Маьруза 3: Норуда қурилиш материалларининг хусусиятлари. Норуда қурилиш материалларининг сифати ва саноатига қўйиладиган асосий талаблар

• ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
• ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
• ТОШКЕНТ АРХИТЕКТУРА ҚУРИЛИШ ИНСТИТУТИ
• Доц.Рахимов Ш.Т.
• “Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкциялари технологияси” кафедраси
• Норуда материаллар ишлаб чиқариш технологияси
• Тошкент-2021

• Маьруза 3: Норуда қурилиш материалларининг хусусиятлари. Норуда қурилиш материалларининг сифати ва саноатига қўйиладиган асосий талаблар

1. Норуда қурилиш материалларни ишлаб чиқаришнинг технологик асослари

• Грунт - деб ер қатламининг энг юқори қисмида ётувчи жинсига айтилади. Грунтнинг қуйидаги турлари мавжуд: жинс қоятош тарзидаги, йирик шағал тарзидаги, қумсимон ва гилсимон.
• Жинс қоятош тарзидаги грунтлар - цементланган сувга чидамли, уларни сиқилишдаги мустаҳкамлиги 5МПа гача бўлиб улар туташ қатлам ҳосил қилиб ётади.
• Йирик шағал грунтлар - шағал, ҳарсанг тош бўлиб, улардаги йирик тошлардаги оғирлик миқдори умумий оғирликнинг 50%дан ортиғини ташкил этади.
• Қумсимон грунтлар - улардаги зарралар ўлчами 2 мм гача бўлгани 50%ни ташкил этади. Қумсимон грунтлар қуруқ, яъни намлиги H<0,5, нам 0,5<Н< 0,8, ва сув шимиган H>0,8 турларига бўлинади.
• Гилсимон грунтлар - қуйидагиларга бўлинади: қумлоқ (супес), - пластиклик сони 1…7 оралиғида, суглинок; - пластиклик сони 7…12 гача, гилсимон, пластиклик сони 17дан ортиқ.
• Грунтларнинг физик-механик хоссалари уларни ишлаш усулини танлашга, шунингдек барпо қилинадиган ер иншоотини мустаҳкамлиги ва устиворлигига таъсир кўрсатади.

Физик-механик хоссаларга қуйидагилар киради:

• Физик-механик хоссаларга қуйидагилар киради:
• Гранулометрик таркиби - жинс қоя тарзидаги грунтлар, уларнинг заррачаларининг йириклиги ва уларнинг хажми бўйича неча фоизни ташкил қилишига қараб бир неча гранулометрик таркибга бўлинади:
• йириклик заррачалари ўлчами 2 мм дан 200 мм гача бўлган ва улар 50%ни ташкил қилган йирик шағал қоя тарзидаги грунтлардур;
• йириклик заррачалар ўлчами 2 мм гача бўлган ва улар грунтда 25%ни ташкил этган қумлар тарзидаги грунтлар.
• Грунтнинг зичлиги - унинг 1 м3 нинг ғоваксиз ҳолдаги зич массаси т/м3 қумлоқ ва гилсимон грунтлар зичлиги ўртача 1,5-2 т/м3 атрофида, жинс қоя грунтларнинг зичлиги эса 2,5 т/м3 дан ортиқ.
• Грунтнинг намлиги - унинг қандай даражада сув шимганлиги, %да ўлчаниб, у қуйидагича ҳисобланади:
• бу ерда;
• Н -грунтнинг табиий намлиги, %;
• Рm, Рс - грунт ва сувнинг зичлиги;
• Ео - грунтнинг ғоваклик коэффициенти;