Маданиятнинг барча ўзига хосликлари киради

Селкуплар ва кетлар. Обь дарёси атрофларида яшаган сулькуплар тилига кўра ненецларга, ҳаёт тарзи ва хўжалиги бўйича угорларга яқин. Умумий сони 3,6 минг киши.
Кетлар(1,1 млн киши) тайга овчилари ва балиқчиларидир. Бугунги кунда кетлар лингвистикада енисей номини олган тил оиласининг ягона вакилларидир. Енисей тилли этник гуруҳлар XVII-XVIII асрларджа Жанубий Сибир турклари, қисман руслар билан аралашиб кетган. Фақат кетлар Тунгус ва Турухан атрофларида яшаб ўзлигини, овчилик-балиқчилик хўжалигини сақлаб қолган.
Ненецлар. Архунгельск вилоятидан Таймер ороли тундрасига қадар ҳудудларда 34 минглик ненцлар яшаб, Арктиканинг бепаён пасттекисликларида кўчиб юришади.
Ненец учун энг қиммат нарса-буғу бўлиб, у ҳаёт учун барча нарсаларни берган. Енисейнинг қуйи оқимида яна бир кичик этнос атиги 200 кишидан иборат энцлар, 1,3 минг кишини ташкил қилган нганасанлар яшайдилар. Буғу гўшти озиқларининг асосини ташкил этиб, уни сувда қайнатиб, шўрвасига хамир солиб пишириб ейдилар.
Янги ушланган балиқни хомлигича ёки тузлаб истеъмол қиладилар. Қишда музлатилган балиқ гўшти (страгоника) севимли таомлари ҳисобланади.
Бунга ўхшаш гўштни истеъмол қилишнинг анъанавий усуллари уларнинг “қолоқлигидан” эмас, балки шимолдаги ҳаётнинг талабларидан келиб чиққан. Ўсимлик, сабзавот, мевалар бўлмаган шароитда инсон танаси етарлича туз, витаминларни олиши учун ягона усул хом гўшт, балиқ ва буғу қони бўлган.
Ненецлар тўда бўлиб яшаганлар. Мавсумга қараб яйлов ҳудудидаги оилалар таркиби ўзгарган. Қишни ненецлар тундра ва ўрмон чегарасида буғулар ўзига озиқ топа олмайдиган жойда ўтказар, баҳорда яна тундранинг шимолига қараб силжий бошланар, ненец чўпоннинг асосий ёрдамчиси ит бўларди.
Ненецлар уйлари кўчма чум. Унинг ўзаги (суяги) 35-40 та ўқ (таёқ) бўлиб, усти нюклар буғунинг жуни тепасига қилиб тикилган терисидан қоплаганлар. Ёзда дарахт пўстлоғи ёки эски териларни ишлатганлар. Кўчиш давомида нарталарда (чана) чум йиғилиб, янги жойга олиб кетилган.
Куз ва қишда ненецлар артелга бирлашиб, мўйнани ҳайвонлар ва ёввойи буғу овлаганлар, ёзда балиқ овлаш учун оилаларини яйловда буғулар билан қондириб, эркаклар ўзлари кетганлар. Ненецлар табиат кучлари, ер, оловни муқаддас билганлар. Тил бўйича ненецларга қардош нганасанлар. Таймир тундрасида улар билан қўшни яшаб, улардан буғучиликни қабул қилишсада, таомлари учун фақат ёввойи буғулар гўштини ишлатганлар. Улар ёввойи буғуларни шимолдан жанубга, сўнг отга қайтган пайтларда пойлаб, ов қилиб, тайёрлаган гўшт заҳиралари омадлари юрганда кейинги баҳоргача етган. Бу хилдаги ов тури Евроосиёнинг шимолида неолит даврида шаклланган. Буғучилик билан шуғулланадиган бошқа халқлар сингари: ўчқо илоҳасига, январда тундра узра илк бор қуёшнинг кўринган кунини, ёздаги энг узун кунни, биринчи қорни байрам қилганлар. Байрамларда шаманлар турли удум-маросимлар ўтказиб, уруғдошларига таскин берганлар.