Mahalla va oila

 
E) 
To‘g‘rilik, mehnatsevarlik, marhamat va yumshoq ko‘ngillilik, agressivlik 
va intizomlilik, va’daga vafo.... 
 
14-MAVZU: SHAXS PSIXOLOGIYASIDA ERKAK VA AYOLNING 
PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI. OILADA OTA-ONA VA FARZAND 
O‘RTASIDAGI MUNOSABATLARDA TARBIYAVIY TA’SIR USULLARI. 
Reja
: 
1.  Shaxs psixologiyasida erkak va ayolning psixologik xususiyatlari. 
2.  Oilada ota-ona va farzand o‘rtasidagi munosabatlarda tarbiyaviy ta’sir 
usullari.  
3.  Ota-ona bosh tarbiyachi.  
Tayanch iboralar: 
Shaxs psixologiyasi,  erkak va ayol,  kelin  -  kuyov, 
ota-ona va farzand, tarbiya, oila. 
 

---

178
 
 
Shaxs  psixologiyasida  oila,  oilaviy  munosabatlar,  erkak-ayol 
munosabatlari, jinsiy tarbiya, jinsiy madaniyat va milliy odob katta ahamiyatga 
ega. 
Ikki toifa shaxslarida nafaqat jins farqligi, balki ularning tabiati, xohish--
istaklari,  ehtiyojlari,  ruhiy  va  jismoniy  mutanosiblik  darajasi  bilan  ham 
birmuncha farqlanadilar. 
Shuning  uchun  bo‘lsa  kerak,  oilada  oila  boshlig‘i  -  erkakning  o‘rni 
boshqa,  oila  bekasi  -  ayolning  o‘rni  boshqa,  qaysidir  ma’noda  vazifa-
majburiyatlari ham taqsimlangan. 
Shunday  bo‘lishiga  qaramay,  erkak  va  ayol  haqida  gap  ketganda, 
aniqrog‘i ularning o‘zaro munosabatlari to‘g‘risida mulohaza yuritilganda “Ayol 
nima  istaydi?”  yoki  “Erkakka  nima  kerak?”  kabi  jo‘n  savollar  paydo  bo‘ladi. 
Avvalo,  bu  tabiiy  hol.  Erkak  va  ayol  shunday  hilqatlarki,  hanuzgacha  to‘liq 
o‘rganilmagan, kashf qilinmagan qirralari bisyor. 
 
Kuchli  jins  vakillari  bo‘lishiga  qaramay  erkaklar tezda  ruhan sinuvchi, 
tushkunlikka moyil, birgina jahl otiga minib yillar davomida qurgan qo‘rg‘onini 
bitta  gap  bilan  buzib  yuboruvchi  “qobiliyatga”  ega  bo‘ladilar.  Ularning  ruhiy 
olami doimiy e’tibor, mehr-muhabbat, dono maslahatu qilgan ishlariga rag‘bat 
sifatida  maqtov  eshitishga  muhtoj!  Biroq  shunday  erkaklar  ham  bo‘larkanki, 
ular  ayollarning  e’tibori-yu  mehribonligiga  muhtojlik  sezmasdan  (jinsiy 
ehtiyojdan tashqari) umrbod yashay olarkan, hatto yolg‘iz yashash ham ular 
uchun fojia hisoblanmas ekan. Bunday, xalq tili bilan aytganda, “tarki dunyo” 
qilgan  ayrim  kishilarni  uchratish  qiyin  emas.  Ammo  ular  juda  kamchilik. 

---

179
 
 
Ko‘pchilik  erkaklar  ayollarning  mehr-muhabbatidan  quvvat  olib  yashaydilar. 
Aniqroq qilib aytganda, erkak va ayol bir-biriga ham jismoniy, ham ma’naviy 
bog‘liq qilib yaratilgan. 
Ikki  jins  vakilini  bir-birini  jismoniy  qoniqtirmasligi  -  ularning  sog‘liliga, 
ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Mabodo bir-birining ma’naviy dunyosini 
to‘ldirish,  takomillashtirishdek  vazifa  ado  etilmasa,  ikkisining  uyushmasiga 
putur  yetishi  turgan  gap.  Sevishib-sinashib  (yoki  bir-birini  yaxshi  bilmasdan) 
turmush  qurgan  yoshlarning  oilaviy  hayotda  “qoqilishlariga”  asosiy 
sabablardan  biri  shu  -  bir-birining  ma’naviy  dunyosini  to‘ldira  olmaslik. 
Oddiyroq qilib aytsak, jinsiy hayot ehtiyoji (va undan to‘laqonli qoniqish hosil 
qilish)  ularni  ma’nan  yaqinlashtirib,  ma’nan  yaqinlik  -  ularni  jisman 
birlashtiradi, natija - o‘zaro tuzilgan uyushmani (oilani) mustahkamlaydi! 
 
Psixologlarning  fikricha,  birinchi  navbatda  erkaklar  ayollarning  yuziga 
qarab baho beradi. Deyarli barcha kuchli jins vakillari ayollarning siymosini - 
uning  yuz  tuzilishiga  qarab  “yaratadi”.  Xuddi  o‘sha  “chehra”  erkaklarning 
ayollardan  “yuz  o‘girishi”ga  ham  sabab  bo‘lishi  mumkin.  Gap  navbati  qad-
qomatga kelganda biroz ehtiyotroq bo‘lgan ma’qul, negaki turli erkaklarga turli 
qad-qomatli ayollar yoqadi. Birovga orriq, ayrimlarga to‘laroq, kimgadir uzun, 
kimga kaltaroq deganday. 
Psixologlarning  fikricha,  erkaklar  ayollar  qomatining  mutanosiblik 
darajasiga  e’tibor  berisharkan.  Biroq  shunga  qaramay  50%  erkaklar  uchun 
qomatning  qanaqaligi  muhim  emas.  Muhimi,  ko‘z  ochib  ko‘rgan  ayolining 
ma’naviy  dunyosi!  Turmush  o‘rtog‘i  va  oilasiga  bo‘lgan  munosabati! 

---

180
 
 
Ayollarning  sochi,  soch  turmagi,  ma’noli  boqishlari,  terisining  rangi,  qadam 
tashlashi  va  hokazo  “xususiyatlari”  ularga  nisbatan  “tobelik”  taassurotlarini 
uyg‘otar ekan.