M uxtor xudo yq ulov jurnalistikaga

tasviriy san’atning jangovar, hozirjavob tarm ogi b o im ish hajviy
suratchilik - karikaturadan ham keng foydalanadi. Asosiy xususiyati biror
shaxs, voqea yoki hodisaga tegishli salbiy tomonlarini masxara qilish
maqsadida kulgili tasvir etishdan iborat b o ig a n karikatura ham hajviy
jurnalistikadan joy olib, uni toidiradi hamda hajviy publitsistikaning
ajralmas tarkibiy qismiga aylanadi. Karikatura o cz navbatida hajviy portret,
297

---

hajviy manzara, sharj - hazil va boshqa ichki janrlarga boiinadi.
Karikatura jahon hajviy jumalistikasining ajralmas qismi sifatida u bilan 
I
bir vaqtda vujudga kelgan va taraqqiy etgan. Yevropada nashr etilgan
dastlabki hajviy nashrlardan o ‘rin olgan karikatura asarlarida o ‘sha
davming eng muhim masalalari aks etgan, taraqqiyparvar hajvchilar
karikatura orqali hayotdagi zulm va zo'ravonlikka, qoloqlik va boshqa
ijtimoiy illatlarga qarshi kurashgan edilar.
0 ‘zbek karikaturachiligi o'tgan asrning yigirmanchi yillarida vujudga
kelganligi ma’lum. Garchi karikaturaga xos b o‘!gan ayrim k o‘rinishlar
qadimgi minmtyura san’ati asarlarida ham mavjud b o‘lgan bo‘lsa-da,
karikaturaning bevosita shakllanishi hajviy nashrlarning vujudga kelishi
bilan b o g iiq b o id i. 0 ‘zbek karikaturachiligining paydo b o iish i va
rivojlanishida oMkamizda ilk bor nashr etila boshlangan «Chayon» va
«Cho‘l chayoni» hajviy jurnallari dastlabki qadamni q o ‘ygan bo‘lsa,
«Mushtum» jurnali asosiv rol o cynadi. Jurnal o ‘zining birinchi sonidan
boshlaboq bu janrga katta e ’tibor berdi va undan keng foydalandi. 0 ‘zbek
karikaturachiligining vujudga ke\ishi va rivojlanishida «Mushtum»
jurnalining birinchi karikaturachi rassomi I.Tulyaning xizmati katta b o id i.