Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

Xudayberganova Shoira Nurimmatovna
Yangibozor tumani 11-son maktab o‘qituvchisi
Telefon: [phone]
[e-mail]
Annotatsiya:
Ushbu maqola muammoli ta’limning o’ziga xos jihatlari hamda kreativlikni 
rivojlantirish haqida.
Kalit so’zlar:
Muammoli ta’lim, reproduktiv, ilmiy-izlanishli metodlari, kreativ ta’lim, sgeato, 
kreativ pedagogika.
Muammoli ta’lim sohasida qalam tebratgan M.I.Mahmudov, M.N.Skatkin, A.M.Matyugikven, 
I.Ya.Larner kabi olimlarning xulosalariga ko`ra quyidagi metodlarni keltirish mumkin:
- Tushuntirish, namoyish etish, Reproduktiv, Muammoli bayon qilish, Ilmiy-izlanishli 
metodlari mavjud.
Yuqoridagilardan shunday xulosa chiqarish mumkinki, ta’lim sifati va samaradorligini 
oshirishda muammoli o`qitish metodlari juda zarur va kerak.
Chunki muammoli ta’lim o`quvchini izlanishga, ijodkorlikka, erkin fikrlashga o`rgatadi. O`-
quvchida bunday sifatlarning shakllanishi, o`quv-|biluv mas’uliyatini oshiradi, mustaqil bilim 
olish uning kundalik odatiy holatiga aylanadi. Bu esa ta’lim mazmunini, yangi dastur va stand-
artlarni o`zlashtirib olishga kafolat. Bo`ladi.
Kreativ ta’lim o`quvchining ijodiy qobiliyatini takomillashtirishga yo`naltirilgan bo`ladi. 
Ayniqsa muammoli, loyihalashtirilgan va jadallashtirilgan ta’limlarning qo`llanishi o`quvchida 
yaratuvchanlik, bunyodkorlik qobiliyatlarini o`sishiga olib keladi.
An’anaviy shaklda olib boriladigan ta’lim o`quvchiga ilgaritdan ma’lum axborot, bilim, 
tushuncha, ko`nikma va malakalarni berish bilan chegaralanadi.
Lekin kreativ oriyentatsiyadagi darslar jarayonida qabul qiluvchi ob’ektdan ijodkor (kreativ) 
sub’ektga aylanadi. Predmetni (tomoni, mazmuni) o`zlashtiruvchi o`ziga nisbatan yaratuvchanlik 
bilan yondoshish asosida o`zlashtirib oladi. Har bir faktik materialga ijodiy va tanqidiy karay oladi. 
Olinayotgan o`quv materiali unga yangicha qarash, qo`shimcha materiallarni olish, o`zlashtirishga 
yo`l ochadi. Ko`pincha bunday hollar o`zlashtirishga evristik yondashuvni shakllantiradi.
Bu esa mutaxassislarni kelajakda olgan bilim, ko`nikmasining faqat ijrochisigina bo`lib qolmay, 
balki o`z kasbiy faoliyatiga ijodkorlik, yaratuvchanlik asosida qarashga olib keladi.
Hozirgi kun ta’lim tizimining bosh va asosiy maqsadi ham ijodiy fikrlaydigan mutaxassislarni 
va yuksak darajadagi fikr yurituvchi shaxsni tarbiyalash va tayyorlashdan iborat.
Sir emaski, mamlakat taraqqiyotida texnologiya, xom ashyo, jihozlar, energo resurslar, 
ekologik o`zgarishlar borgan sari globallashib, uning boshqaruvchisidan yuksak mahorat egasi 
bo`lishni talab etmokda. Umuman ta’lim tizimida ham uning dasturlari, mazmuni, standartlari 
takomillashib bormoqda. Bunday tezkor o`zgarishlar bilim olishning yangi texnologiyalari, 
masofaviy, loyihalangan ta’lim, media ta’limini, ya’ni shaxsiy ijodkorlikka asoslangan ta’limni 
joriy qilish ehtiyojini keltirib chiqarmokda.
Kreativ ta’limning maqsad va vazifalari
 
hozirgi mavjud ta’lim asosan ilgaridan mavjud bo`lgan 
an’anaviy didaktikaga asoslangan, ya’ni o`quv jarayonida ilgaridan fanga ma’lum bo`lgan bilimlarni 
o`qitish, o`rgatish etkazish bilan xarakterlanadi. O`qituvchi ilgaridan ma’lum reproduktiv faoliyatni 
olib boradi. Bu esa asosan o`quvchining ta’lim mazmunini yodlab olishi, qayta takrorlab berishi 
bilan cheklanadi. Ya’ni, ta’lim ilgaridan ma’lum predmet ”avval hunar o`rgat, keyin shogird o`z 
xohishicha nimani ijod kilsa -qilaversin” yo`sinida ish tutish rasm bo`lgan.
Bunday holda bilim olish konsepsiyasi to`rt bosqichda amalga oshiriladi:
- Bilim bilan tanishish, ma’lum axborotni tushunib olish, voqealarni bir-biridan ajrata 
olish;
- Bilimdan nusxa olish, olgan bilimlarini takrorlash;

---

93