Maishiy chiqindilar turlari va ularning biotexnologik utilizansiyalash

Eslatma! Ekotizimning tabiiy qismi sifatida odamlar allaqachon sayyorani chiqindilar bilan zaharlashning salbiy natijalarini olishmoqda. Har yili allergik, endokrin, virusli va yuqumli kasalliklar ro'yxati o'sib bormoqda.

Rossiyada chiqindilarni yo'q qilish

Afsuski, mamlakatimizda ekologik toza va qonuniy tasarruf etish muammosi hali ham dolzarb bo'lib qolmoqda, chunki korxonalar tomonidan amaldagi qonunchilikni buzish va oddiy fuqarolar tomonidan bu muammoga mas'uliyatsizlik bilan yondashish rivojlanmoqda.
Misol uchun, hozir aholidan chiqindilarni alohida yig'ish tizimi joriy etilmoqda. Buning uchun turar -joy binolari yaqinidagi joylar tegishli belgilar bilan maxsus idishlar bilan ta'minlanadi: "shisha", "plastmassa", "qog'oz" va boshqalar. Bunday saralash tamoyillarini buzganlik uchun, masalan, Evropada aybdor ta'sirli jarima to'lashi kerak bo'ladi. Mamlakatimizda aholining jazosiz qolgan holda bu qoidalarni e'tiborsiz qoldirishi yoki barcha konteynerlar tarkibini bitta mashina tushirishi, fuqarolarning barcha sa'y -harakatlari nolga tushirilishi odatiy hol emas.

Rasmiy statistikada:

1. 
   Har yili Rossiyada to'rt milliard tonnagacha chiqindilar paydo bo'ladi, shundan: ikki yarim milliarddan ortiq - sanoat faoliyati qoldiqlari, etti yuz million - go'ng, parrandachilik sanoati va chorvachilik komplekslarining go'ngi, qirq milliongacha. - qattiq chiqindilar, o'ttiz millionga yaqin - oqava suvlar va tibbiyot muassasalaridan uch million tonna chiqindilar.
   
2. 
   Mamlakatda sakson milliard tonnadan ziyod chiqindilar to'plangan (ulardan kamida bir yarim milliari zaharli bo'lgani uchun ayniqsa xavfli deb tasniflangan).
   

Bugungi kunda chiqindixonalar va chiqindilar uchun katta maydonlar ajratilgan. Va shu bilan birga, Rossiyada yuzlab ruxsatsiz chiqindixonalar va "ko'milgan joylar" faoliyat ko'rsatmoqda, havoga va suvga noqonuniy zararli moddalar chiqarilmoqda, tuproqlar ifloslanmoqda, buning natijasida fauna va flora halok bo'lmoqda.



Chet elda chiqindilarni yo'q qilish tajribasi

Zamonaviy jahon hamjamiyatida chiqindilarni boshqarishning munosib darajasiga, shu jumladan qayta ishlashga misollar ko'p, ular bilan tenglashish mumkin va bo'lishi kerak.

Evropa Ittifoqi mamlakatlarida aholidan chiqindilarning alohida yig'ilishi o'tkaziladi (qog'oz, shisha, plastmassa va boshqalar ajratiladi), chiqindilarni saralash idishlariga tashlashda qoidalarni buzganlik uchun ta'sirli jarima solinadi. .



Evropa uy -ro'zg'or buyumlari do'konlarida eski va eskirgan narsalarni olib ketish mumkin bo'lgan yig'ish punktlari mavjud maishiy texnika(batareyadan katta muzlatgichgacha), yangisini sotib olishda ajoyib chegirma.

Masalan, Shvetsiyada maishiy chiqindilarning 80% gacha qayta ishlanadi, qariyb 18 foizi ekologik jihatdan yo'q qilinadi. Qolgan qismi esa mamlakat tashqarisiga dafn qilish uchun eksport qilinadi.

Barcha shved qayta ishlash kompaniyalari qonuniy ravishda xavfli moddalar kontsentratsiyasini kuzatish uchun maxsus signal sensorlar bilan jihozlangan. Agar ruxsat etilgan me'yor buzilgan bo'lsa, signal to'g'ridan -to'g'ri nazorat organlariga yuboriladi va qoidabuzarga pul jarimasi va ma'muriy sanktsiyalar qo'llaniladi.

Shved telejurnalistlari quyidagi videoda Shvetsiyada misli ko'rilmagan chiqindilarni qayta ishlash haqida gapirishadi.

Sharq mamlakatlaridan Yaponiya chiqindilarni boshqarishning yaxshi namunasidir. Statistik ma'lumotlarga ko'ra, hosil bo'lgan chiqindilarning deyarli yarmi bu erga qayta ishlashga yuboriladi, o'ttiz besh foizdan ko'prog'i utilizatsiya qilinadi, faqat beshdan bir qismi chiqindixonalar va chiqindixonalarga tashlanadi. Rasmiylar esa, bu qismni qanday qilib minimallashtirish haqida doimo qayg'urishadi, chunki mamlakat hududi poligonlarga yuklash uchun juda kichik.

20 -asr oxirida Yaponiyada majburiy qonun qabul qilindi qayta ishlanadigan ichimliklar va oziq -ovqat uchun qadoqlash va qutilarning barcha turlari, ham korxonalar, ham oddiy fuqarolar hurmat qiladi. Natijada, Yaponiya haqli ravishda yuqori madaniyatli va juda "toza" mamlakat hisoblanadi.



Albatta, vaziyat hamma joyda ham unchalik optimistik emas. Afsuski, bo'lgan mamlakatlar yuqori daraja tabiiy muhitning ifloslanishi, va shunga mos ravishda kasalliklar va odamlarning o'lim darajasi, dunyoda "tsivilizatsiya orollari" dan ko'ra ko'proq. Bugungi kunda sayyoradagi "iflos" joylar orasida Hindiston, Xitoy, Misr, Iroq va boshqalar bor.

Albatta, tabiiy boyliklarning sofligini saqlash harakati bir joyda turmaydi. Rossiyada va dunyoda chiqindilarni yo'q qilish bo'yicha davlat va mintaqaviy dasturlar ishlab chiqilmoqda va amalga oshirilmoqda. Chiqindilarni qayta ishlash bo'yicha yangi ishlab chiqarish quvvatlari, shuningdek, uni aholidan qabul qilish punktlari ochilmoqda.

Biroq, chiqindilarni boshqarish muammosini faqat davlat nazorat organlari, ham mamlakatning har bir fuqarosi va jahon hamjamiyatining birgalikdagi sa'y -harakatlari bilan hal etish mumkin.

Chiqindi – qimmatli xomashyo

 Для печати

• 
  06.07.2017
  

Dunyo miqyosida chiqindilar muammosi eng dolzarb ekologik masalalardan biriga aylanib bormoqda. Tahlillarga ko‘ra, so‘nggi yillarda maishiy va sanoat chiqindilarining yildan-yilga ortayotgani yer yuzidagi ekologik barqarorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, hozirgi kunda chiqindilarning 900 ga yaqin turi qayd etilgan. Har yili dunyoda chiqindilar hajmi 3 foizga ko‘paymoqda. 

Atrof-muhitni ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilaridan muhofaza qilish tabiiy resurslardan oqilona foydalanish hamda ekologik toza texnologiyalarni amaliyotga tatbiq etish muammolari bilan uzviy bog‘liqdir. Ko‘p asrlar davomida chiqindilarni noto‘g‘ri boshqarish tabiiy resurslar o‘zgarishiga, tabiat hodisalarining buzilishiga sabab bo‘lmoqda. Bu chiqindilarning 80 foizini organik moddalar tashkil qiladi va ularni qayta ishlash natijasida katta miqdordagi energiya va energiya tashuvchilarni ishlab chiqarish mumkin. Rivojlangan mamlakatlar tajribasi uning 85 foizini qayta ishlash mumkinligini ko‘rsatmoqda.
Chiqindilarni qayta ishlash elektr energiyasi va suvdan foydalanishni bir necha barobarga kamaytiradi. Masalan, makalaturadan qog‘oz olish nafaqat daraxtlarning kesilishini kamaytiradi, balki elektr quvvatining sarfini to‘rtdan uch qismga qisqartiradi. Bir tonna qog‘ozni qayta ishlab chiqarishga uni yog‘ochdan tayyorlash uchun ketadigan suvning yarmi sarf bo‘ladi. 
Tobora ko‘payib borayotgan elektron chiqindilar ham insoniyatga xavf solmoqda. Har yili yer yuzida 2 million tonnaga yaqin elektron chiqindi paydo bo‘lmoqda. Misol uchun, birgina mobil aloqa vositasi 500 tadan 1000 tagacha turli qismlardan tashkil topgan. Ularning ko‘pchiligi zaharli og‘ir metallar – qo‘rg‘oshin, simob, kadmiy va boshqa xavfli kimyoviy moddalarni o‘z ichiga oladi. 
Bugungi kunda mamlakatimizda atrof-muhitni muhofaza qilish, aholi salomatligini himoyalash, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va ekologik xavfsizlikni ta’minlashga yo‘naltirilgan izchil ekologik siyosat yuritilmoqda. Ekologik xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha muhim huquqiy, tashkiliy va ijtimoiy-iqtisodiy chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. 
Atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish sohasidagi munosabatlarni bevosita tartibga soluvchi 15 dan ziyod qonun, tabiiy resurslarning ayrim turlaridan foydalanish mexanizmlari va shartlari, shuningdek, davlat ekologik ekspertizasini amalga oshirish, turli toifadagi qo‘riqlanadigan hududlarni tashkil qilish va ularda alohida foydalanish rejimini o‘rnatish tartib-taomillari va boshqa masalalarni belgilab bergan 30 dan ortiq normativ-huquqiy hujjat qabul qilingan. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil 21 apreldagi «Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish to‘g‘risida»gi farmoni hamda «2017-2021 yillarda maishiy chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish tizimini tubdan takomillashtirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarori bu boradagi ishlar ko‘lamini yanada kengaytirishga xizmat qilmoqda. 
Farmonga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi va uning hududiy boshqarmalarida chiqindilarning hosil bo‘lishi, ularni to‘plash, saqlash, tashib ketish, utilizatsiya qilish, qayta ishlash, ko‘mish va realizatsiya qilish bo‘yicha nazorat inspeksiyalari tashkil etilgan. 
Chiqindilarni qayta ishlovchi va utilizatsiya qiluvchi korxonalarga kamchiqimli texnologiyalarni olib kirish sohani rivojlantirishning eng samarali usuli hisoblanadi. Bugungi kunda mamlakatimizdagi 300 ga yaqin korxona qog‘oz, plastik, rezina, shisha, metall va boshqa ikkilamchi chiqindilarni qayta ishlamoqda. 
«Toshrangmetzavod» aksiyadorlik jamiyati rangli metallarni yig‘ish va qayta ishlash sohasida ixtisoslashgan korxona bo‘lib, zamonaviy asbob-uskunalar, ilg‘or texnologiyalar bilan ta’minlangan. Yuqori malakali xodimlar faoliyat ko‘rsatmoqda. Zavod rangli metall parchalari va chiqindilarni yig‘ish, rangli metallarga birlamchi ishlov berish, ishdan chiqqan qo‘rg‘oshinli akkumulyatorlarni to‘plash va ularni qayta ishlash bilan shug‘ullanadi. 2016 yilda korxona tomonidan 180 tonna elektron chiqindi qayta ishlandi. 
Korxona TUV:ISO 9001-2008 standarti bo‘yicha sertifikatlangan. BID (Business Initiative Direction) xalqaro mukofotiga sazovor bo‘lgan. Korxonada sifat menejmenti va sifatni boshqarishning namunali tizimi shakllangan. 
Maishiy chiqindilarni to‘plash, tashish, qayta ishlash, utilizatsiya qilish va ko‘mish ishlarining samarali tizimini tashkil qilish ekologik muammolarni bartaraf etish bilan birga mamlakatimiz iqtisodiyotiga ham foyda keltiradi. 

Manba: O‘zA