Маьрузалар курси

 
4.4 -расм 
такрорланувчан - қисқа муддатли режим давомийлиги ПР ѐки уланиш 
давомийлиги ПВ деб аталади. 
Агар қурилма паспортида ток 250А га ва ПВ = 50 % га тенг деб берилган бўлса, бу ѐзув, t
1
/ 
(t
1
+ t
2
) нисбат 0,5 дан катта бўлмагандагина ишлаш мумкинлигини кўрсатади. 
Даврнинг умумий давомийлиги t
ц
- ихтиѐрий қийматга эга бўла олмайди, чунки 
қурилма ғалтакларининг ҳароратига t
1
вақтнинг абсолют қиймати таъсир кўрсатади. 
Бир постли одатдаги ѐй билан пайвандлаш қурилмасининг номинал режими деб, t
ц
= 5 мин ва ПР = 60, 65% бўлган режим ҳисобланади.
Кўп постли қурилмалар манбалари ПР = 100% ли режимга ҳисобланиб 
лойиҳаланади. 
Автоматик ѐй пайвандлаш қурилмалари манбалари ПР = 50 ва 60% га ҳисобланган ( 
бунда t
ц
= 10 мин). 
Манбалар - ўзгармас ток ва ўзгарувчан ток манбаларига, бир постли ва кўп постли 
манбаларга ва конструкциясига кўра стационар ва ҳаракатга келтирилувчан манбаларга 
бўлинади. 
 
3. Ўзгармас ва ўзгарувчан ток пайвандлаш агрегатлари 
Кўп постли ўзгармас ток пайвандлаш агрегатлари 
Белгиланишига кўра ўзгармас ток генераторлари кўп постли ва бир постли 
генераторларга бўлинади. Кўп постли генераторлар қаттиқ ташқи характеристикада 
ишлашлари учун аралаш қўзғатиш чўлғамига эга бўладилар.
Алоҳида пайвандлаш пости кўп постли генераторга, ортиб кетиши мумкин бўлган 
кучланишни бартараф этиш учун белгиланган балласт реостати орқали уланади (бундан 
ташқари балласт реостати орқали улаш оқибатида ѐйнинг барқарор ѐниши ҳам 
таъминланади). Кўп постли пайвандлаш қурилмасининг уланиш схемасини қуйидагича 
тасвирлаш мумкин. (1.4.6-расм). 
Номинал ток 200, 250, 350 А бўлганда балласт қаршиликдаги (РБ) токни бошқариш 
чегаралари мос равишда 50-200 А; 80-250 А ва 100 - 300 А бўлиши ва ҳар бир бошқариш 
босқичида токни 10 - 15 А га 5% аниқликда ўзгартириш керак. 
Агар генератор кучланиши 60 В, ѐйдаги кучланиш 20 В га тенг бўлса ва 
пайвандлаш металл электродлар ѐрдамида амалга оширилса, РБ 40 В кучланишга 
танланади.

---