Маьрузалар курси

К
П
 

 еТ, (5.3) 
бунда Т

кавшарланган жойни ҳарорати, К. 
Томсон эффекти: қисмларини ҳароратлари фарқ қиладиган бир жинсли 
ўтказгичдан электр токи ўтганда Ленц-Джоуль иссиқлигига қўшимча иссиқликни 
қандайдир миқдори ажрайди ѐки ундан ютилади (Томсон иссиқлиги), Дж: 

---

Q
Том
 

 К
Т
I(Т
2
 

 Т
1
)

, (5.4) 
бу ерда: К
Т

Томсон коэффициенти, В

(с

К);
 
Т
2
ва Т
1

ўтказгични турли қисмларидаги 
ҳарорат, К. 
Томсон эффектини тушунтирилиши: ўтказгични кўпроқ қизиган қисмида ток 
ташувчилврни ўрта энергияси камроқ қизиган қисмидагидан кўпроқ. Агар ток 
ташувчилари ҳарорат пасайиш йўналишида силжишса, энергияни ортиқчасини кристалл 
панжарага беришади ва иссиқлик ажрайди. Агар ток ташувчилари тескари йўналишда 
силжишса, улар ўз энергияларини кристалл панжараники ҳисобига тўлдиришади ва 
иссиқлик ютилади.
Қиздириш ва иситиши термоэлектрик ускуналарини ишини асосида Пельтье 
эффектини қўллаш ѐтади. 
Термоэлектрик иссиқлик насослари. Бундай насосларни иши 

пасроқ ҳароратли 
материалдан иссиқликни олиб, юқорироқ ҳароратли материалга бериш. Маиший 
совитгичлар, аслида, иссиқлик насосларидир 

иссиқлик совитувчи камерасидан олинади 
(совитиш содир бўлади) ва буғлантирувчидан атрофга берилади (иситиш содир бўлади). 
Кенг тарқалган компрессион ва абсорбцион агрегатлар катта вазн ва ўлчамларга эга ҳамда 
кўп электр энергияни истеъмол қилишади. Бундан ташқари, улар ҳароратни текис ростлай 
олмайдилар. Ҳаракатланувчи қисмлар ва газ-фреон компрессорни иш муддатини 
чеклайдилар. Бу камчиликлар термоэлектрик иссиқлис насосларида йўқ. 
Уларни иш принципи: тармоэлемент ковакли (р-турдаги) ва электронли (n-турдаги) 
ўтказувчрнликли эга шохлардан иборат. Термоэлементни шохлари 1-ни пластина 2 билан 
бирлаштирилади. Термоэлементдан расмдаги йўналишда ток оқизилса, вақт бирлигида 
Пельтье иссиқлиги Q