jinsiy

yoriqdan birinchi bo‘lib ko‘rinadigan nuqta 

o

‘

tkazuvchi nuqta 

deb

ataladi.

Homila boshi bukilishi tufayli chanoqqa endi to‘g‘ri o‘lcham

(12 sm) o‘rniga eng kichik o‘lcham, ya’ni kichik qiyshiq o‘lcham

(9,5 sm) bilan kiradi. Homila boshi chanoqning hamma tekislikla-

ridan va jinsiy yoriqdan shu kichraygan aylanasi bilan o‘tadi. Dia-

metr 

subocciðito-bregmatica

 – 9,5 sm.

Ikkinchi moment

 – homila boshining ichki burilishi (

rotatio

capitis interna

). Homila boshi oldinga qarab ilgarilanma harakat qiladi

(pastga tushadi) va ayni vaqtda bo‘ylama o‘q tevaragida buriladi. Shu

payt ensasi (va kichik liqildog‘i) oldingi simfiziga, peshonasi (va

katta liqildog‘i) esa orqaga, dumg‘aza tomon buriladi (76-rasm, 

a

).

75-rasm. 

Òug‘ruq biomexanizmining birinchi momenti:

a

–tug‘ruq mexanizmining birinchi momenti–homila boshining bukilishi; 

b

–

chanoqdan chiqish teshigi tomondan ko‘rinishi.

a                                                  b

---

146

Chanoq og‘zida ko‘ndalang (yoki picha qiyshiq) o‘lchamda turgan

o‘q-yoysimon chok endi o‘z vaziyatini sekin-asta o‘zgartiradi. Homila

boshi chanoq bo‘shlig‘iga tushayotganda o‘q-yoysimon chok qiyshiq

o‘lchamga o‘tadi (76-rasm, 

b

); birinchi pozitsiyada o‘ng qiyshiq

o‘lchamga, ikkinchi pozitsiyada chap qiyshiq o‘lchamga o‘tadi.

Chanoqdan chiqish teshigida o‘q-yoysimon chok shu teshik-

ning to‘g‘ri o‘lchamiga mos keladi. Homila boshining ichki burilishi

chanoqdan chiqish teshigining to‘g‘ri o‘lchamida o‘q-yoysimon

chokning qaror topishi bilan tugaydi, pastga tushgan kichik liqil-

doq ayni vaqtda to‘ppa-to‘g‘ri simfizga qaragan bo‘ladi (77-rasm,

a 

va 

b

). Homila boshi chanoq bo‘shlig‘idan (chanoq og‘zidan to

chiqish teshigigacha) o‘tayotganda aksari 90° li yoy bo‘ylab ayla-

nadi. Ensa ichki burilishgacha picha oldinga qaragan bo‘lsa – bosh

45° buriladi, ensa picha orqaga qaragan bo‘lsa – bosh 135° buriladi.

Shunday qilib, homila boshining ichki burilishida o‘q-yoysimon

chok chanoq og‘zining ko‘ndalang o‘lchamidan chanoq bo‘sh-

lig‘ining qiyshiq o‘lchamiga, qiyshiq o‘lchamdan esa chanoqdan

chiqish teshigining to‘g‘ri o‘lchamiga o‘tadi.

Homila boshining ichki burilishini turli sabablarga bog‘lashadi.

Harakatlanib borayotgan boshning chanoq o‘lchamlariga moslanish

nazariyasi ko‘proq tarqalgan. Bu nazariyaga muvofiq, homila boshi

eng kichik aylanasi (kichik qiyshiq o‘lcham bo‘yicha aylanasi) bi-

lan chanoqning eng katta o‘lchamlaridan o‘tadi. Chanoq og‘zida

ko‘ndalang o‘lcham, chanoq bo‘shlig‘ida qiyshiq o‘lcham, cha-

noqdan chiqish teshigida to‘g‘ri o‘lcham eng katta o‘lcham hi-

soblanadi; homila boshi shunga yarasha ko‘ndalang o‘lchamdan qiy-

shiq o‘lchamga va so‘ngra to‘g‘ri o‘lchamga o‘tayotib buraladi.

76-rasm. 

Òug‘ruq biomexanizmining ikkinchi momenti:

a

 –  homila boshining ichki burilishi; 

b

–chanoqdagi chiqish teshigi tomondan

ko‘rinishi. O‘q-yoysimon chok chanoqning o‘ng tomondagi qiyshiq o‘lchamida turibdi.

a                                                b

---

147