Magistrlik dissertatsiyasi

bir, o‘n bir, qirq
sonlari bilan berilishi ham 
kuzatilmoqda: 
 
“O„zi 
bir
 qarich, soqoli 
qirq
 qarich”,
“O„zi 
bir
 qarich, quyrug„i 
o‘n
 
bir
 qarich” (
Igna va ip
)

Keltirilgan topishmoqda 
qirq
hamda 
o‘n bir
kvantitativlik ifodalovchi 
birliklari keltirilgan. Bu misollarning birinchisi va ikkinchisida 
igna
bilan 
ip
qarich
o„lchovida berilgan. Ammo birinchi (igna) va ikkinchi predmet (ip) 
o„rtasida uzunlik jihatidan farqlar borligi, ya‟ni miqdori turlicha ekanligi 
ko„rsatilgan. Soqol ham, quyruq (bu o„rinda ot quyrug„i ko„zda tutilgan) ham 
ingichka tola - ipga taqqoslangan. Ularning har qaysisida birining o„rniga 
ikkinchisini qo„yish natijasida variantlilik hosil bo„lgan. Ayni vaqtda, 
bir
qisqa 
miqdoriga, 
qirq
uzun miqdori, shuningdek, 
bir
va 
o‘n bir
birliklari o„zaro qarama-
qarshi qo„yilmoqda. Ko„rinadiki, bu o„rinda o„zbek xalqi madaniyatining muayyan 
qirrasi kvantitativlik orqali namoyon bo„lmoqda. 
Topishmoqlarda xalqning diniy e‟tiqodlari bilan aloqador bo„lgan 
tushunchalar ham ma‟lum ma‟noda aks etadi. Masalan:
Bir
 palak,
Bir palakda 
O‘n ikki
 handalak, 
Bu handalakning 
o‘n biri
ni yeb, 
Bittasini
 yeya olmadik. 
(Yil, o‘n ikki oy, bir oy ro‘za). 
Bu o„rinda berilgan topishmoqda o„zbek xalqining urf-odatlari, diniy 
e‟tiqodiga moslik bor. Islomiy e‟tiqodlarga asosan bir yil davomida bir oy ro„za 
bo„lishi nazarda tutilgan: palak – yil –