Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

Adabiyotlar:
1. “Pedagogik fanlari o‟qitishning mazmuni va metodi”. Ilmiy tekshirish Instituti. “O‟rta 
maktablarda chet tili o‟qitish kursi” Professor Setlin V.S. tahriri ostida. Toshkent “O‟qituvchi” 
1978 y.

---

82
Май 2021 10-қисм
Тошкент
HISOBLASH ISHLARINI BAJARISHDA EXCEL DASTURINING IMKONIYATLARI
Ibragimova Farangiz Abdunabi qizi,
Jizzax davlat pedagogika instituti talabasi
Tel.: [phone]
[e-mail]
 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada kundalik hayotimizda yoki biror sohada hisoblash ishlarini 
bajarishda Excel dasturining imkoniyatlari, undagi funksiyalar va formulalardan foydalanish, 
natijalarni chiqarish, hisoblash ishlarini avtomatik hisoblovchi elektron jadval ko‘rinishiga 
keltirish haqidagi fikrlar keltirilgan.
Kalit so‘zlar:
Excel dasturi, hisoblash, funksiyalar, formulalar, elektron jadval, kaloriya.
Jamiyat rivojlangani sari iqtisodiyot, fan, texnika, texnologiya, madaniyat san’at, tibbiyot 
kabilarning turli masalalari haqida mavjud ma’lumotlar, axborot zahiralaridan foydalanishni tashkil 
etish, intellektual va iqtisodiy hayotga tobora ko‘proq ta’sir ko‘rsatadi. Hayot faoliyatimizda 
hisob-kitobsiz biror bir sohani tassavur etish juda ham mushkuldir. Bu hisob-kitoblarni tahlil 
etishda juda qiyin elektron jadvallar ko‘rinishida bo‘lishidan qat’iy nazar Microsoft Excel dasturi 
juda qo‘l keladi. Oddiy amallarni bajarishdan tashqari unda ish varaqlari va grafik hujjatlar 
ham tayyorlash, diagrammalar tuzish, rasmlar kiritish va juda ham muammoli masalalarni hal 
etish, ish haqlarini va soliqlar taqdimoti, iqtisodiy siyosiy hisob kitoblarni yechishda, jumladan 
berilganlarni tez o‘zgartirib turuvchi masalalarni tezkor qayta ishlab chiqishda grafik vositalar 
bilan ishlashda keng imkoniyatlarni taqdim etadi. 
Dastlab Microsoft Excel dasturining ommaviy imkoniyatlarini o‘zlashtirish qiyin emas, ammo 
dasturning murakkabligi va imkoniyatlarining juda kengligi sababli ular bilan tanishish uzoq davom 
etishi mumkin, aynan ish jarayonida uning yangi-yangi imkoniyatlarini ko‘rish mumkin bo‘ladi. 
Microsoft Excel dasturi Microsoft Office ning tarkibiy qismi hisoblanadi va bu dastur dunyodagi 
eng mashhur ilovalar qatoriga kiradi. Excel dasturi foydalanuvchiga keng imkoniyatlarni taqdim 
etadi. Excel foydalanuvchiga ekranning o‘zida jadvalning ko‘rinishini, shriftlar, belgilar va katak 
tashqi ko‘rinishini o‘zgartirish imkonini bergan ilk jadval muharrirdir. Yana u kataklarning aqlli 
hisobini chiqarib beradigan dastur hisoblanadi. Microsoft Excel dasturi elektron jadvalli hisoblash 
vositasi sifatida qaralib, iqtisodiy va moliyaviy masalalarni yechishda yordam beribgina qolmay, 
balki har kuni harid qilinadigan mahsulotlar hamda bankdagi hisob-kitoblarni olib borish uchun 
yordam beruvchi tayyor dasturdir.
Microsoft Excel dasturining asosiy ish maydoni bu “ish kitobi” bo‘lib, u bir yoki bir necha ish 
varaqlaridan iborat bo‘ladi. MS Excel dasturida quyidagi ishlar ko‘lami bajariladi: Excelni yuklash; 
jadval mavzusini kiritish; ustun va satrlar kengligini aniqlash; jadvalga ma’lumot yozish; ma’lumotli 
jadvallarni fayl ko‘rinishda xotiraga yozish; ma’lumotlarni saralash; jadvaldagi ma’lumotlarni 
tahlil qilish; shriftlar bilan ishlash; formula va funksiyalar bilan ishlash; ma’lumotlarni o‘chirish; 
diagrammalar hosil qilish; natijaviy hisobotlarni chop etish. Excel dasturining elektron jadval 
yacheykalariga uch hil ma’lumotlarni kiritish mumkin: matnli; sonli; formulalar.
Endi Excel dasturidan foydalanib, kaloriyalar haqida ma’lumot beruvchi elektron jadval 
yaratamiz. Buning uchun quyidagi ma’lumotlar talab etiladi. 
Bunda jadvallar, matnlar, sonlardan foydalaniladi. Gipersilka orqali oynalar bog‘lanadi. 
Birinchi oynaga mualif haqida ma’lumot va quyi qismida to‘rtta bo‘lim kiritiladi. Bu bo‘limlarga 
sichqonchani olib borib bosganimizda har bir bo‘limga tegishli bo‘lgan oyna ochiladi. Anketa 
bo‘limiga kirib biz o‘zimiz haqimida ma’lumot kiritamiz keyingi oynalarda kun davomida 
qilayotgan ishimizni, iste’mol qilyotgan mahsulotlarimiz va miqdorini kiritamiz. Natijani 
ko‘rganimizda bizga qancha kaloriya kerakligi, biz kun davomida qancha to‘plaganimiz va 
yo‘qotganimizni elektron jadvalda ko‘rsatib beradi.
Xulosa qilib aytganda, kundalik hayotimizda yoki biror sohada hisoblash ishlarini bajarishda 
Excel dasturining imkoniyatlaridan foydalanish, undagi funksiyalar va formulalardan foydalangan 
holda hisoblash ishlarini avtomatik bajarish, natijalarni elektron jadvallar ko‘rinishida olish 
mumkin ekan.