M. V. Lomonosovning fikricha metallar rangli jismlar bo’lib, ularni eritish, quyish va bolg’alash

Erish harorati

Zichligi
Yingil Og’ir
(Li–eng yingil, K,Na,Mg; (Osmiy – eng og’r, Ig, Pb)

• 
  M etallik yaltirog’ga ega
  

Metallarni fizikaviy xossalarini farqlanishiga olib keluvchi sabablar

• 
  Metal atomlari turli tipdagi kristal panjaralar hosil qiladi
  

Metallarni fizikaviy xossalarini farqlanishiga olib keluvchi sabablar

• 
  Metal atomlari, metal bog’lar hosil bo’lishida har xil valent elektronlrga ega связи
  
• 
  Atomlar (ionlar) turli radiuslsrga ega • Qo’shimcha guruhcha metallari atomlari juftlashmsgan d-elektronlar hisobiga kovalent bog’ xam hosil qilishi mumkin.
  

Elementlar davriy jadvalida elementlarning holati

Topishmoqli qo’shnilar

Metallarning kimyoviy xossalari

• 
  Metallar kimyoviy reaksiyalarda qaytaruvchi hisoblanadi, lekin o’zi oksidlanadi
  

M^o – ne =Mⁿ⁺
Al, Be, Mg, Ca, Li, Na, K, Rb, Cs

Ushbu qatorda metallarning qaytaruvchilik qobiliyti ortadi

• 
  Metallar birikmalardan boshqa metallar bilan siqib chiqariladi
  

Zn + CuSO4 ZnSO4 + Cu

• 
  N.N. Beketov tomonidan – metallarning
  

«siqib chiqaruvchanlik qatorini» tuzilgan

• 
  (bu - metallarning elektro-kimyoviy kuchlanishlar qatorining prototipidir)
  

Li, K, Ca, Na, Mg, Al, Mn, Zn, Cr, Fe, Ni, Sn, Pb, Cu, Hg, Ag, Pt, Au.
Metallar oddiy moddalar bilan reaksiyga kirishadi:

• 
  Galogenlar va kislorod bilan
  

2Na + Cl₂ = 2 NaCl
Mg + O₂ = 2MgO

• 
  V – guruh asosiy guruhcha elementlari bilan (qiyin)
  

3Ca + 2P =Ca₃P₂
Metallar murakkab moddalar bilan reaksiyga kirishadi

• 
  Kislotalar bilan
  

Zn + H₂SO₄ = Zn S O₄ + H₂

• 
  Tuzlar bilan
  

Zn + Pb(NO₃)₂ = Zn(NO₃)₂ + Pb

• 
  Suv bilan (faol)
  

2Na + 2H₂O =2Na OH + H₂

Metallarning qo’llanilishi
Metallarning olinishi

• 
  Pirometallurgiya usulida – uglerod (C), uglerod (II) – oksid, vodorod bilan yuqori haroratda qaytarish.
  
• 
  Allyuminotermiy usulida-
  
• 
  Gidrometallurgik usul bilan – rudadan nisbatan faol usul bilan va eritmadan olish
  
• 
  Elektroliz – с suyqlanma va eritmalardan elektr toki yordamida
  

Toifalash jadvali

Ishqoriy va ishqoriy – yir metallari	Asl metallar	Oraliq metallar

B/B/B jadvali

Bilaman	Bilishni xoxlayman	Bilib oldim

E’tiboringiz uchun raxmat