M. V. Lomonosovning Atom-malekulyar talimotini tushuntiring

Reaktivlarning konsentratsiyasi : Reaktivlarning yuqori kontsentratsiyasi birlik vaqtiga nisbatan ancha samarali to'qnashuvlarga olib keladi, bu esa ortib borayotgan reaktsiya tezligiga (nolinchi darajadagi reaksiyalar bundan mustasno) olib keladi

Harorat : Odatda, haroratning oshishi reaktsiya tezligini oshiradi. Harorat - bu tizimning kinetik energiyasining o'lchovidir , shuning uchun yuqori harorat molekulalarning o'rtacha kinetik energiyasini va birlik vaqtiga nisbatan ko'proq to'qnashuvni anglatadi

Katalizatorlar va raqobatchilarning mavjudligi Katalizatorlar (masalan, fermentlar) kimyoviy reaksiya faollashuvining energiyasini pasaytiradi va jarayonda iste'mol qilinmasdan kimyoviy reaksiya tezligini oshiradi Katalizatorning mavjudligi reaksiya muvozanatga tezroq o'tishga yordam beradi. Katalizatorlar tashqari, boshqa kimyoviy turlar reaksiya ta'sir qilishi mumkin.

Bosim Reaksiya bosimini oshirish ehtimollik reaktivlarini bir-biri bilan o'zaro aloqada bo'ladi, shuning uchun reaksiya tezligini oshiradi. Siz kutganingizdek, bu omil suyuqlik va qattiq moddalar bilan muhim omil emas, gazlarni o'z ichiga olgan reaktsiyalar uchun muhimdir.

29 Kimyoviy reaksiya tezligi. Massalar tasiri qonuni va uning matematik ifodasi.

  Kimyoviy reaksiyalarning tezligi deganda hajm  birligida  vaqt birligi ichida sodir bo’ladigan to’qnashishlar soniga aytiladi.  Reaksiya tezligi odatda reaksiyaga kirishayotgan yoki hosil bo’layotgan moddalardan birortasining  kontsentrasiyasini vaqt birligi ichida o’zgarishi bilan xarakterlanadi.      Reaksiyaning tezligi  to’g’risida sistemaning biror-bir xossasi o’zgarishi (elektr o’tkazuvchanligi,  rangi,  bosimi,  spektri) bilan fikr yuritish  mumkin. Reaksiya tezligi  musbat ishorali bo’lishi kerak.  Shu sababli, reaksiyaga kirishayotgan modda kontsentrasiyasi vaqt o’tishi bilan kamayib  borganligi  uchun  kontsentrasiya  o’zgarishi manfiy qiymat bilan olinadi. Taʼsir etuvchi massalar qonuni — kimyoviy muvozanat sharoitida uzaro reaksiyaga kirishuvchi moddalar va reaksiya mahsulotlari, massalari orasidagi bogʻlanishlarni ifodalovchi qonun; u massalar taʼsiri qonuni deb ham yuritiladi. Bu qonunni 1864—67 yillarda norvegiyalik olimlar K.Guldberg va P. Vaagelar taʼriflagan. Taʼsir etuvchi massalar qonunim.q. turli hisoblashlarda keng qoʻllanadi.

30 Reaksiya tezligiga temperaturaning tasiri. Vant – Goff qonuni.

Har qanday reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, konsentrasiyasiga ,bosimga , temperaturaga, yoruglikka , katalizatorlar bor – yuqligiga va bir talay boshqa sharoitlarga bogliq bo’ladi.  Temperayuraning o’zgarish reaksiyasi tezligiga juda katta tasir etadi. Temperatura o’zgarganda reaksiyaning tezlik konstantasio’zgaradi. 

Tezlik  konstantasining temperaturaga  qarab  o„zgarishini  miqdoriy  jihatdan  ifodalaydigan tenglama Arrenius Vant-Goff qonuni deb ataladi. 

31 Kimyoviy reaksiyaning aktivlanish energiyasi.