Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Вилоятлар
Отлар
Йирик қора–
моллар 
қўй–эчкилар 
Еттисув 
128045 
273120 
330867 
Сирдарѐ 
35743 
82810 
93755 
Самарқанд 
3711 
8155 
2630 
Фарғона 
7914 
11652 
299 
Каспийорти 
1692 
6816 
19862 
Жами 
1771 
38255 
74611 
Бу ўринда яна бир масалага эътибор қаратиш мақсадга 
мувофиқдир. Империя ҳукумати Россиядан ―ортиқча‖ аҳолини 
кўчириб келтириш ҳамда уларнинг хавфсизлигини таъминлашни 
Туркистонда мустамлакачилик сиѐсатини амалга оширишдаги 
асосий 
вазифалардан 
бири 
деб 
билди. 
Мустамлакачи 
маъмурларининг бу борадаги қарашларига эътибор берадиган 
бўлсак, империянинг деҳқончилик ва ер тузилиши ишлари 
бошқармаси бошлиғи А.Кривошеин Россиянинг марказий 
губерния 
(вилоят)ларидан 
―ортиқча‖ 
аҳолини 
кўчириш, 
биринчидан, янги ташкил этилган рус қишлоқларида тинчлик ва 
тартиб ўрнатишга ѐрдам берса, иккинчидан, Туркистонда бўш 
ѐтган ерларни ўзлаштириш имкониятини беради, деган ғояни 
илгари сурган эди.
Бунинг учун А.Кривошеин Мирзачўлдаги бир неча юз минг 
десятина ерларни ўзлаштириш орқали бу ерларга ―мустаҳкам рус 
элементларини‖ кўчириш ҳамда уларга энг яхши ерларни бериб 
жойлаштиришни таклиф қилди. Унинг фикрича, ―бадавлат 
мусулмон аҳолиси орасида кўчиб келган руслар камбағал, абгор 
ва камситилган хўжайин бўлиши мумкин эмас. Русларнинг 
Туркистондаги сиѐсий устунлиги уларнинг хўжалик юритиш 
имконияти билан мустаҳкамланиши лозим. Кўчиб келган рус-
хўжайин ерида сарт деҳқонини кўриш, сартнинг ерида рус 
батрагини кўришдан кўра ѐқимлироқдир‖. Бу фикрнинг ўзиѐқ 
империянинг мустамлакачи ҳукумат раҳбарлари Туркистон 

---

142 
аҳолисига нисбатан қай даражада буюк миллатчилик кайфиятида 
бўлганлигини аниқ-равшан кўрсатади.
Кўчиб келганларнинг салмоғи айниқса Еттисув ва Сирдарѐ 
вилоятларида кучли бўлганлиги қуйидаги жадвалда кўринади: