Махсус таълим вазирлиги

- Нафақа ҳисоблаганда: 
Дебет- Ишлаб чиқаришни ҳисобга олувчи харажатлар (2010, 
2310, 2510, 2710 счѐтлар)
Кредит-Меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича ходимлар билан ҳисоб-
китоблар ҳисоби счѐти (6710 счѐт) 
 
- Нафақа тўлаганда:
Дебет-Меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича ходимлар билан ҳисоб-
китоблар-ҳисоби счѐти (6710 счѐт) 
 Кредит-Миллий валютадаги нақд пул маблағлари (5010 счѐт) 
Иккинчидан,
бошқарув ходимларининг вақтинча меҳнатга лаѐқат-
сизлиги бўйича ҳисобланган ҳақ бошқа операция харажатларига олиб 
борилиб, олиниши кўзда тутилаѐтган фойда ҳисобидан қопланади. 
Ушбу жараѐн бухгалтерия счѐтларида қуйидагича акс эттири-
лади: 
 
- Нафақа ҳисоблаганда: 
Дебет- Бошқа операция харажатлари счѐти (9430 счѐт) 
Кредит- Меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича ходимлар билан ҳисоб-
китоблар ҳисоби счѐти (6710 счѐт) 

---

217 
 
- Нафақа тўлаганда:
Дебет- Меҳнатга ҳақ тўлаш юзасидан ходимлар билан ҳисоб-
китоблар ҳисоби счѐти (6710 счѐт) 
Кредит- Миллий валютадаги нақд пул маблағлари (5010 счѐт) 
Мисол: “Орзу” фирмасининг кассири А. Давидов 2007 йилнинг 1-
15 март кунлари бетоб бўлган. Ишга яроқсизлиги бўйича маълу-
мотнома (касаллик варақаси) мавжуд. Ходим февраль ойида 22 кун 
ишлаб, 88000 сўм маош олган. Умумий иш стажи-7 йил. Фирма 
бухгалтери маълумотларга асосан нафақани қуйидагича ҳисоблайди: 
1.
 
Бир кунлик ўртача иш ҳақи суммаси-4000 сўм (88000 сўм/22 
кун). 
2.
 
Нафақа ҳисобланадиган кунлар сони-12 кун (2,9 март якшанба 
ва 8 март байрам куни). 
3.
 
Ҳисобланган ва бериладиган нафақа суммаси-38400 сўм (4000 
сўм х 12 кун=48000 х 80 фоиз /100). 
Демак, ходим касал бўлганлиги учун унга касаллик варақаси 
бўйича ҳисобланган нафақа суммаси “Давр харажатлари” счѐтида 
олиб борилади.
-март ойи учун нафақа ҳисобланганда: 
Дебет-9430 счѐт -38400 сўм
ѐки ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлса: 2010,2310,2510,2710 
счѐтлар 
Кредит: 6710 счѐт -38400 сўм
-кассадан тўланганда:
Дебет-6710 счѐт-38400 сўм 
Кредит-5010 счѐт-38400 сўм
Вақтида вақтинчалик иш қобилиятини йўқотганлиги учун тўла-
надиган кунлик нафақа миқдори лавозимлик маоши, тегишли разряд 
бўйича ишбай ишчининг ѐки тариф ставкаси бўйича вақтбай ишчи-
нинг бир кунлик ҳисоблаб топилган сумманинг икки ҳиссасидан ор-
тиб кетмаслиги лозим. 
Демак, хўжалик субъектлари вақтинчалик иш қобилиятини 
йўқотганлиги учун нафақа ҳақини ўз ҳисобидан тўлар эканлар, 
маълум бир резервни яъни: «Келгуси тўловлар резерв»ини ташкил 
этишлари мумкин. Ушбу резервни ташкил этиш тартиби хўжалик 
субъектининг «Ҳисоб юритиш сиѐсати»да баѐн этилади. Бизнинг 
фикримизча, иш қобилиятини йўқотиш (касал бўлиш) даври асосан 
йилнинг қиш ойларига тўғри келади. Ушбу ойларда маҳсулот 

---

218 
таннархини асоссиз равишда ортиб кетмаслигини ҳисобга олиб «Иш 
ҳақи фонди»га нисбатан фоиз миқдорида резерв ташкил этилади. 
Мисол: «Халқобод» ишлаб чиқариш корхонасида 2007 ҳисобот 
йили учун жами иш ҳақи фонди 300000000 сўм. Корхона бухгалтери-
нинг тахминий ҳисоб-китобларига кўра 6000000 сўм миқдорида ка-
саллик варақаси бўйича нафақа тўланиши керак. Демак, ҳар ойда бух-
галтер 2% миқдорида «Вақтинчалик иш қобилиятини йўқотганлиги 
учун нафақа» резервига суммаларни ҳисоблайди: