Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

шишасимон 
(кучли) навлари 
маъқул, макаронларни эса қаттиқ буғдойдан, қуруқ печеньенинг олий 
навлари юмшоқ буғдойнинг кучсиз навларидан фойдаланиб тайёрланади. 
Ҳозирги вақтда мамлакатимиз ғўза селекциясига халқаро пахта биржа-
ларида эътиборли бўлган “микронейр” кўрсаткичи кириб келди ва 
селекционерлар ўз ишларида толанинг белгисига ҳам аҳамият беришлари 
зарур бўлиб қолди. 
Атоқли генетик олим, академик Н.И. Вавилов селекциянинг мазмуни 
ва вазифаларини таърифлаб берди. Ҳозирги замон селекцияси янги нав, зот 
ва штаммлар яратиш жараёнида қуйидаги вазифаларни босқичма-босқич 
турли методларни қўллаган ҳолда амалга оширади: 

---

489 
1) Селекция ишининг объектлари бўлган ўсимликлар, ҳайвонлар ва 
микроорганизмларнинг нав, зот, штамм ва тур хилма-хиллигини ўрганиш. 
Селекция учун зарур бўлган дастлабки материал тўплаш, коллекцияларни 
яратиш. Бунинг учун ўсимликлар, ҳайвонларнинг турли-туман нав ва 
зотлари ҳамда уларнинг ёввойи ва ярим ёввойи аждодлари йиғилади, 
ўрганилади, қиёсий таҳлил қилинади ва баҳоланади. Уларнинг энг юқори 
сифатлилари селекция учун дастлабки материал сифатида селекционер-
ларга тавсия этилади; 
2) Селекцияда дурагайлаш, мутагенез ва генетик инженерия метод-
ларини қўллаш йўли билан ирсий ўзгарувчанлик доирасини кенгайтириш 
ва бундаги қонуниятларни таҳлил қилиш ва ўрганиш. Бунинг натижасида 
амалий селекция учун янада қимматлироқ, ирсий ўзгарувчанликка ўта бой 
материал сунъий яратилади. Оқибатда селекция самарадорлигини кескин 
ошириш имконияти яратилади; 
3) Яратилаётган нав, зот ва штаммлар белги ва хусусиятларининг 
ривожланишида ташқи муҳит шароитининг аҳамиятини аниқлаш. Бунинг 
натижасида организмлар ирсий белги ва хусусиятларининг ривожланиши 
даражасига ижобий таъсир этувчи табиий ва сунъий (агротехник ва зоотех-
ник шароитлар) омиллари аниқланади. Бу эса улардан юқори маҳсулот 
олиш технологиясини яратиш учун асос бўлиб хизмат қилади; 
4) Яратилаётган нав, зот ва штаммларнинг инсон учун фойдали 
белгиларининг келгуси авлодларда сақланиб, янада кучайиб боришини 
таъмин этувчи илмий асосланган танлаш методларини яратиш ва қўллаш. 
Танлаш селекция жараёнининг ҳамма босқичларида қўлланилади. 
Селекция олдида турган юқорида қайд этилган вазифаларни амалда 
бажариш учун аввало маданий ўсимликларнинг келиб чиқиши, хилма-
хиллиги ҳақида маълумотларга эга бўлиш талаб этилади.