Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
 

---

185
VI. ТЎҒРИ ВА НОТЎҒРИ ФИКРЛАР ЖАВОБИ
Тўғри/ 
нотўғри 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
1-Мавзу 
Н 
Н 
Т 
Н 
Т 
Н 
Т 
Т 
Т 
Н 
2-Мавзу 
Н 
Н 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Т 
Т 
Т 
3-Мавзу 
Т 
Т 
Н 
Н 
Н 
Т 
Н 
Т 
Н 
Т 
4-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Н 
Т 
Т 
Н 
Т 
Н 
Т 
5-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Н 
Т 
Т 
Н 
Н 
6-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Н 
Т 
Н 
7-Мавзу 
Н 
Н 
Н 
Н 
Т 
Т 
Т 
Н 
Т 
Т 
8-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Н 
Н 
Т 
Н 
9-Мавзу 
Т 
Н 
Т 
Н 
Н 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
10-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Н 
Т 
Т 
Т 
11-Мавзу 
Т 
Т 
Н 
Н 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
12-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Т 
Н 
Т 
Т 
Т 
13-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Н 
Н 
Т 
Т 
Т 
Н 
Н 
14-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Н 
Н 
Т 
15-Мавзу 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Н 
Т 
Т 
Т 
Т 
16-Мавзу 
Н 
Н 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
Т 
 
VII. ТЕСТ САВОЛЛАРИГА ЖАВОБЛАР
Жавоблар 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
1-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
В 
А 
А 
В 
2-Мавзу 
А 
В 
В 
А 
D 
D 
В 
D 
D 
В 
3-Мавзу 
В 
В 
А 
А 
А 
D 
A 
A 
B 
B 
4-Мавзу 
А 
В 
А 
А 
В 
С 
А 
А 
С 
А 
5-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
6-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
7-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
С 
В 
В 
А 
А 
В 
8-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
9-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
А 
В 
А 
В 
С 
А 
10-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
В 
С 
Д 
Д 
А 
А 
11-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
А 
В 
С 
Д 
А 
А 
12-Мавзу 
А 
В 
С 
А 
В 
А 
А 
А 
А 
С 
13-Мавзу 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
А 
14-Мавзу 
А 
А 
В 
С 
Д 
А 
А 
А 
А 
А 
15-Мавзу 
А 
А 
В 
А 
С 
С 
А 
С 
А 
В 
16-Мавзу 
Д 
А 
С 
С 
А 
Д 
А 
С 
С 
Д 
 

---

186
Тақдимот (2-мавзу) 
 
2-Мавзу. 
Институтлар ва уларнинг жамият 
ривожланишидаги роли
АСОСИЙ КЎРИЛАДИГАН МАСАЛАЛАР:
1. “Институт” ва “норма” тушунчаларининг моҳияти
2.
Расмий
ва
норасмий
нормалар
ва
уларнинг
шаклланиши
3.
Расмий
ва
норасмий
нормаларнинг
ўзига
хос
хусусиятлари.
5. Институционал ўзгаришлар ва институтларнинг ўзаро
боғлиқлиги
4. Институционал матрица.
 
МАВЗУГА ДОИР ТАВСИЯ ЭТИЛАДИГАН АДАБИЁТЛАР:
1.
Каримов И.А. “2014 йил юқори ўсиш суръатлари билан ривожланиш, барча мавжуд
имкониятларни сафарбар этиш, ўзини оқлаган ислоҳотлар стратегиясини изчил давом
эттириш йили бўлади” // Халқ сўзи, 2014 йил, 18 январь, №13 (5943).
2.
Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг «Бош мақсадимиз – кенг кўламли
ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш» мавзусидаги
маърузасини ўрганиш бўйича ўқув-қўлланма. – Т.: “O’qituvchi” НМИУ. - 2013. – 373 бет.
3.
Беркинов Б.Б. Институционал иқтисодиёт: Ўқув қўлланма. 2-нашр, қайта ишланган. – Т.:
Иқтисодиёт, 2013. –16-27 б.
4.
Олейник А.Н. Институциональная экономика: Учебно-методическое пособие. М., 2008. -С
19-24.
5.
Дроздов Н.Д. Институциональная экономика: Учеб. Пособие -Тверь: Твер. гос. ун-т, 2006.
12-25 С.,
6.
Лемещенко П. С. Институциональная экономика: Учеб.пособие. – Мн.: ООО «ФУАинформ»,
2003. – 29-54 С.
7.
Виноградова А.В. Институциональная экономика: теория и практика Учебно-методическое
пособие. -Нижний Новгород: Нижегородской госуниверситет, 2012. -14-20 С.
8.
http://www.jstor.org/stable/2564954
9.
http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp.
10. http://www.jstor.org/action/showPublisher?publisherCode=aea.
11.
http://www.jstor.org
12. http://
www.lex.uz
- Узбекистон Республикаси қонунлари базаси сайти.
13. http://www.mineconomi.uz.
 

---

187
“Институт”
- бу жамият аъзолари ўртасидаги ўзаро 
муносабатларни белгилаб берувчи 
расмий қоидалар ва норасмий нормалар 
тизимидир
Ушбулар мавзу моҳияти, унинг ўрганилаётган курсдаги ўрни ва аҳамияти
ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлишингизга ёрдам беради.
МАВЗУГА ДОИР ТАЯНЧ ИБОРАЛАР:
 
 
 
“Норма”
-
институционал муҳитда индивидларнинг ўз 
танловини амалга оширишда фойдаланиладиган 
асосий унсур ҳисобланади
Ушбу унсур: 
тартибни сақлаш 
функциясига эга
ўзаро ҳамкорликлар 
тизимида мажбурий 
хатти-ҳаракат 
бажарилишини 
талаб этади
шахснинг турли 
вазиятларда ўзини 
қандай тутиши 
лозимлигини 
белгилайди
шахслар хатти-ҳаракатидаги ижтимоий, иқтисодий, юридик 
санкцияга таянувчи мунтазамлик ҳамда муқаррарликни 
акс эттиради
 

---

188
Ж.Ходжсон
“Институтлар – анъана, урф-одат ёки қонунчилик 
чеклови орқали узоқ муддатли ва барқарор ҳулқ-атвор 
намуналарининг яратилишига олиб келувчи ижтимоий 
ташкилот”
Б.З.Милнер 
“Институтлар – бу инсонлар томонидан ишлаб 
чиқилган чекловлар ҳамда уларнинг ўзаро ҳамкорлигини 
таркиблаштирувчи мажбурлаш омиллари. Буларнинг 
барчаси биргаликда жамият ва иқтисодиётнинг ундовчи 
таркибини ҳосил қилади”
“Институтлар – бу кўплаб индивидуумлар улардан 
ҳамма жойда ва ҳар куни фойдаланадиган ва асосан 
ўзининг ноёблиги билан тавсифланадиган ижтимоий 
неъматлар. 
Е.Эрдвард
 
 
Расмий нормалар
конституциялар, қонунлар, суд қарорлари, маъмурий 
ҳужжатлар
 
 
 

---

189
Норасмий нормалар
анъаналар, урф-одатлар, ижтимоий шартлилик
 
Қоидаларга амал 
қилинишини таъминловчи 
нормалар 
судлар, милиция, жазолаш тизими 
 
 
 

---

190
–
бу тарихан барқарор шаклланган, 
дастлабки давлатларнинг пайдо 
бўлишини ва барча кейинги 
институционал тузилмаларнинг 
ривожланишини белгилаб берган, ўз 
навбатида, моҳияти ҳамон сақланиб 
қолган бирламчи моделни такрор 
яратишга хизмат қилувчи базавий 
ижтимоий институтлар тизимидир
Институционал 
матрица 
ишлаб чиқариш институтлари ва келишувлар ишлаб чиқувчиси ва
тарқатувчиси ролини
, институтлар инкубатори ролини (тегишли
институционал муҳитда янги институтларни етиштириш
), якка
тартибдаги институционал интегратор ролини
(ушбу нормага амал
қилувчилар таркибига янги индивидларни жалб қилиш
) бажарган
ҳолда неоинституционал таркибга таъсир кўрсатувчи ташкилот
.
Институт
опровайдер
 
Жамиятниг институционал матрицаси
Сиёсий соҳа
Ижтимоий соҳа
Иқтисодий 
соҳа
 

---

191
МАВЗУГА ДОИР АМАЛИЙ МАШҚЛАР ВА КЕЙСЛАР:
1–мисол.Йўл ҳаракати қоидалари институт ҳисобланадими?
а) ҳа;
б) йўқ.
Жавоб:
а),
чунки
уларйўл
ҳаракатиқатнашчилари
ўртасидагиўзаро
муносабатларни таркиблайди. Бошқача айтганда, йўл ҳаракати қоидалари – йўлдаги
хатти-ҳаракатни тартибга солувчи ин-ститут.
2–мисол.Яқин дўкончадан кундалик мевалар харид қилиш истеъмолчи
томонидан амалга оширилган мақсадга мувофиқ хатти-ҳаракатнинг тўлиқ
ифодаси ҳисобланадими?
а) ҳа;
б) йўқ.
Жавоб: б), чунки тўлиқ мақсадга мувофиқлик моделига мувофиқ ҳаракат
қилувчи истеъмолчи ҳар куниумуман бозорда ўзини қизиқтирувчи мева навининг
нархи ҳақидаги ахборотни тўплаши ва ушбу меваларни улар энг арзон бўлган жойда
харид қилиши лозим.
Муаммо ҳаммага маълум усуллар орқали ечилиши мумкин деб ўйлама!
 
3–мисол.Институционал
назариянинг қайси йўналиши вакиллари
“Дўстинг кимлигини айт, мен эса сенинг кимлигини айтаман” деган
иборани маъқуллашган бўларди?
а) "эски" институционализм;
б) "янги" институционал иқтисодиёт;
в) неоинституционал иқтисодиёт.
Жавоб: а), гап холизмтамойили ҳақида бораяпти.