M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

(G'aznachiiikka
o'tish 
sharoitida: 
292-«Budjet m ablag'lari oluvchilarning
xodim larini ijtim oiy lo'lovlari budjetdan tashqari pensiya jo n d i
m ablag'lari hisobidan qoplanadigan nafaqa va pensiyalarni
to ‘lash uchun kelib tushgan mablag ‘lar» subschyoti) yoki
D ebet 100 - « T ash k ilo t xarajatlari uchun talab q ilib olgunga q adar depozit 
h is o b v a ra g ‘i» subschyoti 
(G'aznachiiikka o'tish sharoitida:
292-«Budjet mablag'lari oluvchilarning xodimlarini ijtimoiy
to 'lovlari budjetdan tashqari pensiya fo n d i mablag 'lari hisobidan
qoplanadigan nafaqa va pensiyalarni to 'lash uchun kelib tushgan
m ablag ’lar» subschyoti;
K redit 1 9 8 /3 -« Ijtim o iy toM ovlar b o 'y ich a pensiya fondi bilan hisob-kitoblar» 
su b sch y o ti.
Budjet tashkilotining bank muassasasidagi talab qilib olgunga qadar 
depozit hisobvarag‘idan ijtim oiy to ‘lovlami (nafaqalam i) to ‘lash uchun 
budjet tashkilotining kassasiga naqd pul olinganda budjet tashkilotining 
buxgalteriya xizm atida quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 120 - « K assa» su b sch y o ti;
Kredit 090 - « R esp u b lik a budjeti b o ‘yicha tashkilot xarajatlari uchun talab qilib 
o lg u n g a q a d a r depozit hisobvarag'i» subschyoti 
(G'aznachiiikka
o'tish sharoitida: 147-«Budjet m ablag'lari bo'yicha budjet
m ablag'lari oluvchilar oldidagi majburiyatlar» subschyoti)
yoki 
K redit 100 - « T a sh k ilo t xarajatlari uchun talab q ilib olgunga qadar depozit 
h is o b v a ra g 'i» subschyoti 
(G'aznachiiikka o'tish sharoitida:
J47-«Budjet m ablag'lari bo'yicha budjet mablag'lari oluvchilar
oldidagi majburiyatlar» subschyoti.
Budjet tashkilotining kassasidan xodim larga ijtim oiy to io v la r 
(nafaqalar) berilganda budjet tashkilotining buxgalteriya xizm atida 
quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
246

---

D ebet 188 - «Ijtim oiy to 'lo v la r b o 'y ich a h iso b -k ito b lar» subschyoti;
K redit 120 - «K assa» subschyoti.
D e p o n e n tla r b ilan h is o b -k ito b la r hiso bi
Ishchi va xizm atchilam ing belgilangan m uddatlarda olinm agan 
m ehnat haqi va nafaqalar summalarining hisobi uchun !77-«D cponentlar 
bilan hisob-kitoblar» subschyoti qo'llaniladi. B u passiv subschyotdir, 
M uddatida olinm agan m ehnat haqi, turli to ‘lovlar va nafaqalar sum m alari 
177-«DeponcntIar 
bilan 
hisob-kitoblar» 
subschyotining 
kreditiga 
yoziladi, bu subschyotning debetiga esa ishchi va xizm atchilarga 
berilgan deponentlangan mehnat haqi va n afaq alar sum m alari yoziladi. 
Ishchi va xizm atchilar deponentlangan m ehnat haqining analitik hisobi 
deponentlangan m ehnat haqi va stipendiyalarning analitik hisob-kitobi 
(441-shakl)da yuritiladi.
Ishchi va xizm atchilar tomonidan m uddatida olinm agan m ehnat 
haqi va boshqa sum m alar dcponentlanganida quyidagi buxgaltcriya 
provodkasi tuziladi:
Debet 180 - «Ishchi v a xizm atchilar bilan h iso b -k ito b lar» subschyoti;
K redit 177 - «D ep o n cn tlar bilan hisob-kitoblar» subschyoti.
Muddatida 
olinm agan nafaqalar 
sum m asi 
dcponentlanganida 
quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
Debet 188 - «Ijtim oiy to ‘lovlar bo 'y ich a h iso b -k ito b lar» subschyoti;
K redit 177 - «D ep o n en tlar bilan hisob-kitoblar» subschyoti.
Deponentlangan sum m alar toManganida quyidagi buxgalteriya 
provodkasi tuziladi:
D ebet 177 - «D ep o n en tlar bilan hisob-kitoblar» subschyoti;
K redit 120 - «K assa» subschyoti.
Ishchi va x iz m a tc h ila r bilan h is o b -k ito b la r hisobi
Ishchi va xizm atchilar bilan m ehnat haqi b o ‘yicha hisob-kitoblar 
hisobi uchun 
180-«Ishchi va xizm atchilar bilan hisob-kitoblar» 
subschyoti xizm at qiladi. Bu passiv subschyotdir. 180-«Ishchi va 
xizm atchilar bilan hisob-kitoblar» subschyotining kreditida ishchi va 
xizm atchilarga hisoblangan m ehnat haqi sum m alari, navbatdagi m ehnat
247

---

va o ‘quv ta ’tillari haqi summalari, m oddiy yordam summalari, m ukofot 
summalari qayd qilinadi, bu subschyotning dcbetida csa ishchi va 
xizm atchilarga b crilgan m ehnat haqi sum m alari, navbatdagi m ehnat va 
o ‘quv ta ’tillari haqi sum m alari, moddiy yordam summalari, mukofot 
sum m alari va ulard an ushlanm alar va deponcntlangan m ehnat haqi 
sum m alari qayd qilinadi.
M e h n a tg a h aq to ia sh n in g yagona t a r if setkasi
Mehnatga haq to ‘lash 
razradlari
Tarif
koeffitsientlari
M ehnatga haq 
to ‘lash razradlari
Tarif
koeffitsientlari
0
1,000
12
5.870
1
2,377
13
6,242
2
2,616
14
6,617
3
2,878
15
7.000
4
3,165
16
7,388
5
3,467
17
7,781
6
3,783
18
8,180
7
4,112
19
8,585
8
4,454
20
8,995
9
4,797
21
9,411
10
5,147
22
9,830
II
5,503
0 ‘r ta c h a o y lik ish haqini hisoblab c h iq a rish ta rtib i
T a ’tillar vaqtiga haq to ‘lash, ishdan b o ‘shatish nafaqasini, ishsizlik 
nafaqasini to ‘lash uchun o ‘rtacha oylik ish haqi hisoblab chiqarish 
kunidagi tarifikatsiya b o ‘yicha bclgilangan ish haqi yoki lavozim 
m aoshidan kelib chiq q an holda ulami:
a) 
m uayyan tashk ilo td a bir yil yoki undan k o ‘p ishlayotgan xodim larga 
hisoblash davrida tarifikatsiya bo'yicha yoki lavozim maoshidan oshgan, 
y a ’tii, ijtim oiy su g ‘u rta b o ‘yicha toM ovhisoblangan ishbay asosida ishlab 
topilgan qo‘shim cha ish haqi, mukofotlar, q o ‘shim cha to ‘lovlar, ish 
haqiga q o ‘shim cha haq lar va boshqa to‘lovlar sum m asini, o ‘n ikkidan 
birga oshirgan h o ld a hisoblab chiqiladi;
248

---

b) 
m uayyan tashkilotda b ir yildan kam (birinchi y il) ishlayotgan 
xodim larga hisoblash davrida tarifikatsiya b o ‘yicha yoki lavozim
m aoshidan oshgan, y a ’ni, ijtim oiy sug‘urta bo ‘yicha to ‘lov hisobiangan 
ishbay asosida ishlab topilgan q o ‘shim cha ish h aqi, m ukofotlar, 
qo 'shim cha toMovlar, ish haqiga q o ‘shim cha haqlar va bosh qa to ‘lovlar 
sum m asini, olti to ‘la o y ishlaganga oltidan birga, yetti to ‘la oy ishlaganga 
yettidan birga va hokazo oshirgan holda hisoblab chiqiladi;
d) o ‘rta maxsus va hunar-texnika o ‘quv yurtlari o ‘qituv chilari uchun 
hisoblash davrida tarifikatsiya b o ‘yicha yoki lavozim m aoshidan oshgan, 
y a’ni, ijtim oiy sug‘urta b o 'y ic h a to ‘lov hisobiangan ishb ay asosida 
ishlab topilgan qo'shim cha ish haqi, m ukofotlar, q o ‘sh im ch a to lo v la r, 
ish haqiga q o kshimcha haqlar v a boshqa to ‘lovlar sum m asini, o ‘ndan 
birga oshirgan holda hisoblab chiqiladi.
Yil oxirida ortiqcha bajarilgan soatlar uchun o ‘rta m axsu s va hunar- 
texnika o ‘quv yurtlari o'q ituvchilariga q o ‘shim cha haq u sh b u soatlar 
bajarilayotgan vaqtda amalda b o ‘lgan stavkalar b o ‘yicha t o ‘lanadi.
X odim larning salom atligiga 
m chnatda 
m ayib 
b o ‘lishi, 
kasb 
kasalligiga chalinishi yoki m ehnat vazifalarini bajarish b ilan b o g ‘Hq holda 
sog‘ligining boshqacha tarzda shikastlanishi ish b eruvchi tom onidan 
qoplanishi uchun sum m alar hisob-kitobi 0 ‘zbckiston R cspublikasi 
V azirlar M ahkamasining qarori bilan tasdiqlangan qo id alarg a muvofiq 
am alga oshiriladi.
M ehnatga yaroqsizlik, hom iladorlik va tu g ‘ish varaqalari b o ‘yicha 
toMovlar (nafaqalar hisoblash) hisob-kitobi D avlat ijtim oiy su g‘urtasi 
b o 'y ich a nafaqalar tayiniash va t o ‘lash tartibi to ‘g ‘risidagi nizom ga 
muvofiq am alga oshiriladi.
Boshqa barcha hollarda (ta ’tillar vaqtiga haq to ‘lash, ishdan 
b o'shatish nafaqasini, 
ishsizlik 
nafaqasini 
toMash; 
xodim larning 
salom atligiga m chnatda mayib b o ‘lishi, kasb kasalligiga chalinishi yoki 
m ehnat vazifalarini bajarish bilan b o g ‘liq holda so g ‘ligin in g boshqacha 
tarzda shikastlanishi ish beruvchi tom onidan qoplanishi uch un sum m alar; 
m ehnatga yaroqsizlik, hom iladorlik va tug‘ish varaqalari b o ‘yicha 
to lo v la rd an (nafaqalar hisoblash) tashqari), y a ’ni, x o d im larn in g davlat 
yoki jam oat vazifalarini bajarishlari, shuningdek, u lam in g jam iyat
249

---

m anfaatlariga doir harakatlam i am alga oshirishlari bilan b o g ‘liq kafolatli 
to 'lo v la m i berish uchun o ‘rtacha oylik ish haqi keyingi ikki kalcndar 
oyidagi o ‘rtacha oylik ish haqidan kclib chiqib bclgilanadi.
X odim m ehnat ta ’tilida b o ‘lganda, davlat yoki jam oat vazifalarini 
bajarish, ikki oygacha b o ‘lgan m uddatda ish qidirish (m ehnat b o ‘yicha 
m ahailiy organ tom onidan berilgan m a’lum otnomaga m uvofiq uch 
oy), shuningdck, kasallik davrida tarif stavkalari, lavozim m aoshlari 
m iqdorlari oshgan hollarda m ehnatga haq to‘lashning yangi shartlaridagi 
tashk ilotlam ing ishlagan kunlariga to‘g ‘ri kelgan ish kunlarining 
am aldagi soni uchun to ‘lovlar qay ta hisoblanadi.
T a ’til uchun beriladigan sum m a quyidagi tartibda hisoblanadi: yuqorida 
ko‘rsatilgan tartibda aniqlangan o ‘rtacha oylik mehnat haqi summasi yildagi 
o ‘rtacha bir oyga to‘g ‘ri keladigan ish kunlari soniga, ya’ni 25,4 ga bo‘linadi. 
Topilgan bir kunlik o ‘rtacha m ehnat haqi summasi berilgan ta ’til kunlariga 
to ‘g ‘ri keladigan ish kunlari soniga k o ‘paytiriladi. Muayyan tashkilotda 11 
oydan kam b o ‘lmagan muddat ishlagan xodimga foydalanilmagan ta’til 
kunlari uchun kompensatsiya ham yuqorida ko‘rsatilgan tartibda toManadi. 
X odim 11 oydan kam bo‘lgan m uddat ishlaganda foydalanilmagan ta’til 
kunlari uchun kompensatsiya ishlagan vaqtiga mutanosib ravishda kunlar 
soniga to ‘lanadi.
X o d im la rn in g d a v la t y o k i ja n io a t v azifalarin i b a ja r is h la ri, 
s h u n in g d e k , u la rn in g ja m iy a t m a n fa a tla rig a d o ir h a r a k a tla m i 
a m a lg a o s h iris h la ri bilan b o g ‘liq kafolatli to ‘lo v larn i b e rish ta rtib i
X o d im lar tom onidan davlat yoki jam iyat m anfaalariga doir bajari- 
ladigan vazifalar:
- saylov huquqini am alga oshirish;
- dcputatlik vazifalarini bajarish;
- tibbiy-m ehnat ekspcrtiza kom issiyasi ishida ishtirok etish;
- h arbiy burchni bajarish;
- surishtiruv organlariga, tergovehi, prokuror huzuriga, sudga guvoh, 
javbrlanuvchi, ekspert, m utaxassis, tarjim on, xolislar tariqasida 
(ch aqiriq b o ‘yicha) borish;
2 5 0

---

- xalq m aslahatchilari,jam oat ayblovchilari v a ja m o a t him oyachilari, 
jam oat birlashm alari va mehnat jam o alari vakillari sifatida sud 
m ajlislarida, shuningdck, qonun bilan n azarda tutilgan boshqa 
hollarda ishtirok etish hisoblanadi.
Xodim lar tom onidan davlat manfaatlari y o ‘lida qilinadigan hara- 
katlar:
- avariyalar, tabiiy ofatlarfam ing oqibatlarini tugatish;
- inson hayotini saqlash;
- quyish uchun qon topshirish va boshqa ho llar hisoblanadi.
Davlat yoki ja m o a t vazifalarini bajarish v aq tid a (qonun bilan
bclgilangan yoki tegishli organning chaqiriq q o g ‘ozida, xabam om asida 
k o ‘rsati)gan vaqtda) ish bcm vchi xodim ning ish jo y i (lavozimi)ni 
saqlagan holda uni ishdan ozod qilishi shart.
Xodim ning davlat yoki jam oat vazifalarini bajarishi, shuningdck, 
uning jam iyat m anfaatlariga doir qilayotgan harakatlari vaqtida ushbu 
vazifalam i bajarish uchun qonun bilan b elgilang an vaqtdagi yoki 
tegishli organ tom onidan bcrilgan m a’lum otnom ada ko ‘rsatib o ‘tilgan 
m uddatdagi limitga muvofiq o ‘rtacha ish haqi saqlab qolinadi.
X odim lam ing davlat yoki jam oat vazifalarini bajarish, shuningdck, 
jam iyat m anfaatlariga doir harakatlar qilishlari vaqtidagi ulam ing o ‘rtacha 
ish haqini saqlab qolish bilan bogMiq xarajatlar budjct tashkilotlarida 
budjctdan m oliyalashtiriladigan m ablag‘ hisobidan qoplanadi.
Xodim larning davlat yoki jam oat vazifalarini bajarishlari bilan 
bogMiq kafolatli to ‘lovlar tashkilotlam ing ish haqi fondi hisobidan 
am alga oshiriladi.
Mehnat haqidan faqat tegishli nizom larda k o ‘zda tutilgan ushlan- 
m alargina ushlanishi mumkin.
M ehnat haqidan (darom ad solig‘i, pcnsiya fondiga m ajburiy su g‘urta 
va kasaba uyushm asini toMovidan tashqari) q uy idag ilam i ushlanishiga 
y o ‘l q o ‘yiladi:
1) mulkni (m axsus kiyim, asboblar va ho k azo lar) y o ‘qotgani yoki 
o ‘zlashtirgani uchun;
2) xizm at binolarining umum iy va y o n g ‘inga qarshi saqlash 
qoidalarini va xizm at hujjatlarini saqlash q oidalarini buzgani uchun 
jarim a, ham da m a’m uriy tartibda (pasport rejim ini, jam o at tartibini va 
hokazolam i buzgani uchun) solingan jarim alar;
251

---

3) oilani saqlashga (alimentlar);
4) tashkilotlam ing mol-mulkini o ‘g ‘irlanishidan. kam om addan va 
o'zlashtirilishidan k o ‘rgan zararlari.
Biroq. barcha ushlanm alar ushlangandan s o ‘ng, m chnat haqini qanday 
qismi qolayotganidan qatiy nazar, budjct tashkiloti quyidagilam i:
1) m chnat haqi hisobidan berilgan bo‘nakni> xodim b o ‘nak va 
ushlanm a m iqdori b o 'y ich a c ’tiroz bildirm aganda, qaytarish uchun;
2) y o ‘l q o lyilgan arifmetik xatolar naiijasida ortiqcha to ‘langan 
sum m alarni q ay tarish uchun;
3) xizm at safariga berilgan b o ‘nakning sarflanm agan qism ini, ushlan- 
maning asosligi yoki miqdori bo‘yicha xodim ning c ’tirozi bo ‘lmaganda, 
qaytarib olish u chun am alga oshirish huquqiga ega.
Yuqorida k o ‘rsatilgan ushlanm alar b o ‘nakni qaytarish yoki qarzni 
uzish uchun belgilangan muddat tugagandan c ’tiboran bir oydan 
kechikm asdan qilinishi mumkin. A gar tashkilot m a ’muriyati b ir oylik 
muddat davom ida bu summalarni ushlab qolish haqida farm oyish 
bcrmagan b o ‘lsa, u holda tashkilot tegishli summani undirib olish 
huquqini y o 'q o tad i.
Ishchi va x izm atchilar tom onidan krcditga olingan tovarlar uchun 
ulam ing m ajburiyatlari b o ‘yicha tegishli sum m alar ham ushlanadi.
O ilani sa q la sh g a (alim entlar) d a’v o g ar foydasiga m a s’u lning 
m chnat h aqini d aro m a d so lig ‘i sum m asi chcgirilgand an kcyin qolgan 
sum m asidan ijro v araq asid a k o ‘rsatilgan m iq d o rd a ushlanm a am alga 
oshiriladi. Bu su m m a la r boshqa hududga o ‘tkazib bcrish lozim
b o ‘lganda, p u l o ‘tk azish b o ‘yicha x a ra ja tla r d a ’vogar hisobidan 
am alga o sh irilad i.
Ishchi va xizm atchilarga hisoblangan m chnat haqi sum m alari, 
navbatdagi m chnat va o ‘quv ta ’tillari haqi sum m alari, m oddiy yordam
sum m alari, m ukofot sum m alari va boshqa to ‘lovlar sum m alariga 
quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
Debet 200 - « T ash k ilo tn i saqlashga va boshqa tadbirlarga budjet b o ‘yicha 
x arajatlar» subschyoti