Majidov taxir shadmanovich

13.2 Galvanik elementlar energiyasini elektr energiyasiga
aylantirish kurilmalari. YOqilg‘i elementlari.
Elektroximik generator.
Birinchi bo‘lib yoqilg‘i to‘g‘risida XIX asrning o‘rtalarida gapirila boshladi. 
Bu vaqtga kelib galvanik elementlar nazariyasi yaratib bo‘lingan
edi. Rossiyada birinchi bo‘lib yoqilg‘i elementi 1878 yili P.N.YAblochkov
tomonidan taklif qilingan edi.
YOqilg‘i elementi tokning ximik manbasiga kirib, galvanik element- laridan
tashkil topgan bo‘lib, yoqilg‘ining va oksidlanuvchining ximik energiyasi, 
elektroximik yo‘l bilan elekrt energiyasiga aylantriladi. Boshqa so‘z bilan aytganda, 
yoqilg‘i elementlaridan elektr energiyasi oksidlanish reaksiyasi hisobiga olinadi. 
Oksidlanish reaksiyasi – yoqilg‘ini (masalan vodorodni) va oksidlanuvchini (masalan
kislorodni) qayta tiklashdir. Bu uzoq ishlovchi element hisoblanib, uning uzliksiz
ishlashi mos elektrod- larga qayta ishlovchi va oksidlanuvchini uzatib turishdani
boratdir. Qayta ishlovchi va oksidlanuvchilar orasida elektrolit joylashgan bo‘ladi. 
Faqatgina o‘z vaqtida reaksiya mahsulotlarini chiqarib tashlash, kerakli darajada
temperatura va kuchlanishni ushlab turish zarur (89-rasm).
YOqilg‘i elementlarida bo‘ladigan reaksiyaning yonishda kuzatiladigan
oksidlanish reaksiyasidan farqi shundaki, yoqilg‘i elementlarida boshlang‘ich modda
elektronlar energiyasining farqi va reaksiya mahsulotlari to‘g‘ridan – to‘g‘ri
elektroenergiyaga aylanadi. 

---

151
89-rasm. Suyuq ishqorli – elektromagnitli (Vodorod - kislorodli)
yoqilg‘i elementiningsxemasi:
1–anod; 2 – katod; 3 – elektrolit; 4– reaksiya mahsulotlari; 5–
yuklanish; 6 – qaytatiklovchi; 7 – oksidlovchi.
Elektrolit – biror moddani elektroliz yo‘li bilan tarkibiy qismlarga ajralishi
uchun tayyorlangan eritma. 
Bunday elementlarda