M UH AM M AD YO QUB
O STO N A Q U LO V
BUDJET HISOBI
) ‘zbckiston Respublikasi Oliy va o ‘rta maxsus ta ’lim vazirligi
tomonidan oliy o‘quv yurtlarining 5340600 - «M oliya»
bakalavriat ta’lim yo ‘nalishi talabalari uchun
darslik sifatida tavsiya etilgan
T O S H K E N T
« T A L Q J N »
2008
T a q r i z c h i l a r : A . I b r a g i m o v - i.f.d ., p r o f e s s o r , 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i
B a n k -m o liy a
a k a d e m iy a s i « B u x g a J te riy a h is o b i, tah lil va a u d if» k a f e d ra s i ¡n u d iri;
A . U s a n o v , i.f.n ., d o ts e n t, 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i B a n k -m o liy a
a k a d e m iy a s i « S o liq v a s o liq q a to rtis h » k a fe d ra si m u d iri.
M . O stonaqulov. Budjet hisobi. - T.: «Talqin», 2008. - 4 2 4 bet.
U s h b u d a r s lik 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i O liy v a o ‘r ta m a x s u s t a ’lim v a z irlig i
to m o n id a n
o liy
ta 'lim n in g
3 4 0 0 0 0 - « B iz n e s v a b o sh q a ru v »
t a ’lim
s o h a sid a g i
5 3 4 0 6 0 0 - « M o l i y a » b a k a la v ria t y o ‘n a lis h i u c h u n 2 0 0 6 -y il 2 1 -a v g u std a ta s d iq la n g a n v a
1 0 0 0 0 8 5 - s o n b ila n r o ‘y x a tg a o lin g a n « B u d je t h iso b i» fa n i d a s ru rig a a s o sa n y o z ilg a n .
D a r s lik 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s id a D a v la t b u d jc ti ijro s in in g b u x g a lte riy a h iso b in i
ta s h k il q ilis h , m o liy a o rg a n la rid a D a v la t b u d jc ti ijro s in in g b u x g a lte riy a h iso b i v a
b u d je t ta s h k ilo tla r id a x a ra ja tla r s m e ta s i ijro s in in g b u x g a lte riy a h is o b i 0 ‘z b c k is to n
R e s p u b lik a s in in g « B u d je ti tiz im i t o ‘g ‘r is id a » g i q o n u n i, 0 ‘z b e k is to n
R e s p u b lik a s i
b u x g a lte r iy a h is o b in in g m illiy s ta n d a rtla r i v a 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i M o liy a
v a z ir lig in in g D a v la t b u d je ti ijro s in in g b u x g a lte r iy a h iso b in i o lib b o r is h g a d o ir m e ’y o riy
h u jja tla ri a s o s id a y o ritilg a n .
D a r s lik 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i o l i y v a o ‘r ta m a x s u s t a ’lim m u a s s a s a la ri
ta la b a la r i u c h u n m o M jallan g an b o ‘lib , u n d a n m o liy a o rg a n la ri v a b u d je t ta s h k ilo tla ri
b u x g a lte r la r i v a iq tiso d c h ila ri, iq tis o d iy o l i y o ‘q u v y u rtla ri b a k a la v ria t va m a g is tra tu ra
ta la b a la r i, o ‘r ta m a x s u s t a ’lim o ‘q u v y u r tla r i v a k o l l e j l a r o ‘q u v c h ila ri,
m o liy a o rg a n la ri
v a b u d je t ta s h k iio tla r in in g b u x g a lte rla ri v a iq tiso d c h ila ri m a la k a s in i o s h iris h in s tifu tla ri,
m a r k a z la r i v a k u r s la r in in g tin g lo v c h ila ri fo y d a la n is h la ri m u m k in .
B a r c h a h u q u q l a r h im o y a la n g a n .
U s h b u k i t o b n i n g h e c h b i r q i s m i n i m u a llif n in g o ld i n d a n b e r i l g a n y o z m a
r o z i l ig i s i z e l e k t r o n , m e x a n ik y o k i h o z i r m a ’lu m b o 'l g a n y o k i k e y i n c h a l i k i x t i r o
q i l i n g a n b o s h q a v o s i t a t a r , s h u j u m l a d a n s k a n i r l a s h , f o i o k o 'c h i r m a
o lish y o k i y o z ib
o l i s h n i n g b o s h q a v o s i t a l a r i y o r d a m i d a y o x u d a x b o r o t n i s a q la s h v a i z l a s h n i n g h a r
q a n d a y t i z i m i d a t o 'l i q y o k i q i s m a n t a r j i m a q ilis h , q a y t a n a s h r e t i s h , t a k r o r l a s h v a
u n d a n h a r q a n d a y s h a k l d a f o y d a l a n i s h t a q i q l a n a d i .
I S B N 9 7 8 -9 9 4 3 -3 2 5 - 3 8 -8
© M u h a m m a d y o q u b O s to n a q u lo v , 2 0 0 8 .
© « T a lq in » , 2 0 0 8 .
B IR ÏN C H I BO ‘LIM
M U Q A D D IM A
B IR IN C H 1 B O B .
B U D J E T H 1 S 0 B IN IN G P R E D M E T I V A U S L U B I
1. B U D J E T H I S O B I N I N G P R E D M E T I
Davlat budjeti har yili m am lakat Oliy Majlisining sessiyasida ko‘rib
chiqiladi va tasdiqlanadi. Davlat budjetida milliy daromadning katta qismi
markazlashtiriladi. U taqsimlanadi va ishlab
chiqarishni kengaytirish va
boshqa ijtimoiy ehtiyojlami qondirish uchun yo‘naltiriladi. Bulaming
hammasi davlat budjeti daromadlari o ‘z vaqtida to‘la kelib tushishini va
budjet m ablag‘larining maqsadli sarfianishini taqozo qiladi. Buni to‘g ‘ri
tashkil qilingan davlat budjeti ijrosi jarayonining buxgalteriya hisobigina
ta’minlashi mumkin.
Budjet hisobi davlat budjeti ijrosining buxgalteriya hisobidir.
Budjet hisobi davlat budjeti ijrosi bilan bog‘liq b o ‘lgan hamma
operatsiyalarni qamrab oladi va m azkur ijro jarayonida budjetning
holatini tavsiflashni ta’minlaydi. B udjet hisobi orqali xalq x o ‘jaligi
hamma tarm oqlarining davlat budjeti bilan o ‘zaro aloqasi aks
ettiriladi. Buxgalteriya hisobi vositasida bank m uassasalaridagi
hisobvaraqlarda budjetning pul m ablag‘lari,
darom adlari va xara-
jatlari, hisob-kitoblardagi m ab lag ‘lar, budjet ijrosi jaray o n id a tashkil
qilinadigan fondlar va zaxiralar ham da budjet tashkilotlarining m oddiy
qiym atliklari aks ettiriladi. B udjetning darom adlari, xarajatlari va
pul m ablag‘lari, budjet ijrosi jaray o n id a ularning harakati hamda
budjetdan moliyalashtiriluvchi tashkilotlarning m oddiy qiym atliklari
budjet hisobining bevosita obyektlari hisoblanadi.
Mahalliy budjetlami, respublika
budjetini va mamlakatning,
umuman davlat budjetini darom adlar va xarajatlar bo‘yicha rejasining
bajarilishini o ‘z vaqtida, to‘la va aniq qayd qilishni ta’minlash budjet
hisobining vazifasi hisoblanadi.
Budjet ijrosi jarayoni-davlat budjeti ijrosi buxgalteriya hisobining
predmetidir. Davlat budjeti ijrosining buxgalteriya hisobi yordamida
3
