Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

уруғланиш
содир бўлади. Уруғланган тухум ҳужайра -
зигота
да хромосомаларнинг 
диплоидли ҳолати тикланади. Зиготадан уруғ муртак ривожланади. 
Иккинчи спермия марказий диплоидли ядролар билан қўшилиб 
триплоидли 
эндосперм
ҳосил қилади. Эндосперм ривожланадиган муртак 
учун озиқа моддаси бўлиб хизмат қилади. Битта спермиянинг тухум 
ҳужайра билан қўшилиши, иккинчи спермиянинг марказий ҳужайралар 
ядроси билан қўшилишини 
қўш уруғланиш
деб аталади. Ёпиқ уруғлилар 
учунгина хос бўлган бундай уруғланишни 1898 йилда рус олими 
С.Г.Навашин аниқлаган. 
V.5.2. Ҳайвонларда уруғланиш
Ҳайвонларда уруғланиш жараёни бир неча босқичларга бўлинади. 
Биринчи босқичда сперматозоид тухум ҳужайра юзасининг исталган 
нуқтасига ёпишади ёки микропиле орқали унинг ичига киради. 
Сперматозоид бошчасининг тухум ҳужайрага тегиши билан кимёвий 
реакциялар занжири бошланади. Бу босқични тухум ҳужайранинг 
активлашган босқичи деб аталади. 
Уруғланиш жараёнининг иккинчи босқичи тухум ҳужайра ядроси 
ичига битта (моноспермия), айрим ҳайвонларда бир нечта сперматозоид 
(полиспермия) нинг киришидан сўнг бошланади. Сперматозоид урғочи 
ядро билан қўшилишга ҳамда кейинги митоз бўлинишларга тайёргарлик 
кўради: сперматозоид ядроси аста-секин бўртади ва интерфазадаги ядро 
ҳолатини олади. Бундай ядро 
эркак пронуклеус
деб аталади. Мейознинг 
барча босқичларидан ўтган сперматозоид ядроси билан қўшилишга тайёр 
бўлган тухум ҳужайранинг ядроси 
урғочи пронуклеус
дейилади. 
Уруғланиш жараёнида иккита гаплоидли пронуклеус қўшилиб 
зиготанинг битта ядросини ҳосил қилади. Бу ҳолат жинсий кўпайиш 
жараёнининг энг юқори нуқтаси ҳисобланади. Натижада олдинги 
авлоднинг мейозида ажралган гомологик хромосомаларнинг кариогамияси 
яна қайтадан зиготанинг битта ядросида қўшилишади. Шу тариқа жинсий 
кўпайишда хромосомаларнинг диплоид тўплами қайта тикланади. 
Сут эмизувчи ҳайвонларнинг тухум ҳужайра цитоплазмасига нафақат 
сперматозоид бошчаси (ядро), балки унинг бўйни ва думи ҳам киради, бу 
эса эркак организмнинг маълум миқдордаги цитоплазмаси ҳам кейинги 
авлодга узатилиш имконини яратади. 
Ҳайвон ва ўсимликларда битта тухум ҳужайрага кўп сондаги сперма-
тозоид ва чанг доналари тўғри келса-да, одатда уруғланиш битта 
сперматозоид ва битта чанг донасининг иштирокида рўй беради. Бундай 
уруғланиш типини