Madaniyat instituti vahobjon rustamov ssenariynavislik mahorati

UO ‘K: 791.632(075)
KBK: 85.38ya7
M a ’sul muharrir:
T.Mirzayev, 
filologiya fan lari doktori, professor
Taqrizchilar:
O.Axmedova, 
0 ‘zDSMI «Folklor va etnogranya» kafedrasi 
dotsenti, filologiya fanlari nomzodi;
Sh. Turdimov, 
0 ‘zR FA 0 ‘zbek tili, adabiyoti va folklori 
instituti yetakchi ilmiy xodimi, filologiya fanlari doktori.
ISBN 978-9943-5142-2-5
© «Barkamol fayz media», 2017.

---

KIRISH
M amlakatimiz mustaqillikni qo‘lga kiritgach, kishilar ongi, dun- 
yoqarashi, tafakkuri, maqsad va intilishlari, bir so‘z bilan aytganda, 
m a’naviy-mafkuraviy olamida, ruhiy tabiati va hatto qiyofasida ul- 
kan o ‘zgarishlar paydo b o ‘la boshladi. Bu borada Prezidentimiz va 
hukumatimizning m a’naviyat, m a’rifat, mafkura, madaniyat, san’at 
va g ‘oyaviy yo ‘nalish borasida olib borilayotgan hayotiy va odilona 
siyosati muhim omil bo ‘lib xizmat etmoqda. Zero, gap m a’naviyat, 
mafkura, g ‘oya, san’at, madaniyat va m a’rifat haqida borar ekan, 
unda madaniy tadbirlaming dramatik asosi b o ‘lmish puxta ssenariy- 
lar yaratilishining ahamiyati beqiyosligini hech kim inkor etolmaydi.
Ommaviy san’at asarlari hisoblangan teatr, kino yoki ommaviy 
tadbirlami mazmunli, maqsadli tashkil etishda san’atning barcha 
turlaridan foydalaniladi. Ammo, deyarli tashkil etiladigan biron-bir 
tadbir y o ‘q-ki unda ssenariy yozilmasa. Barcha sahna asarlarining 
asosiy manbaini adabiyot va uning matni tashkil etganidek, qanday 
mavzuga oid tadbir b o im asin, ssenariysiz uning mazmunini ochib 
berish mumkin emas.
M adaniy tadbirlam ing asosiy vazifasi -m illiy va dunyo madaniy at- 
larining eng yaxshi namunalarini keng targ‘ib qilish va ommalashti- 
rish, o ‘sib kelayotgan avlodni, zamonaviy yoshlam i m a’naviy tarbi- 
yalash, millatiga, tarixiga, insoniyatga b o ig a n hurmatni uyg‘otish va 
saqlash hisoblanadi. Zotan, xalqlaming o'ziga xosligi va betakrorligi- 
ni saqlash, tarixan shakllangan qadimiy milliy madaniyatlar, san’at 
va xalq ijodiyoti, yuz yillar davomida tarkib topgan milliy an’ana 
va urf-odatlaming o ‘zaro yaqinlashuvi va bir-birini boyitishi uchun, 
dunyoda yashayotgan turli millat va elat vakillari o ‘rtasida o ‘zaro hur- 
mat muhitini qaror toptirish uchun madaniy tadbirlam ing ahamiyatini 
alohida ta ’kidlash maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, madaniy tad- 
b irlard a shaxs o ‘z inson iy fazilatlarin i sh ak llan tira b o sh lay d i, 
yashirin, betakror, individual hususiyatlari, qobiliyatlarini kashf etadi,
3

---

ulam i o ‘stiradi va rivojlantirib boradi, jam iyat, hayot bilan muloqotga 
kirishadi. Murakkab ijtimoiy voqelik sifatida bu tadbirlaming o ‘ziga 
xosligi shundaki, u insoniyat avlodlarining mehnati va bilimlarini 
o ‘ziga singdirib oladi, saqlaydi, doimiy boyitib boradi va ulam i kel- 
gusi avlodlarga yetkazib beradi.
Mana shunday ulkan ishlami amalga oshirishda madaniy tadbirlami 
tashkil etish, ya’ni uning dramatik asosi bo‘lmish ssenariyni yaratish, 
sahnalashtirish va ommaga taqdim etish orqali insonlarga ta’sir qilish 
mazkur fanning asosiy mazmunini tashkil etadi.
0 ‘zbekistondavlati mamlakatda insonlaming yashash shart-sharoit- 
larini yaxshilash, yoshlarga bilim berish, b o ‘sh vaqtlarini samarali tash­
kil etish va buning natijasida jamiyat hayotida faol ishtirok etish, oilasi, 
kasbi, Vatanini sevish kabi ijobiy hislatlami jo qilishga katta e ’tibor qa- 
ratmoqda. Shu bois ham jamiyat taraqqiyotiga tegishli bo‘lgan barcha 
sohalarga alohida ahamiyat berilmoqda. Jumladan, 0 ‘zbekiston Res- 
publikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 25-iyundagi “2013-2018 
yillarda zamonaviy madaniyat va aholi dam olish markazlarini tashkil 
etish chora-tadbirlari to ‘g ‘risida”gi 178-son qarori ana shunday ulug‘ 
maqsadlarga qaratilgan. Bu qaror aholining, ayniqsa, bolalar va yosh- 
laming intellektual, estetik va madaniy ehtiyojlarini to‘laroq qondirish 
uchun zarur zamonaviy, ijtimoiy-madaniy va m a’naviy-ma’rifiy muas- 
sasalar yaratish maqsadida qabul qilgan. Mazkur qaroming 2-ilova- 
sida, ya’ni, “Madaniyat va aholi dam olish markazlari to ‘g ‘risida”gi 
Nizomning “Umumiy qoidalar”ida “Aholining madaniy ehtiyojlarini 
o ‘rganish hamda madaniy-ma’rifiy va ko‘ngilochar xususiyatga ega 
bo ‘lgan xilma-xil xizmatlar ko‘rsatish, havaskorlik, badiiy ijod va 
amaliy san’at bilan shug‘ullanuvchilar uchun shart-sharoitlar yaratish 
Markazning asosiy faoliyati hisoblanadi” 1, deyilgan. Bundan ko‘rinib 
turibdiki, madaniyat va aholi dam olish markazlarining faoliyati juda 
keng masshtabni egallaydi. Demak, bundan shunday xulosa chiqadiki, 
markazlarda tashkil etiladigan tadbirlaming asosi bo‘lmish mukammal 
ssenariy yaratish muhum vazifadir.