Magistr dissertasiyasi

Avropa ittifaqında komunikasiya fəaliyyəti və çeşidli informasiya texnologiya və texnikası sahəsində xidmətlər və məlumatın emalı sferası kimi xarakterizə olunur. Informaisya və telekomunikasiya qurğularının üstün səviyyəsi bütünlüklə iqtisadi fəaliyyəti və sosial idarəetmə sferasında Avropa İttifaqının ET sahəsindəki siyasətinin ən vacib faktoruna çevrilmişdir. Bu fəaliyyət nəticəsində ümumilikdə avropa məkanı üzrə İKT şəbəkəsi əsasında yeni bir fəaliyyət istiqaməti, yəni telekomunikasiya sənaye sahəsi formalaşmışdır.

Telekomunikasiya texnikası və texnologiyları köhnə qitənin məlumat infrastrukturunun bazisini təşkil edir. Avropa İttifaqının telekomunikasiya sahəsində reallaşdırdığı tədbirlərin başlıca məqsədi yalnız birliyə üzv ölkələrin deyil, eyni zamanda qloballaşmış telekomunikasiya sisteminə daxil edilmiuş dövlətlərin geniş zolaqlı informasiya mübadiləsi sisteminin formalaşdırılmasında iştirak eləməkdir. Bu sferadakı reallaşdırılan fəaliyyət əsas məqsədlərini müəyyənləşdirən ilkin normativ-hüquqi baza sənədi Avropa Komisiyasının qəbul etmiş olduğu Telekomunikasiya sahəsinin inkişafının təmin olunması proqramı kimi xarakterizə olunan Star proqramı hesab edilir. Bu kontekstdə, xüsusən də telekomunikasiya fəaliyyətinin əsas növləri təyin olunmuşdur.

Məlumat mübadilə sisteminin bir fəaliyyət növü kimi ənənəvi qlobal münasibətlər sistemində yeri onun ilkin olaraq ümumi formada qəbul edilmiş beynəlxalq hüququn tənzimləmə obyektinə çevrilməsinə səbəb olur. Tarixi baaxımdan yanaşdıqda elektroəlaqə sferasında qəbul olunmuş normativ-hüquqi aktlar, əksər hallarda hökumət idarəetməsi problemlərinin və telekomunikasiya sahəsində yaranan iqtisadi münasi­bət­lər sisteminin texniki aspektlərinə yönəldilmişdir. Bu baxımdan normativ əsaslı tənzimləmədə başlıca rol komunikasiya vasitələrinin adekvatlığı, müvafiq sahədəki fəaliyyətin aşağıda qeyd edilən müxtəlif öhə­dlik­­lərinin müəyyən olunmasına yönəldilmişdir:

• 
  lisenziya əsasında reallaşdırılmasına;
  
• 
  əlaqə vasitələrinin və onlara uyğun sistemlərinin standartlarınnı, habelə sertifikatlaşdırılmasının təmin edilməsinə;
  
• 
  rabitə məhsullarının keyfiyyət təminatına;
  
• 
  hökumət strukturlarının idarəolunma fəaliyyətinə.
  

Bütün bunlara baxmayaraq müasir zamanda informasiya hüquq münasibətlərinin spesifik xüsusi elementləri vardır ki, onlara da aşağıdakılar aid edilə bilər:

• 
  məlumat obyektlərinə və komunikasiya vasitələrinə maddi hüququn tətbiq edilməsi;
  
• 
  məlumat sahəsindəki servisə maddi statusunun verilməsi;
  
• 
  rəqəmsal və virtual formada olan təsərrüüfat münasibətləri obyekinin mühafizə olunması üçün xüsusi hüquq çərçivənin yaradılması və s.
  

Qeyd etmək lazımdır ki, müvafiq sahədə müşahidə olunan münasibətlər sistemi informasiya və telekomunikasiya sahəsində beynəlxalq hüquqi tənzimləmənin müxtəlif institutlarının fərqlənməsinə səbəb olmuşdur. Onlara:

• 
  beynəlxalq səviyyədə münasibətlərin başlıca hüquqi problemləri, o cümlədən telekomunikasiyadan istifadə edilməsi qaydaları;
  
• 
  qlobal internet şəbəkəsində istifadə zamanı müxtəlif iştirakçıların hüquqlarının mühafizə edilməsi;
  
• 
  “hüquqların kollektiv idarəetməsi” şərti daxilində müşahidə edilən münasibətlər daxildir.
  

Telekommunikaisya sahəsində şəbəkənin istifadə olunmasına aid edilən dövlətdaxili və qlobal miqyasda qəbul edilmiş hüququn norma və prinsipləri, o cümlədən də komunikasiya hüququ, fərdi mülkiyyət obyektlərinin təhlükəsizliyi hüququ, intellektual mülkiyyət hüquqları kimi müvafiq sahədə idarrəetmə məsələləri çox böyük əhəmiyyət kəsb etməyə başlayır. Başqa sözlə ifadə etmiş olsaq, onların müəyyən edilməsi informasiya texnologiyalarının inkişaf tempindən müüəyyən hallarda geridə qalır. Belə olan təqdirdə hökumətlər adətən ümumi tənzimetmə metodundan yaralanmağa üstünlük verirlər. Yəni bütün fəaliyyət subyektləri üçün beynəlxalq miqyasda olan vahid yanaşma konssepsiyasından istifadə olunur ki, bununla da müvafiq sahədə olan problemlərin milli səviyyədə qanunvericilik aktları hesabına həll edilməsinə maneəçilik törədirlər.

1980-cı ildən başlayaraq Avropa İttifaqında İKT sferasında milli tədbirlər planının razılaşdırılması məqsədilə xüsusi tədbirlər planı işləyib hazırlanmışdır. Avropa İttifaqına daxil olan ölkələrin telekomunikasiya sahəsində həyata keçirdikləri reformaların əsas xüsusiyyəti bütövlükdə telekomunikasiya məhsul və xidməti mübadilə sferasının yaradılması olmuşdur. Bu da çağdaş texnoloji komunikasiya vasitələri ilə təmin olunur.

Informasiya sahəsindəki bazar iqtisadiyyatına xarakterik olan münasibətlərinin inkişafı baxımından mühüm olan telekomunikasiya xidmətləri, habelə müvafiq sahəyə aid xarici təsərrüfat subyektlərinin daxili bazarda iştirakçıya çevrilməsi ilə beynəlxalq hüququn tənzim etdiyi münasibətlər sahəsində problemlər baş qaldırmışdır. Bu problemlər əksər hallarda müvafiq obyektlərə dair müəyyən olunmuş mülkiyyət və bu sahədə ondan istifadə edilməsi ilə əlaqədar olaraq yaranan münasibətlərdən irəli gəlmişdir.

Ümumilikdə telekomunikasiya sahəində məhsul və xidmətlər bazarının formalaşdırılması ilə əlaqədar olaraq 50-ci illərdə qəbul edilmiş Roma konvensiyasında, habelə 1990-cı ildə qəbul edilmiş Maastrikt müqaviləsində müvafiq mexanizmlər öz əksini tapmışdır. Düzdür bu müqavilələrdə bilavasitə telekomunikasiya bazarının formalaşdırılmasından söhbət açılmasa da, mövcud maddələr üzrə aidiyyatı problemə yer verilmişdir. Məsələn müqavilənin 3-cu maddəsində subyekt dövlətlərrin bir daxili bazarının formalaşdırılması qaydaları, habelə məhsulların və xidmətlərin, eləcə də kapital axınlarının sərbəst dinamikası müəyyən edilmiş, bundan əlavə olaraq isə Avropa üzərindən sistemin, o cümlədən də telekomunikasiya sisteminin dirçəldilməsi məsələsi müstəsna əhəmiyyət daşımağa başlanılmışdır.

Yuxarıda qeyd olunan normativ-hüquqi aktların hər ikisində də başlıca məqsədlər aşağıda qeyd olunanlardan ibarətdir:

• 
  daxili bazarlarda kommersiya baryerlərinin aradan qaldırılması, habelə bununla bağlı lisenziya tədbirlərinin, eyni zamanda istehlak olunan xidmətlərin kəmiyyəti, şəbəkələrin istifadə olunması məhduduiyyətləri və s.
  
• 
  bütün üzv dövlətlər üçün texnoloji standart, texniki olaraq sistemə daxilolma üsulları və əlaqə sisteminin yaradəlması məqsədinin icrası üçün məlumatın ötürülməsi;
  
• 
  telekomunikasiya sahəsində kommersiya obyekti səviyyəsində xüsusi rejim yaradılması;
  
• 
  fərdi istifadəçilərin dövlətə məxsus telekomunikasiya sistemlərindən istifadə etməsinin təmin olunmasının asanlaşdırılması.
  

Beləliklə, yuxarıda qeyd olunanları ümumiləşdirsək belə bir qənaətə gəlmək mümkündür ki, Avropa Komissiyasının qeyd olunan normativ-aktları praktiki olaraq telekomunikasiya sahəsində reallaşdırılan xidmətlərin kommersiya qaydalarının yaradılmasına şərait təmin etdi, daxili bazarlarda rəqabətin həvəsləndirilməsi baxımından hüquqi baza və qaydaları təyin etmişdir. Nəticə etibarilə bu tədbirlər müvafiq bazarda hüquqi və fiziki şəxs statusunda istehsalçıların normal fəaliyyətinə şərait yaranmışdır.

NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR

Müxtəlif beynəlxalq agentliklərin apardığı tədqiqatların nəticəsi də son illərdə ölkəmizdə İKT sahəsində əldə edilən uğurları, yüksək inkişaf tempini əyani surətdə təsdiq edir. Belə ki, Dünya İqtisadi Forumunun dərc etdiyi hesabata əsasən, Azərbaycan 2012-2013-cü illəri əhatə edən müdddət üzrə inkişaf etmiş İKT-dan istifadə edilmə səviyyəsinə baxımından Bolqarıstan, Moldova Respublikası, Serbiya, Qazaxıstan Respublikası, Misir, Ukrayna Respublikası və Pakistan kimi bir çox ölkələri qabaqlayaraq, 122 ölkə sırasında 71-ci yeri tutmuşdur. Economist Intelligence Unit və IBM şirkətlərinin illik hesabatlarında respublikamızın 2012-cı ildəki 2.92 inkişaf əmsalı 2013-cü ildə 3.26-ya yüksəlmişdir. Elektron hökumətin qiymətləndirilməsi üzrə ABŞ-ın Braun Universitetinin illik hesabatında isə ölkəmizin göstəricisi 198 ölkə arasında 32-ci mövqedə olmuşdur.

İqtisadiyyatın dinamik inkişafı və informasiya mübadiləsi fonunda yeni informasiya texnologiyalarının meydana gəlməsi və dinamik inkişafı öz növbəsində informasiya və telekomunikasiya texnologiyaları sferasının hüquqi cəhətdən tənzimlənməsini tələb edir. Bu sahədə hüquqi tənzimlənmə bir çox sferaların hüquqi tənzimlənmə effektivliyini də müəyyən edir. İT sferasındakı hüquqi tənzimlənmənin nəzəri və metodoloji əsaslarını tək bir konsepteual sənəddə toplamaq daha məqsədəuyğundur. Bu adıçəkilən sahədə hüquqi tənzimləmənin inkişaf vektorunu daha aydın müşahidə etməyə imkan verir.

İnformasiya texnologiyalarının hər bir ölkədəki hüquqi tənzimlənməsi hər bir cəmiyyət üzvünün, hüquqi şəxslərin müstəqil surətdə informasiya qəbul etmək və yaymaq, sərbəst axtarış etmək hüquqlarını təmin etməlidir. İKT sahəsində hüquq normalarının əsas prinsipi isə əsas hüquq normaları sistemliliyi tələblərinə cavab verməsidir. Bu öz növbəsində informasiya mübadiləsi iştirakçılarının bu sahədə qəbul olunmuş hüquq normalarina əməl etməsini şərtləndirir.

Respublikamızda informasiya cəmiyyətinin inkişafının bir təzahürü kimi elektron hökumət layihəsinin artıq reallaşdırılması müsbət məqam kimi qiymətləndirilsə də, bununla bərabər ümumdövlət əhəmiyyətinə malik olan informasiya bazasının təhlükəsizliyinin təmin olunması sisteminin yaradılması kimi mühüm zəruri məsələ də gündəmə gəlir. Bu sahədə tənzimləyici baza kimi normativ-hüquqi əsasın formalaşdırılması və onun inkişaf etdirilməsi, ölkəmizdə müxtəlif təbəqələri təmsil edən cəmiyyət üzvlərinin informasiya almaq hüququnun bütünlükdə maneəsiz, habelə demokratik hüquqi dövlətə məxsus olan prinsipə istinad edilməklə təmin olunmasına əlverişli şərait yaradılmışdır. İnfor­masi­ya təhlükəsizliyi məsələsi­nin həlli baxımından sistemli yanaşmaya ciddi ehtiyac yaranır. Bu sahədə fəaliyyət göstərən təşkilatlar tərəfindən öz səlahiyyətləri çərçivəsində təşkilati və maddi-texniki bazanın yaradılması üzrə müvafiq işlər aparılmış və hal-hazırda davam etdirrilməkdədir.

Ölkəmizdə yüksək texnoloji tutumlu və yüksək rəqabətli iqtisadiyyatın qurulmasında İKT-nin rolunu genişləndirmək, infrastrukturun modernləşdirilməsi, sahə üzrə iqtisadi-təşkilati islahatların aparılması, Milli Superkompüter Mərkəzinin yaradılması, e-hökumətin formalaşdırılması üçün müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Həmçinin, Azərbaycanın informasiya tranziti ölkəsinə çevrilməsinə xidmət edəcək daha bir neçə perspektiv layihəyə də hazırda baxılmaqdadır. Onların sırasında olan milli süni peyk layihəsi ölkəmizin telekomunikasiya və teleradio yayımı tələbatını ödəməklə yanaşı, region ölkələrinə xidmətlər göstərməyə imkan verəcək, ölkəmizdə kosmik sənayenin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradacaqdır.

İnformasiya və kommunikasiya texnologiyaları sferasının hüquqi tənzim­ləmə­sinin əsas məqsədi bu sahədə fəaliyyət göstərən subyektlərin fəaliyyəvətənin hüquqi mexa­niz­minin formalaşdırılmasından, vətəndaşların əsas hüquqlarının həyata keçiril­məsi, ictimai və dövlət maraqlarının adı çəkilən sahədə təmin olunması və gündən günə yeniləşib inkişaf edən informasiya texnologiyalarının stimullaşdırılmasıdır. Dövlətin informasiya texnologiyalarını hüquqi baza ilə təmin etməsində aşağıdakı istiqamətlər nəzərə alınmalıdır:

• 
  yeni qanunvericilik aktlarının və hüquq normalarının qəbul olunması, mövcud boşluqların nəzərə alınaraq aradan qaldırılması;
  
• 
  müxtəlif qanun və normativ aktlar qəbul olunarkən bu sahənin daimi inkişafı və gələcəkdə meydana gələ biləcək uyğunsuzluqlar nəzərə alınması;
  
• 
  informasiya texnologiyaları sahəsində beynəlxalq muqavilələrdə iştirak edilməsi.
  

Azərbaycan Qafqaz və Xəzər regionuna internetlə məhsul və xidmətlərin çatdırılmasında “Dubay” rolunu oynaya bilər. Bunun üçün bir sıra inzibati, qanunvericilik və iqtisadi tədbirlər həyata keçirilməlidir:

- İnformasiya texnologiyası parklarının yaradılması (bu mənada Bakıda yüksək texnologiyaları özündə cəmləşdirən institut və elmi-texniki parkların yaradılması);

- xarici investisiyaların cəlb olunması;

- təbliğat proqramlarının işlənilməsi;

- sənaye assosiasiyalarının yaradılması;

- elmi-tədqiqat institutları ilə əlaqələrin yaradılması;

- İKT sahəsində sağlam rəqabət şəraitinin formalaşması;

-Stimullaşdırma sisteminin yaradılması (vergi, fiskal, investisiyaların qorunması);

- Neft şirkətlərinin İKT sektoruna dəstəyin verilməsi üçün həvəsləndirilməsi;

- Dünya ticarət təşkilatına (DTT) daxil olma işlərinin sürətləndirilməsi.

Azərbaycan Respublikasında İKT-nin tətbiqi və inkişafına maraq və istəyi, həmçinin, bunun reallığa çevrilmə imkanlarını aşağıdakılar sübut edir:

- “Seçkilər İnformasiya Mərkəzi” yaradılmış və 2000-ci il Milli Məclisə seçkilər zamanı ən müasir seçki texnologiyalarından istifadə edilmişdir;

- İKT üzrə mütəxəssislərin hazırlanması və treyninqi üçün regionlar miqyasında müxtəlif analoji layihələrin reallaşdırılması;

- “Azərbaycan milli pasport sistemi” layihəsi çərçivəsində çağdaş İKT-ı geniş bir formada tətbiq olunmuşdur;

- Azərbaycanın Respublikasında bankların real vaxt rejimi prinsipinə əsaslanmaqla, bank sistemimizi bütünlüklə əhatə edən elektron əsaslı milli ödəmə sisteminin icrası təmin olunmuş və müvafiq sahədə müxtəlif məbləğli ödəmələr üçün klirinq əməliyyatlarının avtomatlaşdırılması təmin olunmuşdur;

- Respublikada ayrı-ayrı beynəlxalq təşkilatların dəstəyi ilə bir sıra informasiya-maarifləndirmə yönümlü mərkəzlər formalaşdırılmışdır;

- Trans Avropa -Asiya layihəsinin əhatə etdiyi magistral üzrə respublikamızda optik əlaqə kabelləri şəbəkə sistemi yaradılmış və bunun əsasında respublikanın informasiya kanalları rəqəmsal formaya keçirilmişdir;

- Ölkənin gömrük sistemində aparılan əməliyyatların idarəedilməsi və müvafiq gömrüük prosedurlarının təkmilləşdirilməsinə yönəldilmiş məqsəddən irəli gələrək “İnformasiya ötürülmə şəbəkəsi və avtomatlaşdırılmış nəzarət sistemi” yaradılaraq istifaddəyə verilmişdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, respublikamızda neft sektorundan sonra qeyri-neft sektoru olaraq inkişaf etdirilməsi lazım olan prioritet sahələrdən ilki olan informasiya və telekomunikasiya sferası düzgün seçim olaraq ictimaiyyətin də dəstəyini alacaqdır. XXI əsr komputer və texnologiyarının surətli inkişaf əsri olduğundan informasiya və onun mubadiləsi anlayışı həyatımızın hər sahəsində özünü büruzə verir. Bu isə cəmiyyətin bütün səviyyələrində əlaqələrin tənzimlənməsi zərurəti yaradır ki bu sahədə düzgün addımların atılması da zərurətə çevrilir. Bunun üçün respublikamız inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsindən faydalanmalı və öz iqtisadiyyatına uyğun olan modeli, tənzimlənmə aspektini seçməlidir.

Göründüyü kimi respublikada İKT sektorunun inkişafı üçün əlverişli imkan­ların olması ilə yanaşı qarşıda görüləsi işlər də çoxdur.

İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT

1. 
   R.M. Əliquliyev “İqtisadi proseslərdə informasiya texnologiyaları” “Elm” nəşriyyatı, Bakı, 2002
   
2. 
   “Azərbaycanın Respublikasının rabitəsi: Statistik məcmuə” “Səda” nəşriyyatı, Bakı, 2014
   
3. 
   Abbasov Ə., Əlizadə M.,Seyidzadə E., Salmanova M. “İnformatika və kompüterləşmənin əsasları” Bakı, 2006
   
4. 
   Telekomunikasyon sektöründe yeni trendler ve yeni ekonomi açısından değerlendirmeler- Selin Posbıyıklı, İstanbul 2007
   
5. 
   Telekomunikasyon sektöründe maliyetleme ve maliyete dayalı fiyatlandırma yaklaşımları : Türk Telekomünikasyon AŞ için bir model önerisi- doktora tezi, Vedat Ekergil, 2005
   
6. 
   Telekomünikasyon şebekelerinde oyun teorisi yaklaşımı- doktora tezi, Selçuk Arslan, 2006
   
7. 
   Türk Telekomünikasyon sektöründe rekabete dair hususlar, Arif Esin,
   
8. 
   Telecommunications regulation : An introduction, Nicholas Economides, 2004.
   
9. 
   Алгулиев Р.М., Алиев А.Г. Общее состояние и направления развития ИКТ в Азербайджане. Материалы 1-го МРФ. Харьков, 2002;
   
10. 
    Алиев А.Г. Формирование цифровой экономики. Труды Респ. Науч. Конф. “Современ. Пробл. информатизации, Кибернетики и ИТ”. III том. Баку, 2003;
    
11. 
    Ольга Дергунова, глава представительства Microsoft в Москве “решение проблемы низкой эффективности экономики России через развитие информационных технологий”
    
12. 
    Северин В.А. Регулирование коммерческой информации в сфере информационной безопасности предприятий. Альманах “Право-Информация-Безопасность”. Приложение к Российскому юридическому журналу. 2001
    
13. 
    Северин В.А. Правовое регулирование информационных отношений - Вестник МГУ. Серия Право. 2000
    
14. 
    Бачило И.Л. Интернет как правовое явление для системы права - Проблемы информатизации. 2000, №3.
    
15. 
    Бачило И.Л., Лопатин В.Н., Федотов М.А. Информационное право: Учебник 2000
    
16. 
    Развитие Телекоммуникационного Рынка и Проблемы Совершенствования его Регулирования в России. А.В. Ефанов, Москва 2008.
    
17. 
    В. М. Боер, О. Г. Павельева “Информационное право” 2006
    
18. 
    Агапов А. Б. Основы государственного управления в сфере информатизации в Российской Федерации. - М.: Юристъ, 1997.
    
19. 
    Волков Ю.В Телекоммуникационное право: Екатеринбург 2008
    
20. 
    The future of electronic communications. Ministry of Economic Affairs, The Netherland, 2005,
    
21. 
    Digital Tornado: The Internet and Telecommuniations Policy. Kevin Werbach, Washington 1997
    
22. 
    Azərbaycan Respublikasının Elektron hazırlığı üzrə hesabat İnformasiya bülleteni. 29-cu buraxılış. Dekabr 2005 Microsoft Kompaniyası
    
23. 
    2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı;
    
24. 
    Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı (Elektron Azərbaycan);
    
25. 
    Ümumtəhsil məktəblərinin informasiya-kommunikasiya texnologi­yaları ilə təminatı Proqramı (2005-2007-ci illər);
    
26. 
    Azərbaycan Respublikasının İnkişafı Naminə İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Üzrə Milli Strategiya (2003 - 2012-ci illər);
    
27. 
    “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”;
    
28. 
    Azərbaycan Respublikasının Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı;
    
29. 
    «İnformasiya əldə etmək haqqında» Azərbaycan Respublikası qanununun tətbiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı;
    
30. 
    "Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiyanın (2003—2012-ci illər)" təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı;
    
31. 
    Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin rəsmi internet səhifəsi - http://mincom.gov.az;
    
32. 
    Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun rəsmi saytı - http://ict.az;
    
33. 
    Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin İnformasiya – Hesablama Mərkəzinin rəsmi saytı - www.rabita.az
    
34. 
    "Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiyanın (2003—2012-ci illər)" - 17 fevral 2003-cü il
    
35. 
    Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı" (Elektron Azərbaycan)" 21 oktyabr 2005-ci il
    
36. 
    “Telekomunikasiya haqqında” Azərbaycan Rspublikasının qanunu- 14 iyun 2005-ci il
    
37. 
    Elektron ticarət haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu 10 may 2005-ci il
    
38. 
    “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunu- 9 mart 2004-cü il
    
39. 
    İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu – 3 aprel 1998-ci il
    
40. 
    2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı – 10 iyun 2008-ci il
    
41. 
    "Dövlət sirri haqqında" Azərbaycan Respublikası qanunu 7 sentyabr 2004-cü il
    
42. 
    Azərbaycan Respublikasının Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi haqqında Əsasnamə- 20 fevral 2004-cü il
    
43. 
    Dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarəetmə orqanları tərəfindən elektron imzadan istifadə qaydası – Nazirlər Kabineti, 28 yanvar 2006-cı il 27 nömrəli qərar.
    
44. 
    "Elektron sağlamlıq kartı" sisteminin tətbiqi Qaydaları" 12 iyun 2006-cı il tarixli 143 nömrəli qərar
    

WEB Saytlar:

1. http://www.economy.gov.az

2. http://www.cbar.az

3. http://www.meclis.gov.az

4. http://www.president.gov.az

5. http://www.azstat.org

6. http://www.oilfund.az

7. http://www.az–customs.net

8. http://www.taxes.gov.az

АННОТАЦИЯ

В диссертационной работе отмечается, что одним из важных отраслей регу­лирования является регулирование информационных технологии. Ин­формаци­он­­ная система являясь необходимым елементом сов­ременной жизни тесно взаимасвязано с другими отраслями экономики, пос­то­янно оперативно обнавляется и развивается. Информационные технологии сос­тавляют органи­чес­кую часть факторов развития цивилизации.

Информационные технологии является важным сред­ством положительно ваздествующем на развитие общества. Она влияет на ряду государственными органами, институтами гражданского обшества, эконо­мического бизнеса, социалного сектора, так же науке, образования, отраслей културы и повстедне­вной жизни. Во многих развитых и развивающихся стра­нах вслетствии применения информационных коммуникационных технологий были достиг­нуты больщие достижения, и таким образом ни укого не взывает сомнение что информационные технологии ведут будеш­щуму мировую цивилизацию.

В диссертационной работе отмечается, что преступления в сфере информационных технологий включают как рас­пространение вредо­нос­ных вирусов, взлом паролей, кражу номе­ров банков­ских­­­ карт и других банковских реквизитов, так и распространение противоправной информации через­ Интер­нет, а также вредоносное вмешательство через компь­ю­­терные сети в работу различных систем.

Широкое применение информационных техноло­гии даёт силный толчок общему социально-экономическому развитию страны, имеет действеннıе средства снижения бедности. По этому с целью усиления раз­вития использо­вания потенциала страны, подготовка стратегии своей наци­ональной информа­ци­онной технологии явлəятся рещаю­шим. А это осебенно необходимо для такой страны как Азербайджан каторое пере­жи­вает переменя сосиально-экономического развития и стримится интег­ра­ции мировое сообшество.