Madaniyat instituti vahobjon rustamov ssenariynavislik mahorati

15 
V.Rustamov. 
Zamonaviy 
bayramlar 
rejissurasi 
muammolari”.
Toshkent, 2013.Faylasuflar MJ, 78b.
48

---

Aniq reja asosida o‘tkaziladigan madaniy tadbirlaming deyarli 
ko‘pchiligida inssenirovkadan foydalaniladi. Chunki, madaniy tad­
bir uchun alohida pyesa yozilmaydi. 0 ‘tkaziladigan tadbirlaming 
mavzusi, g ‘oyasiga mos adabiy asarlar tanlanib, inssenirovka qili- 
nadi va tadbiming kerakli joyida qoilaniladi. Ssenariyda sujet va 
kompozitsiya masalasi tadbirni tashkil etishning muhim aspektlari- 
dan hisoblanadi. Inssenirovka qilingan barcha asarlami madaniy 
tadbirlarda o ‘rinli qo‘llash tadbiming saviyasini oshirishga xiz­
mat qiladi. Shuning uchun ham tadbimi yaxlitligicha tahlil qilish 
maqsadga muvofiqdir. Ssenariyga kiritilgan kuy qo‘shiq, raqs, dra­
matik asarlardan parchalar, inssenirovkalar tadbiming salmog‘ini 
oshiradi.
Juda ko‘p holatlarda tadbir tashkilotchilari tomonidan ssenariyni 
boyitish uchun sahna ko‘rinishilarini tayyorlash maqsadida kichik 
hajmdagi sahna ko‘rinishlarini yozadilar. Bunga institutda o‘tkazilgan 
“Ota-onalar” kunigabag‘ishlangan tadbir uchun tayyorlangan 
“Qush
uyasida ко ‘rganini qiladi”
yoki 
"Tarbiya oiladan boshlanadi”
deb 
nomlangan sahna ko‘rinishini misol tariqasida keltirib o ‘tishimiz 
mumkin.
Tun. Ota uxlay olmay sahnaning old tomoniga keladi.
Ota: Bu bola qayerlarda yurgan ekan-a? Vaqt ham allamahal bo‘lib 
qolgan boisa...
Borib chiroqni yoqadi.
(Ichkaridan)
Ona: Ey, uxlaysizmi o ‘zi yo‘qmi?
Ota: Sening arzanda, erkatoy o ‘g ‘ling hali ham uyga kelgani yo‘q!
Ona: E...! Yotib uxlasangiz-chi, yosh bola emas-ku?
Ota: Yo-tavba! Qanaqa onasan o ‘zi? Bu holatda senga qanday 
uyqu kelyapti, hayronman.
Ona: 
(baqirib)
Chiroqni o ‘chirasizmi yo‘qmi?
Ota: 0 ‘chirmayman! 
(Uyoqdan buyoqqa bezovtalanibyura bosh-
laydi).
Hammasiga sen aybdorsan. Bolani erkalayverib, uni yonini 
olaverib, tarbiyasini rasvo qilding.
(Ichkaridan ona chiqib keladi)
Ona: Nimalar deb valdirayapsiz? Yarim kechdayam tinchlik yo’q. 
Kirib uxlasangiz-chi!
49

---

Ota: Senga hayronman xotin, ko’zinga uyqu qanday keladi-ya? 
Soat ikki bo’ldi, haliyam o ’g ’lingdan darak yo’q. Havotir ham ol- 
maysan-a, qoyil-e senga...
Ona: Nima og’lingiz yosh bolamidi? Keladi-da, do’stlari bilan 
yurgandir.
Ota: 0 ‘zi o’g’limizni shunaqa qilib yurishiga sen aybdorsan. Nima 
desa aytganini qilding, aytgan narsalarini hammasini oberding, qan- 
cha pul so‘rasa berding. ”Nega?”, “Nima uchun” demading... Sen 
bergan pullar uni taltaytirib yubordi.
Ona: Ha, erkak bo’lib siz bermaganingizdan keyin beramanda pul. 
O’sha men topgan pullami orqasidan siz ham gerdayib yuribsiz, shuni 
esingizdan chiqarmang.
Ota: Ey, minnat qilma! Men ham o ’zimga yarasha pul topganman.
Ona: Ha, ko‘ryapman... qancha pul topganingizni... Muallimlik 
qilib qanchayam pul topardingiz.
Ota:Sen ko’p puling bilan menga maqtanma... 0 ‘zi senga nima 
yetmaydi, men topgan pul bilan ham yashasak bo’lardi-ku, xotin. Shu 
pullarni chet elma-chet el, joningni hovuchlab yurmasdan, o‘zimizda, 
shu yerlardayam topsa bo‘ladi-ku?
Ona:Men siz bir oyda topadigan pulingizni bir soatda topyapman.
Ota: O ’sha pullar bir kun boshingga yetadi seni.
Ona: O ’sha pullar bo’lmaganida siz hattoki ustingizdagi manavi 
kiyimlamiyam ololmagan bo’lar edingiz.
Ota: Kerakmas kiyimlaring! 01!... 
(yechib tashlaydi).
Ona: Yeching, yechavering... Men obergan hamma kiyimlami 
yechingchi, ustingizda bittayam kiyim qolmaydi.
Ota: Haddingdan oshma!