Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan dessertatsiyasi

Mavzu buyicha qisqacha adabiyotlar taхlili: Ishda muammo dolzarbligi, ilmiy yangiligi va olib borilgan tadqiqotlarni amaliy ahamiyati asosida oхirgi 10-15 yil davomida butun dunyoning etuk olimlari tomonidan olib borilgan ilmiy izlanishlari adabiyotlar sharhida keltirilgan. Bunda nanokataliatorlar olinishi va fizik-kimyoviy хossalariga oid 55 ta adabiyot sharhlandi.
Tadqiqotda qo‘llanilgan metodikaning tavsifi. Tajribaviy ishlar tadqiqot metodikasi bo‘lib хizmat qiladi. Zamonaviy tadqiqot usullaridan foydalaniladi. Skanlovchi elektron mikroskopiya, XRD analiz.
Ishning amaliy ahamiyati: G‘ovakli anodik alyuminiy oksidlarini sintezlash bo‘yicha tajriba madeli yaratildi va alyuminiy folga ichida nanopora membranalar orqali diametri 100 nm gacha va spektral nisbati 500 gacha bo'lgan tartibli tizimni olish jarayonlari yaratildi.
Adabiyotlar. Dissertatsiya materiallariga ko‘ra, 4 ta tezis respublika ilmiy konferensiyalarida chop etilgan.
Ishning tuzilishi va hajmi. Dissertatsiya kirish, 3 bob, xulosa va adabiyotlar ro‘yxatidan iborat. Asosiy material 41 betda 25 ta rasm va 1 ta jadvaldan iborat. Muallif o‘z ilmiy rahbariga, t.f.d. (Ph.D) Shaislamov U. A dissertatsiya ishi yuzasidan topshiriq, maslahat va qimmatli izohlar uchun chuqur minnatdorlik bildiradi.

Kirish
Hozirgi kunda ilmiy texnik tarraqiyotning asosi hisoblangan nanotexnologiyalar ilm-fan soxalarining, hamda iqtisodiyotning barcha sektorlariga jadal kirib kelishini kuzatishimiz mumkin. Shunday bo‘lsada nanotexnologiyalarning erishgan imkoniyatlarining asosiy foydalanuvchisi zamonaviy nanoelektronika deyish mubolag’a bo‘lmaydi.
Magistrlik dissertatsyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi: Zamonaviy elektronikada belgilangan xossalarga ega bo‘lgan funksional materiallarni nanomasshtabda, aniq shakl va o‘lchamda yaratish dorlzab vazifa xisoblanadi. Bundan tashqari, belgilangan xossalarga ega bo‘lgan materiallarni tartiblangan xolda, belgilangan taglikda o‘stirish electron qurilma va tizimlarning asosini tashkil etadi. Odatda bunday tartiblangan, nanoo‘lchamli material va tizimlarni yaratishda nanolitografiya usullarida keng qo‘llaniladi. Lekin, o‘zining murakabligi va o‘ta yuqori tannarxi tufayli bunday nanolitografiya usullarini keng qo‘llash imkoniyatlari cheklangan. Shuning uchun, nanomateriallarni sintezlashda nanolitografiya usullariga muqobil sifatida kamxarj, sodda va qulay usullarni tadqiq etish xozirgi nanotexnologiyaning asosiy vazifalarida biri xisoblanadi.
Bizlar 2012-2016 yillarda ПФИ Ф3-ФА-0-56434 “Quyosh elementlari va yarimotkazgich asboblar uchun yupqa qatlamli va nanoqatlamli strukturalarni shakllantirishning fizik qonuniyatlari” loyihasini va 2017-2020 yillarda ВА-ФА-Ф-2-005 “Si, Cu₂ZnSn(S_1-xSe_x)₄ va keng zonali yarimo‘tkazgichlar asosidagi yangi texbologik yondashuvlar bilan olingan strukturalarda tok tashuvchilar o‘tish jarayonlarining fizik qonuniyatlari” loyihalarni olganmiz.
Adabiyotlarni o‘rganishlardan farqi, bu loyihada birinchi marotaba laboratoriya sharoitida yaratilgan piroliz usulida SnO qatlamlar olish uchun qurilma ishlab chiqildi. 19.09.2018 yilda № IAP 05674 patent olindi va bir qancha moqolalar chop etilgan.
Yaratilgan kvazibеrk rеaktorda o‘stirish xarorati 170-500 °C bo‘lgan turli kirishmalar (syink xloridi, alyuminiy xloridi, ftorid kislota) bilan lеgirlangan ITO qatlamlar olingan. Yuqori xaroratda olingan qatlamlari fotosеzgirlikga ega bo`lganligi aniqlandi.