Mahsulotlarni sotishda reklamaning ahamiyati

Nazorat savollari
1. Marketingda kommunikatsion siyosatni qanday tushunasiz?
2. "Pablik rileyshnz" nima?
3. Reklamaning ahamiyatini tushuntirib bering?
4. Reklamaning qanday turlarini bilasiz?
5. O’zbekistonda "Reklama to’g’risida"gi qonun qachon qabul qilingan?
6. Reklama vositalariga nimalar kiradi?
7. Reklamaga qanday talablar qo’yiladi?
8. Reklamani ishlab chiqarish tartibini tushuntirib bering.
9. Reklama xarajatlarini qanday tushunasiz?
10. Marketingda sotishni rag’batlantirishga nimalar kiradi?
Tayanch iboralar
Kommunikatsion siyosat, pablik rileyshnz, imidj, reklama, reklama vositalari, potentsial xaridor, reklamaning samaradorligi, reklamaning maqsadi, reklama xarajatlari, reklama turlari, sotishni rag’batlantirish.
XULOSA VA TAKLIFLAR
Kurs ishimning natijasi quyida keltirilgan xulosalar va takliflardir.
Reklama kompaniyaning marketing strategiyasining bir qismidir, u tovarlarni sotishni rag'batlantirish uchun amalga oshiriladi, shuning uchun reklama mahsulot narxiga ta'sir qila olmaydi. Reklama ta'siri ostida narx kamayishi yoki oshishi mumkin. Bozorda o'sib borayotgan raqobat tufayli, ya'ni taklifning o'sishi va uni amalga oshirish uchun ortib borayotgan xarajatlar tufayli narx oshishi mumkin.
Reklama iste'molchilarga aqlli tanlovlarni amalga oshirishga yordam beradigan va mahsulotni yaxshilashga yordam beradigan ma'lumotlarni taqdim etadi. Muvaffaqiyatli reklama tufayli kompaniya ishlab chiqarishni kengaytirishi va katta ta'sirga ega bo'lishi mumkin.
Reklama harakatlarining samaradorligi asosan reklama byudjeti bilan o'lchanadi. Ko'proq pul reklama investitsiya, reklama yanada samarali bo’ladi, lekin har doim ham emas.
Reklama yetishmovchiligi shundan iboratki, ishlab chiqarish birligiga xarajatlar ko'payadi, lekin shu bilan birga, miqyos tejamkorligi sababli ishlab chiqarish samaradorligi reklama tufayli har bir birlik uchun xarajatlarning o'sishini qoplaydi. Shu sababli, reklama mavjud bo'lsa, iste'molchilar mahsulotni arzonroq narxda olishlari mumkin.
Reklama raqobatni qo'llab-quvvatlaydi. Turli xil almashtiriladigan mahsulotlar to'g'risida ma'lumot berib, reklama monopol hokimiyatni zaiflashtiradi. Intensiv reklama ko'pincha mavjud brendlar bilan raqobatlashadigan yangi mahsulotlarning kiritilishi bilan bog'liq. Monopol raqobatdagi ishlab chiqaruvchi mahsulotni boshqarish orqali raqobatchilardan vaqtincha ustunlikka erishishi mumkin. Xuddi shunday natijaga ishlab chiqaruvchilar reklama va boshqa savdoni reklama qilish usullari orqali erishish mumkin. Mahsulotni differentsiatsiya qilish mahsulotni iste'molchi talabiga moslashtirsa, reklama iste'molchi talabini mahsulotga moslashtiradi.
Bozor munosabatlarining rivojlanishini reklamasiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Mamlakatimizda reklama turli mulkchilik shaklidagi korxonalar faoliyatining zaruriy shartiga aylandi. Bu millionlab odamlarning manfaatlariga ta'sir qiladi. Bozor vositalarining barcha to'plamlaridan o’zbek korxonalari tezda o'zlashtirildi va keng reklama ishlatila boshlandi. Buning sababi, marketing kommunikatsiyalari tizimida sotishni rag'batlantirishning eng maqbul usuli hisoblanadi.
Reklama yangi va sinab ko'rilmaganlarning moslashuvini tezlashtiradi, shu bilan sanoatdagi texnologik taraqqiyotni jadal sur'atda rivojlantiradi va hamma uchun yaxshiroq hayotni haqiqatga aylantiradi.
Zamonaviy bozor iqtisodiyoti sharoitida reklama vazifasi - muayyan tovarlar (xizmatlar) sotib olishni rag'batlantirish maqsadida tovarlarni ishlab chiqaruvchidan jamoatchilikka yetkazish, ayrim iste'molchilar guruhlarining ijtimoiy-demografik xususiyatlarini hisobga olgan holda ularga talabni yaratish.
Reklama xarajatlari, tarqatish xarajatlari hisobga olinib, oxir-oqibat tovarlar narxini oshirib, iste'molchiga beriladi. Biroq, reklama reklama narxidan ham jamiyat foyda ko'radi. Reklama nafaqat mahsulotlar to'g'risida ma'lumot olishga imkon beradi, balki bepul televizion dasturlarni, ta'lim dasturlarini va boshqalarni namoyish etish imkoniyatini yaratadi, chunki bunday dasturlarni ishlab chiqarish xarajatlari reklama beruvchilar tomonidan to'lanadi. Shu bilan birga, butun hayot davomida reklama ko'plab sohalarda tanqid ostiga olingan. Tanqidning asosiy va eng ko'p ishlatiladigan dalillari orasida: reklama kompaniyalari va umuman jamiyat resurslaridan maqsadsiz foydalanish, xarajatlarning oshishi va natijada chakana narxlar ham ko’tariladi.
Reklamani boshqarish tizimining eng muhim tarkibiy qismi bu davlat tomonidan tartibga solishdir. Bunga keng qonunchilik bazasini yaratish bilan bir qatorda nazoratni amalga oshiradigan turli darajadagi ijro etuvchi hokimiyat organlari tizimini shakllantirish orqali ham erishiladi. Ha, O’zbekistondagi reklama nazorati tizimi hali to'liq ishlab chiqilmagan, ammo bir narsa aniq: O’zbekistondagi reklama biznesi korporativ manfaatlarini qonun chiqaruvchilar bilan himoya qilishga qodir va aslida biznesda mavjud bo'lish huquqini isbotlaydi.
Xulosa qilib aytmoqchimanki, bu ish O’zbekiston bozorida mavjud bo'lgan reklamaning asosiy turlarini, iqtisodiyotda reklamaning o'rni, uning kelib chiqishi, tuzilishi va funksiyalarini tahlil qiladi.
Shuni ta'kidlashni istardimki, reklamaning afzalligi shundaki, u raqobatni qo'llab-quvvatlaydi va firmalarning mahsulotlarini ko'paytiradi. Muvaffaqiyatli reklama tufayli kompaniya ishlab chiqarishni kengaytirishi va yanada yuqori samaraga erishishi mumkin.
Yuqorida aytilganlarning barchasidan xulosa qilish mumkinki, reklamaning asosiy vazifasi samaradorlikdir, chunki reklama - bu savdo-sotiqning motoridir, chunki reklama bozor iqtisodiyotining rivojlanishida asosiy rol o'ynaydi va uning muhim elementi hisoblanadi.


XULOSA


Ushbu ishni xulosa qilib, shu fikrlarni keltirish mumkinki, Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni iqtisodiyotning asosiy tayanchi bo’lib, uning rivojlantirilishi iqtisodiyotni va ijtimoiy sohaning ham rivojlanishiga olib keladi. Jahon tajribasiga tayangan holda, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik iqtisodiyotning asosiy bo’g’ini hisoblanib, uning ko’payishi va rivojlanishi mamlakatning yuksalishiga olib keladi. Yuksak madaniy tadbirkorlik aniq bir missiyani bajarishga harakat qiladi va aniq falsafaga asoslanadi. Tadbirkorlik missiyasi - bu tadbirkor faoliyatining tamoyillari, mezonlari, me'yorlari, qoidalari, yo'nalishlarini belgilab beruvchi yuksak ijtimoiyiqtisodiy maqsadidir. Tadbirkorlik falsafasi tadbirkorlik to'g'risidagi qoidalar, qarashlar, tasavvurlar yaxlit tizimi va uning asosida shakllantirilgan umumiy yondashuv hisoblanadi. Alohida tadbirkor falsafasi esa o'z ishiga madaniy, ma'naviy, ma'rifiy nuqtayi nazaridan yuksak mezonlar va andozalar (standartlar)ga muvofiq shakllantirilgan o'ziga xos yondashuvdir. O'zbekistonda ham bu narsalarga e'tibor qaratish vaqti keldi. Tadbirkorlikning tashkiliy-huquqiy shakllaridan xususiy tadbirkorlik alohida o'rin egallaydi. U xususiy firma (korxona), fermer xo'jaligi va yuridik shaxs bo'lgan dehqon xo'jaligi ko'rinishlarida tashkil etiladi va amalga oshiriladi. Yuridik shaxs maqomiga ega bo'lgan tadbirkorlik subyektlarining asosiy qismini xususiy korxonalar va fermer xo'jaliklari tashkil etadi va tadbirkorlik sektorida ularning roli kattadir. Bundan tashqari, jamiyatda mulkdorlar qatlamining shakllanishida ham ular asosiy rol o'ynaydilar. O'zbekistonda kichik tadbirkorlik ham tez sur'atlar bilan rivojlanmoqda. Kichik tadbirkorlik ishlovchilar soni cheklangan xo'jalik yurituvchi yuridik shaxslar va yakka tadbirkorlar majmuyidir. Bundan tashqari, tadbirkorlik subyektlarining asosiy qismi kichik tadbirkorlikka tegishli. Uni qo'llab-quvvatlashga davlat ham alohida e'tibor bermoqda va natijada uning salohiyati ko'tarilib bormoqda. Jahonning barcha rivojlangan mamlakatlarida tadbirkorlik va kichik biznesni qo'llab-quvvatlash davlat iqtisodiy siyosatining mustaqil tarkibiy qismi hisoblanadi. O'zbekistonda ham shunday siyosat amalga oshirilib kelmoqda. Buning uchun tegishli qonunlar va maxsus davlat dasturi qabul qilingan davlat organlari va nodavlat tashkilotlari tuzilgan hamda tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash bo'yicha ularning vazifalari belgilab berilgan, tadbirkorlik infratuzilmasi shakllantirilgan. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish natijasida iqtisodiyotda bozor erkinligini, ishlab chiqaruvchilar o’rtasida kechadigan raqobatning sog’lomlashishini, narxlarning liberallashuvini, mahsulot sifatini oshishiga va aholining turmush darajasini yuksalishiga olib keladi. Bu esa o’z o’zidan O’zbekiston iqtisodiyotining kelajakdagi jahon hamjamiyatida egallaydigan o’rniga asos bo’lib xizmat qiladi. Mamlakatimizda 2011 yil “Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik” yili deb e’lon qilindi. Shu munosabatlar bilan yurtimizda bir qator shu sohani rivojlantirishga qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqildi. Bulardan ko’zlangan asosiy maqsad davlat tayanchi bo’lgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni hududlar bo’yicha keng tarqalishini tarqalishga yo’l ochib berish.