Madaniyat instituti vahobjon rustamov ssenariynavislik mahorati

I-BOB. S S E N A R IY -M A D A N IY TADBIRLAR
DRAMATURGIYASINING ASOSI
1.1. Ssenariy tushunchasi va uni yaratishdagi
ish bosqichlari
Tadbirlarni tashkil etishdagi ilk ish bosqichi bu-tadbir mavzu- 
siga mos m anbalarni izlab topishdir. H ar qanday asar sahna yuzini 
k o ‘rishida uning dramatik asosini to ‘g ‘ri tanlash katta aham iyat kasb 
etadi. Sahnada b o ia y o tg an jarayonlar asosan “aktyor-vositachi”lar 
orqali tom oshabinlarga yetkaziladi. Spektaklning dramatik manbai 
- pyesa b o ‘Isa, tadbirlarni tashkil etishda esa ssenariy yoziladi. Har 
qanday sahnaviy asar tom oshabin e ’tiboriga havola etilgunga qadar 
3ta asosiy jarayonni boshidan kechiradi, y a ’ni:
l.Sahnalashtirish uchun asosiy manbani tanlash (pyesa, ssenariy, 
inssenirovka kabi);
2. Sahnalashtirish (barcha ijodiy jihatlar, y a’ni ijrochilami tanlash, 
sahna bezagi, stol atrofida o ‘qish (chitka), mizanssenalar, obraz va 
rol ustida, rejissorlik g ‘oyalari va topilmalari ustida ishlash va boshqa 
ijodiy ishlar);
3.Tashkiliy 
ishlar (professional 
teatrlarda va respublika 
m iqyosida o ‘tkaziladigan tadbirlarda tashkiliy ishlarning deyarli 
k o ‘pchiligini m a ’m uriy b o ‘limlar bajaradilar, ammo joylarda tash­
kil etilgan badiiy jam oalarda m adaniy tadbirlar, omm aviy bayram 
va tom oshalam i tashkil etishda bu vazifani ijodiy guruh rahbarlari 
o ‘zlari bajaradilar).
Tadbimi tashkil etish va ssenariysini yaratish uchun manbalar 
quyidagi jihatlarga qarab tanlanadi:
1. Asar mavzusining dolzarbligi (ijtimoiy ahamiyati, zamon ta- 
lablariga mos kelishi);
2. Asaming tarbiyaviy ahamiyati (har qanday ijodiy jarayonlar 
asosida tarbiyaviy masalalar yotishi zarur);

---

3. Asar qahramonlarining faol xatti-harakatlari (insonlaming har 
qanday to‘siqlami yengib o ‘tishlari va o ‘z maqsadlariga erishishlarini 
badiiy vositalarda yetkazish);
4. Buyurtma asosida (ko‘pgina holatlarda asarlar buyurtma asosi- 
da sahna yuzini ko ‘radilar. (Bunda yuqori tashkilotlardan m a’lum bir 
mavzu asosida tadbir tashkil etish vazifasi shu muassasa rahbarlariga 
yuklanadi. Rahbar esa birinchi galdagi vazifasi ijodiy guruhni tuzadi 
va ish boshlaydi).
Buyurtma asosida degan tushunchani kengroq m a’noda olib qarash 
maqsadga muvofiqdir. Hukumat tomonidan chiqarilgan qaror,farmon 
va boshqa hujjatlar ijrosini ta ’minlashda hozirjavob b o iis h talab eti- 
ladi. Quyida anashunday topshiriqlami bajarishga qaratilgan hujjat 
bilan tanishtiramiz:
Tashkent shahar hokimiyatiga
Toshkent shahar Madaniyat va sport ishlari Bosh boshqarmasi 
0 ‘zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari vazirligining 
2013-yil 31-dekabrdagi “0 ‘zbekiston xalq shoiri Muhammad Yusuf 
tavalludining 60 yilligini nishonlash to ‘g ‘risida”gi 1345-sonli buyrug‘i, 
Toshkent shahar hokimligining 2013-yil 31-dekabrdagi “0 ‘zbekiston 
Respublikasi Prezidenti 2013-yil 27-dekabrdagi PQ-2102-sonli qa­
rori ijrosi to ‘g ‘risida”gi 1071-sonli qarori, 2013-yil 31 -dekabrdagi 
45/24-sonli, 2014-yil 9-yanvardagi21/36-sonlihamda2014-yil 17-yan- 
vardagi 23/18-sonli xatlariga asosan quyidagilami m a’lum qiladi:
Bosh boshqarma tizimidagi madaniyat va aholi dam olish markaz- 
lari tomonidan “Muhammad Yusuf tavalludining 60 yilligi”gabag‘ishlab 
o ‘tkaziladigan madaniy-ma’rifiy hamda sport tadbirlari rejasini yo‘llaydi.
Tadbirlar rejasi ilova qilinadi.
Boshliq: