M u h a m m a d y o q u b o s t o n a q u L o V budjet hisobi

K assani taftish qilish va kassa intizomiga rioya 
etilishini nazorat qilish
Budjet tashkilotining rahbari tomonidan belgilangan muddatlarda, 
ayni paytda har chorakda kamida bir marta har bir budjet tashkilotida 
kassa to‘ satdan taftish qilinib, kassadagi barcha pul va boshqa qiymatliklar
182

---

birma-bir sanaladi va tekshiriladi. Kassada taftish o ‘tkazish uchun 
budjet tashkiloti rahbarining buyrug'i bilan komissiya tayinlanadi va bu 
komissiya dalolatnoma tuzadi. Taftish natijasida kassadagi kamomad 
yoki ortiqchalik aniqlansa, kamomad yoki ortiqcha summa miqdori va 
ular vujudga kelgan vaziyatlar dalolatnomada ko'rsatiladi.
Kassada ortiqchalik aniqlanganda bu summa kassaga kirim qilinadi. 
Kassani tekshirish jarayonida aniqlangan ortiqchalik kirim qilinganida 
quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 120 - « K a ssa» subschyoti;
K redit 140 - « T ashkilot xarajatlari va b o sh q a tadbirlar uchun budjetdan 
m oliyalashtirishga doir hisob-kitob» subschyoti 
(G'aznachilikka 
o'tish sharoilida: 293-«Tekshirish natijalari bo'yicha aniqlangan 
materiallar va moddiy qiymatliklarning ortiqchalari bo'yicha 
kelib tushgan summalar» subschyoti) yoki
K redit 230 - « T ashkilot xarajatlari va b oshqa tadbirlar uchun m oliyalashtirish» 
subsc hyoti (
G'aznachilikka o'tish sharoitida: 293-«Tekshirish 
natijalari bo'yicha aniqlangan materiallar va moddiy qiy- 
matliklarning ortiqchalari bo'yicha kelib tushgan summalar» 
subschyoti).
Kassada kamomad aniqlanganda, bu summa kassiming hisobiga 
qo'yiladi. Kassada kamomad aniqlanganida quyidagi buxgalteriya 
provodkasi tuziladi:
D ebet 170 - «K am o m ad larg a doir hisob-kitoblar» subschyoti;
K redit 120 - « K assa» subschyoti.
Yuqori tashkilotlar tasarrufidagi barcha tashkilotlarda hujjatli 
taftishlar o'tkazayotgan vaqtda majburiy tartibda kassani taftish qiladilar 
va kassa intizomiga rioya etilishini tekshiradilar. Taftish o ‘tkazilayotgan 
vaqtda pul va qiymatliklaming but saqlanishini ta’minlash masalasiga 
e ’tibor berish lozim bo‘ladi.
Kassa intizomining buzilishida aybdor bo'lgan shaxslar amaldagi 
qonunlarda belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar. Kassa 
intizomiga rioya etish uchun javobgarlik budjet tashkilotlarining 
rahbarlari, bosh buxgalterlari, moliya xizmati rahbarlari hamda kassirlar 
zimmasiga yuklanadi.
Bank muassasalari budjet tashkilotlari tomonidan amaldagi kassa 
operatsiyalarini yuritish qoidalariga qanday rioya qilinayotganligini
183

---

tekshiradilar. Budjet tashkilotlarida kassa operatsiyalarini yuritish 
qoidalariga rioya etilishini tekshirish tegishli moliya organlari tomonidan 
amalga oshiriladi.
Ichki ishlar organlari o ‘z vakolatlari doirasida kassalar va kassa 
tarmoqlarining texnik jihatdan mustahkamligini, pul va qiymatliklami 
but saqlash uchun shart-sharoitlar yaratilganligini tekshiradilar. Ularning 
o ‘g ‘rilik sodir etilishiga imkon beruvchi sabablar va sharoitlaming oldini 
olishga doir ko‘rsatmalari bajarilishi shart.
6. B U D JE T T A S H K IL O T L A R ID A
X A R A JA T L A R H ISO B I
Respublika budjetida turuvchi budjet m ablag‘larini tasarruf 
qiluvchilar ularga kredit oehilishi bilan budjet m ablag'larini xarajat 
qilish huquqiga ega b o ‘ladilar. Q oraqalpog‘iston Respublikasi 
budjetida va m ahalliy budjetlarda turuvchi budjet m ablag‘larini 
tasa rru f qiluvchilar 
o ‘zlarining 
Q oraqalpog'iston 
Respublikasi 
budjetida va m ahalliy budjetlar b o ‘yicha talab qilib olgunga qadar 
depozit hisobvaraqlariga m ablag1 tushgan vaqtda budjet m ablag‘larini 
xarajat qilish huquqiga ega b o ‘ladilar.
Budjet tashkilotlari tasdiqlangan smetalarga va moliyaviy intizomga 
q at’iy rioya qilgan holda budjet mablag‘larini xarajat qilishlari kerak.
Budjet tashkilotlarining xarajatlari kassa xarajatlari va haqiqiy 
xarajatlarga bo‘linadi.