Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Перовский экспедицияси – 
Россия императори Николай I 
томонидан 1839 йилда Хива хонлигига юборилган. Бу 
экспедицияга Оренбург генерал-губернатори Василий Перовский 
бошлик қилган. Перовский 1839 йилнинг охирларида 5 мингдан 
зиѐд қуролланган қўшин билан Хива хонлиги устига юриш 
бошлади. 
Аммо, 
йўлдаги 
оғир 
шарт-шароитлар 
рус 
қўшинларининг юришини қийинлаштирди. 1840 йилнинг 
бошларида Хива хонлиги чегараларига етиб келган Перовский 
қўшинлари Хива хони Оллоқулихоннинг ўзбек, қозоқ ва 
туркманлардан иборат бирлашган қўшинлари томонидан тор-
мор этилди. Перовский қолган-қутган аскарлари билан орқага 
чекинишга мажбур бўлди.
Полковник Шауфус – 
Туркистон генерал-губернаторлиги 
билан Қўқон хонлиги ўртасида 1868 йил 13 февралдаги 
шартномага асосан Қўқонга ҳам элчи, ҳам жосус бўлиб 
тайинланган шахс. У ўзи тўплаган маълумотлари асосида, 
Худоѐрхон Россия империяси маъмурияти томонидан эканлиги, 
бироқ унга қарши иккинчи гуруҳ мавжудлиги ва бу гуруҳ 
Шерали додҳоҳ билан Абдураҳмон офтобачи томонидан 
бошқарилаѐтганини Туркистон генерал-губернаторига етказган. 
Шунингдек, Шауфус хонликдаги иқтисодий ва ҳарбий – 
стратегик вазият ҳақида ҳам маълумотлар бериб турган.
Пўлатхон
- ҳақиқий номи Мулло Исҳоқ мулло Ҳасан ўғли. 
У Марғилон шаҳрига яқин Уҳна деган қишлоқда яшовчи Бўстон 
қабиласига мансуб оилада туғилган. Мулла Исҳоқ Қўқон 
хонлигининг нуфузли амалдорларидан бири Абдулмўмин додхоҳ 
билан дўстлашиб, унинг таклифига кўра сохта Пўлатхон (Қўқон 

---

451 
хони Олимхоннинг набираси) номини қабул қилади ҳамда 
Худоѐрхон зулми ва Россия босқинига қарши курашга, жумладан, 
1873-1876 йилларда Қўқон хонлигида рус босқинчиларига қарши 
олиб борилган курашларга бошчилик қилади. Хонликдаги обрули 
амалдорлар Исо Авлиѐ, Абдураҳмон офтобачи, хоннинг укаси 
Султон Муродбек, ўғиллари Насриддинбек, Муҳаммад Аминбек 
ҳам Пўлатхон томонидан туриб курашдилар. Узоқ, муросасиз, 
тенгсиз ва шафқатсиз курашлардан сўнг Пўлатхон қўзғолони 
бостирилиб, 1876 йил 1 мартда Мулла Исҳоқ (Пўлатхон) 
Марғилонда дорга осилди.