Мажбуриятлар ҳисоби мажбуриятлар ва уларнинг турлари

Масалан, “Дунё “ корхонаси хорижий фирмадан ҳисобот йилининг 25 сентябрида 10000 АҚШ долларига тенг миқдорда хом ашё сотиб олди. Шу кундаги давлат курсига кўра бир АҚШ доллари 11000 сўмга тенг.

Шунга кўра , “ Дунё “ корхонаси ўзининг бухгалтерия ҳисобида ҳорижий фирма олдидаги мажбуриятини 110000 млн сўм миқдорида тан олади. Дт – “ Хом ашё “, Кт “Хорижий фирма олдидаги мажбурият “ Хисобот йилининг 31 декабрига келиб 1 АҚШ доллари 11100 сўмга тенг бўлиб қолди. Бу ҳолат “ Дунё “ корхонасига хорижий фирма олдидаги мажбуриятини қайта ҳисоблашни тақазо этади. Баланс тузиш санасидаги курсга кўра корхонанинг хорижий фирма олдидаги мажбурияти ($10000х11100 сўм )111000 млн сўмни ташкил қилади.

Бу ўзгариш бухгалтерия ҳисобида қуйидагича расмийлаштирилади ва ҳисоботда кўрсатилади. Дт – “ Келгуси давр харажатлари “ -1000000 Кт – “ Хорижий фирма олдидаги мажбурият “ -1000000 -сўндириш ( сотиш )нинг мумкин бўлган баҳосида – бу усулда мажбурият сўндириш (сотиш баҳоси )да акс эттирилади.

Бу ўзгариш бухгалтерия ҳисобида қуйидагича расмийлаштирилади ва ҳисоботда кўрсатилади. Дт – “ Келгуси давр харажатлари “ -1000000 Кт – “ Хорижий фирма олдидаги мажбурият “ -1000000 -сўндириш ( сотиш )нинг мумкин бўлган баҳосида – бу усулда мажбурият сўндириш (сотиш баҳоси )да акс эттирилади.

Масалан, корхона ўз фаолиятида фойдаланиш учун 6000000 сўмга компьютер сотиб олди. Бу холда корхонанинг компьютер етказиб берган ташкилот олдидаги мажбурияти 6000000 сўм миқдорини акс эттирилади.

Мажбуриятларни туркумланиши:

Фойдаланиш муддатига кўра

Мажбуриятлар жорий ва узоқ муддатли бўлиши мумкин. Баланс ҳисоботи санасидан бошлаб бир йил давомида ёки бир йилдан кўп бўлган оддий операцион цикл давомида тўланиши кўзда тутилган мажбуриятлар жорий мажбуриятлар деб таъриф-ланади. Бу таърифга жавоб бермайдиган мажбу-риятлар узоқ муддатли мажбуриятлар деб эътироф этилади.

Баҳолашнинг аниқлигига кўра

Маълум бир сана юзага келмагунга қадар қийматини белгилаб бўлмайдиган мажбуриятлар тушунилади. Уларга мисол қилиб қуйидагиларни келтириш мумкин: - фойда солиғи бўйича мажбурият. Бу мажбуриятни то хамма молиявий хўжалик муомалалари бухгалтерия ҳисобида ўз аксни топиб, солиқ ҳисоби қилинмагунга қадар аниқлаб бўлмайди. - кафолат мажбуриятлари. Бу мажбуриятларнинг ҳақиқий қийматини харидор томонидан маҳсулотларни фойдаланиш бошланганидагина аниқлаш мумкин.