Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

Май 2021 10-қисм
Тошкент
biqiq muhitida yashayotgan ziyoli bilan bir izdan beto‘xtov yurayotgan tramvay(A.A’zam) yoxud 
qatag‘on sharoitida ijod qilayotgan shoir bilan vahshiy qoyalar orasida quyoshga oppoq gul uzat-
gancha nafis chayqalayotgan na’matak(Oybek) orasida o‘xshashliklar topadi, birining mohiyatini 
ikkinchisi orqali ochib beradi. Keltirilgan misollardan ko‘rinadiki, obrazli tafakkurda yuksak da-
rajadagi assotsiativlik kuzatiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. Karimov I.A.Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch. Ma’naviyat nashriyoti.Toshkent.:2008 
2. Асоев.A Развитие жанров в прозе на дари. -12. www.ziyouz.com

---

81
Май 2021 10-қисм
Тошкент
NEMIS TILI DARSLARIDA INTERFAOL METODLAR QO’LLASH
Ibadullayeva Feruza Rustamovna
Xorazm viloyati Urganch shahar 
11-son umumta’lim maktabining nemis tili fani o’qituvchisi 
[phone]
Annotatsiya:
ushbu maqolada nemis tili darslarida interfaol metodlar qo’llash va ularning dars 
jarayonidagi o’rni muhokama qilingan.
Kalit so’zlar
: nemis tili, interfaol metod, ta’lim, chet tili, metodlar.
Interfaol usullarini qo’llashda o’quvchilarning hamkorlik munosabatlarini yo’lga qo’yish 
Interfaol metodlar ta’lim jarayoni ishtirokchilarining birgalikda,ya’ni o‟zaro hamkorlikdagi 
faoliyat yuritishiga asoslanadi.Bunda o;quvchilar va talabalar an;anaviy ta’limdagi kabi faqat 
tayyor bilimlarni eshitib qabul qiluvchi passiv obyektdan ta’lim jarayonida bevosita ishtirok 
etuvchi,mustaqil fikrlovchi faol subyektga aylanadilar. Ma’lumki,ta’lim jarayoni ikki tomonlama 
harakterga ega bo’lib,o’qituvchi va o‟quvchilarning teng munosabatlaridan tashkil topadi. Hozigi 
davr talabi o’qituvchi va o’quvchilarning o’zaro hamkorlik munosabatini yo’lga qo’yish orqali 
o’quvchi-talabalarning ichki imkoniyatlarini yuzaga chiqarish va ularni faollashtirishdir.Interfaol 
ta’lim jarayonini quyidagi ikki qismga bo’lish mumkin:
-o’qituvchi bilan o’quvchilar hamkorligi; -o’quvchilarning o’zaro bir-birlari bilan hamkorligi. 
O’qituvchi bilan o’quvchilarning hamkorligi o’qituvchining o’quvchilarga ko’rsatadigan 
yordamidan boshlandi. U asta-sekin faollashib,o’qituvchi bilan o’quvchilarning o’zaro hamkorlik 
pozitsiyasiga o’sib o’tadi.Ta’lim jarayonida o’qituvchining o’quvchilar bilan hamkorlik qilishi 
katta ahamiyatga ega.O’quvchilarning fanga qay darajada ixlos qo’yishi o’qituvchinig mana 
shu hamkorlik jarayonini yo’lga qo’yish mahoratiga,ya’ni pedagogik ijodkorligiga bog’liq. 
Jumladan,nemis tili darslarida interfaol usullar ko’pincha o’quvchilarning og’zaki nutqini 
o’stirishga qaratiladi. Bunda kichik guruhlarga bo’lingan holda o’quvchilar hamkorligining yo’lga 
qo’yilishi hatto bilimi bo’sh,nutqi sayoz o’quvchilarni ham o‟rtoqlari ko’magida nimanidir gapirib 
berishga intilishiga,o’quvchini o’zi oldida turgan “tushunaman,ammo gapira olmayman” degan 
nutqiy to’siqni yengib o’tishiga va o’zidagi ichki imkoniyatni yuzaga chiqara olishiga yordam 
beradi. O’quvchilarning juftliklarga bo’linib ishlashlari jarayonida (savol-javoblar,dialogik 
suhbatlar,rolli o’yinlarni tashkil etishda)faol o’quvchi bilan nofaol o’quvchining doimiy 
hamkorligini ta’minlashga,hatto uyga berilgan topshiriqlarni bajarishda ham ham faol o’quvchiga 
homiylik vazifasini yuklash orqali ularning muntazam hamkorlikda ishlashini tashkil etish orqali 
faol o’quvchilarni o‟qituvchining yordamchisiga aylantirishga erishish mumkin.
O’zaro musobaqa,fikrlarni bayon etish va tushuntirishga doir usullar. Bunday usullarga “Anj
uman”,”Musobaqa”,”Tanlov”,”Sinov”,”Yuzma-yuz” kabilarni kiritish mumkin. Masalan,”Sinov” 
usulini qo’llashda o’quvchilarga test kartochkalari tarqatiladi.Ushbu kartochkalar faqat o’rganilgan 
mavzuga oid bo’lib,unda testlar oddiydan murakkabga qarab tuzilishi lozim. Bunday testlar orqali 
o’quvchilarning erkin fikrlash qobiliyati o’sib,ingliz tiliga bo’lgan qiziqishlari ortadi. Interfaol 
usullarning ta’limiy xususiyatlari quyidagilarga bo’linadi.Bunda interfaol usullar ta’limda subyekt-
obyekt faoliyatini ifodalaydi. 1.O’quvchilarning bilish faoliyatini boshqarish:sinf o’quvchilari 
kichik guruhlarga bo’linib,guruhlararo muloqot,bahs-munozara orqali ta’lim beriladi. 2.Interfaol 
usullarning ta’lim oluvchilarga yo’naltirilganlik xususiyati,ya’ni shaxsga yondashuvchanligidir.
Interfaol usulning bu xususiyati o’quvchilarning yakka tartibda,guruh shaklidagi o’zaro 
hamkorligini ifodalaydi.Bunday faoliyatda o’quvchilarning xilma-xilligi namoyon bo’ladi
Interfaol usullar o’quvchining odobli,tartibli bo’lishi,har bir fikrni o’ylab,dalil-isbotlar asosida 
ifodalashga o’rgatadi. Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash lozimki,o’qituvchi mavzuning o’quvchiga 
to’la tushunarli bo’lishini ta’minlash uchun dars jarayonida interfaol usullar va innovatsion 
pedagogik texnalogiyalardan foydalanish,ta’lim samaradorligining yanada oshishiga katta hissa 
qo‟shadi.