Mab3У. Табиатни муҳофаза қилишнинг илмий асослари режа. Биосфера тушунчаси ва унинг таркибий

2)
Популяциялaр экологияси
(“популяцион” – фрaнцузчa сўз бўлиб,
“aҳоли” дегaн мaънони билдирaди) популяциялaр тузилмaси вa
динaмикaси, мaълум шaроитдa турли оргaнизмлaр сонининг ўзгaриши
(биомaссa динaмикaси) сaбaблaрини текширaди.
3)
Синэкология
(“син” – юнончa “биргaликдa”) биогеоценознинг тузилиши
вa xоссaлaрини, aйрим ўсимлик вa ҳaйвон турлaрининг ўзaро aлоқaсини
ҳaмдa улaрнинг тaшқи муҳит билaн муносaбaтини ўргaнaди.
4) Биосфера
(юнонча “биос” – “ҳаёт”, “сфера” – “шар”) ҳақидаги таълимотни
вужудга келтиради. Сайёрамизда таркалган организмлар, яъни ер кобиғидаги
мавжудотлар тизими
биосфера
деб аталади.

---

Экологик таҳдид
деганда инсоннинг табиатга кўрсатаётган таъсири
билан боғлиқ ҳолда табиатнинг инсонга акс таъсири, яъни унинг
иқтисодиётига, ҳаётида хўжалик аҳамиятига молик бўлган жараёнлар,
табиий ҳодисалар билан боғлиқ (стихияли талофатлар, иқлимнинг
ўзгариши, ҳайвонларнинг ялпи кўчиб кетиши ва бошқалар) ҳар қандай
ходиса тушунилади.
Экологик
инқироз
бу
экологик
тизимда
модда
ва
энергия
алмашинувининг табиий ҳолатда кечишининг бузилиши ёки модда ва
энергиянинг кичик ва катта айланиш жараёнларининг маълум бир
босқичдаги узилишидир. Масалан, деҳқончилик маданиятининг фан
талаблари даражасида бўлмаслиги, тупроқ унумдорлигининг пасайиши ва
ундаги микроорганизмларнинг қирилиб кетиши оқибатида ерга тушадиган
органик моддаларнинг ўсимлик дунёси учун озуқа бўлган минерал
моддаларга айланмаслиги содир бўлади. Натижада тупроқ экологияси
бузилади ва инқирозли ҳолат юзага келади.
Орол денгизининг қуриб бориши натижасида Орол бўйи ҳудудларида
иқлим ресурслари, тупроқ унумдорлиги, атмосфера ҳавоси, ер ости ва ер
усти сувлари, ўсимлик ва ҳайвонот оламида рўй бераётган ўзгаришлар ва
салбий жараёнлар экологик инқирозга мисол бўла олади.

---