Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

аҳамияти ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлишингизга ёрдам беради. 
Эсда тутинг! 
Бозор конституцияси– бозорда битимларни амалга ошириш ва унда 
мувозанатга эришиш имконини берувчи хатти-ҳаракатларнинг ўзаро 
шартланган нормалари йиғиндисини ташкил этади. 

---

47
Иқтисодиёт конституцияси- деб индивидларнинг иқтисодий фаолият 
юритишини таъминловчи нормалар тизимига айтилади. 
Мураккаб утилитаризм – индивид томонидан ўз фойдалилигининг 
самарали фаолият асосида оширилишидир. 
Оддий утилитаризм – индивиднинг самарали фаолияти билан боғлиқ 
бўлмаган ҳолда ўз фойдалилигини оширишга интилишидир. 
Эмпатия- бунда индивид ўзини ҳамкор ўрнига қўйиб кўради ва унинг 
барча кечинмалари, қизиқишлари ва мўлжалларини бозор субьекти сифатида 
ўзидан ўтказишга ҳаракат қилади.
Легализм- бунда қонунни ҳурмат килиш ва ўз ихтиёрига кўра, унга 
бўйсиниш тушунилади. 
Рационал мақсадли феъл-атвор(ҳулқ, хатти-ҳаракат)нормаси – бу 
фойдалиликни муайян вазифаларнинг ҳал этилиши билан боғлаган ҳолда 
оширишни муайянлаштиради. 
Мулкчилик ҳуқуқлари- индивидлар ўртасида юзага келадиган ўзаро 
муносабатлардаги ноаниқликни камайтирувчи институтлардан бири 
ҳисобланади.
Сабр чегараси деганда низолар ва кескинликлар жамланишининг ундан 
кейин иқтисодий агентлар шикоят қила бошлайдиган ва норозилик намойиш 
этадиган даражаси тушунилади. 
 
МАВЗУГА ДОИР АМАЛИЙ МИСОЛЛАР ВА КЕЙСЛАР: 
Муаммо ҳаммага маълум усуллар орқали ечилиши мумкин деб 
ўйлама!
1–мисол.Европа ҳамжамиятининг МДҲ мамлакатларига техник 
кўмаклашиш дастури (TACIS) бюджети 2001-2005 йилларда 2268 млн. экюни 
ташкил қилди. Мисол тариқасида мазкур Дастур доирасида қўллаб-
қувватланган 2200 та лойиҳадан бирини кўриб чиқамиз (лойиҳа бюджети 4 
млн. экюни ташкил қилди). Лойиҳанинг номи: "Бозор иқтисодиётига 
ўтишда ҳуқуқий давлатни ва ҳуқуқий таълимни кучайтириш". 
Лойиҳанинг мақсади: бозор иқтисодиётига ўтишнинг иқтисодий ва 
ижтимоий ҳақиқат эканлигига мос келувчи қонунлар лойиҳаларини 
ишлаб чиқишда ёрдам кўрсатиш; қонунларни амалга оширишмеха-
низмлари юзасидан тавсиялар ишлаб чиқиш; ишлаб чиқилаётган 
лойиҳаларниЕвропамамлакатларининг 
қонунчилигига 
мувофиқлаштириш; ҳуқуқ соҳасидаги профессионаллар учун махсус таълим 
дастурларини ишлаб чиқиш. Лойиҳа қуйидаги соҳалардаги қонунчиликни 
ислоҳ қилишга йўналтирилган: корпоратив ҳуқуқ, маъмурий ҳуқуқ, 
фуқаролик ҳуқуқи, жиноий ҳуқуқ. Лойиҳанинг амалга оширилиши билан 
боғлиқ харажатлар табиатини таснифлан. 
а) расмий институтларни импорт қилиш харажатлари; 

---

48
б) амалдорлар ва мутахассисларниўқитиш харажатлари; 
в) янги қонунларнинг қабул қилинишига босим ўтказиш 
харажатлари; 
г) янги қонунлар ҳақидаги ахборотни тарқатиш харажатлари; 
д) қонунга бўйсуниш нархи; 
Жавоб: ж), кўриб чиқилаётган лойиҳанинг амалга оширилиширасмий 
институтларни импорт қилишни (қонунлар лойиҳаларини Ғарбий 
Европа намуналари асосида ишлаб чиқишни), ҳуқуқ соҳасидаги 
амалдорлар ва мутахассисларни ўқитишни, янги қонунларнинг қабул 
қилинишига босим ўтказиш (шу жумладан лойиҳа доирасида ўқитилган 
амалдорларорқали), янги қонунлар ҳақидаги ахборотни тарқатиш (бир 
қатор семинарларни ташкил этиш орқали).