Махсус таълим вазирлиги

4.2. Касса ва банкдаги пул маблағлари ҳисобининг юритилиши 
 
Хўжалик юритувчи субъектларда 
пул 
маблағлари ҳисобини
тўғри ва аниқ 
ташкил қилиниши ҳамда уни тако-
миллаштириш бугунги куннинг долзарб 
вазифаларидан бири ҳисобланади. 
 
Хўжалик юритувчи субъектнинг бухгалтерияси, одатда, барча 
тўлов ва ҳисоб-китоб муомалаларини амалга оширади ҳамда ушбу 
муомалаларни қонунларга мувофиқ, ўз вақтида ва тўғри расмийлаш-
тириш устидан назоратни амалга оширади. 
Бухгалтерия ҳисоби олдида пул маблағлари, тўловлар, ҳисоб-
китоблар ва кредитларни ҳисобга олиш борасида қуйидаги асосий 
вазифалар туради: 
- хўжалик юритувчи субъектнинг пул маблағларини самарали 
бошқариш мақсадлари учун керакли ахборот билан таъминлаш; 
- нақд пулсиз ҳисоб-китобларни тартибга солувчи меъѐрий 
ҳужжатлар талабларига риоя этган ҳолда нақд пулсиз ҳисоб-
китобларни ўз вақтида амалга ошириш; 
- ҳисоб регистрларида тўлов ва ҳисоб-китоб муомалалари пул 
маблағларининг мавжудлиги ҳамда ҳаракатини тўлиқ ва тезкор акс 
эттириш;

---

84 
- нақд пул маблағларидан хўжалик юритувчи субъектда ишлаб 
чиқилган лимитлар ва сметаларга мувофиқ фойдаланишнинг 
амалдаги қоидаларига риоя қилиш; 
- пул маблағлари ва ўзаро ҳисоб-китоблар ҳолатининг 
инвентарланишини ташкил этиш ҳамда белгиланган муддатларда 
ўтказиш, дебиторлик ва кредиторлик қарзларини узиш муддатлари 
ўтиб кетишига йўл қўймаслик; 
- кассада, банклардаги ҳисоб-китоб, валюта ва бошқа счѐтларда 
пуллар мавжудлиги ва тўлиқлигини назорат қилиш; 
- пул ресурсларининг ҳаракат оқимини башорат қилиш ва пул 
маблағларининг ҳаракат оқимини мақбул ҳолга келтиришни тартибга 
солиш бўйича тегишли бошқарув қарорларини тайѐрлаш.
Бош бухгалтер хўжалик юритувчи субъект раҳбари билан 
биргаликда қуйидагиларни таъминлаши керак: келиб тушаѐтган барча 
пул маблағларининг тўлиқ ҳисоби, шунингдек, бошқа хизматлар 
раҳбарлари билан биргаликда дебиторлик қарзларини ундириш ва 
кредиторлик қарзларини узиш, тўлов интизомига риоя этиш, пул 
маблағлари, тўловлар бўйича ўзаро ҳисоб-китоблар ва мажбуриятлар 
ҳолатини белгиланган муддатларда инвентарлаш, амалдаги қонун-
чиликка мувофиқ ундириш мумкин бўлмаган, даъво қўзғаш муддати 
ўтиб кетган қарзларни бухгалтерия балансларидан ўчириш.