M u h a m m a d y o q u b o s t o n a q u L o V budjet hisobi

(G'aznachiUkka 
o'tish sharoitida: l47-«Budjet mablag'lari bo'yicha budjet 
mablag ‘lari oluvchilar oldidagi majburiyat» subschyoti) yoki
K re d it 100 - « T ashkilot xarajatlari uchun talab qilib olgunga qadar depozit 
h is o b v a ra g 'i» subschyoti 
(G'aznachiUkka o'tish sharoitida: 
147-«Budjet mablag'lari bo'yicha budjet mablag'lari oluvchilar 
oldidagi majburiyat» subschyoti).
2) zaxira fondini tiklash summasiga:
D eb et 134 - «M oliyaviy q o 'y ilm a la r fondi» subschyoti;
K red it 275 - «K reditorlik qarzlarini birinchi n av b atd a to 'la sh u chun zaxira» 
subschyoti.
5. B U D J E T T A S H K IL O T L A R ID A KASSA
O P E R A T S IY A L A R I H IS O B I1
Budjet tashkilotining naqd pul mablag'lari tashkilot kassasida 
saqlanadi. Shtatida kassir yoki buxgalter-kassir lavozimi b o ‘lgan faqat 
katta budjet tashkilotlarida kassa bo'ladi, qolgan holatlarda budjet 
tashkilotlarida naqd pul to ‘lanadigan operatsiyalar hisobdor shaxslar 
orqali amalga oshiriladi.
1 Bu paragrafni ta yyorlashda O 'zbekiston R espublikasi M arkaziy bankining 
«Y uridik shaxslar tom onidan kassa operatsiyalarini am alga oshirish qoidalari»dan 
foydalanilgan.

---

Budjet tashkilotlarida kassa operatsiyalari 
«Yuridik shaxslar 
tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirish qoidalari»ga asosan 
amalga oshiriladi. Bu qoidalarga muvofiq, barcha yuridik shaxslar, 
mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, o ‘z pul m ablag‘larini bank 
muassasalarida saqlashlari shart.
Tashkilotlar tomonidan bank muassasalaridan olingan naqd pul 
qanday maqsadlar uchun olingan b o ‘lsa, faqat shunga xarajat qilinadi. 
Tashkilot o ‘z kassasida naqd pulni uning qoldig‘ining belgilangan 
limiti doirasida saqlashi va uni tushum hisobidan belgilangan m e’yorlar 
chegarasida xarajat qilishi mumkin. Kassadagi naqd pul qoldig‘i limitlari 
va tushum hisobidan foydalanish m e’yorlari muayyan zarur bo‘lgan 
hollarda ko‘rsatilgan limitlar bank muassasalari tomonidan qayta ko‘rib 
chiqilishi mumkin.
Kassadagi naqd pul qoldig'ining belgilangan limitidan ortiqcha 
bo‘lgan qismining hammasini tashkilotlar bank muassasasi bilan 
kelishilgan tartibda va muddatlarda o ‘z bank hisobvaraqlariga hisobga 
olish uchun bankka topshirishlari shart.
Naqd pul:
a) bank muassasalarining kunduzgi va kechki kassalariga;
b) inkassatorlarga-keyinchalik bank muassasalariga topshirish 
uchun;
d) tashkilotlar qoshidagi birlashgan kassalarga-keyinchalik bank 
muassasalariga topshirish uchun;
e) aloqa korxonalariga-bank muassasalari hisobvaraqlariga o ‘tka- 
zish uchun topshirilishi mumkin.
Budjet tashkilotlari o‘z kassalarida naqd pulni, belgilangan 
limitlaridan tashqari, faqat ish haqi to'lash, mukofotlar, ijtimoiy 
sug'urta bo'yicha nafaqalar, stipendiyalar, pensiyalar berish uchun bank 
muassasasidan olingan kunni qo'shib hisoblangan holda 3 ish kunidan 
ortiq bo'lmagan muddat mobaynida (bank muassasalaridan uzoq masofada 
joylashgan budjet tashkilotlari uchun e s a -5 ish kunigacha) saqlash huquqiga 
egadir.
Xizmat safarlari bilan bog'liq xarajatlar uchun naqd pul xizmat 
safariga yuborilayotgan shaxslarga mazkur hududda amal qilayotgan

---

tartib b o ‘yicha tegishli miqdor doirasida keyin hisob berish sharti 
bilan beriladi. Keyin hisob berish sharti bilan berilgan naqd pullaming 
xarajat qilinmagan qismi ular berilgan muddat tugaganidan keyin 3 
kundan kechiktirilmasdan tashkilot kassasiga qaytarilgan bo ‘lishi 
kerak. Hisob berish sharti bilan naqd pul olgan shaxslar tashkilot 
buxgalteriya xizmatiga yoki markazlashtirilgan buxgalteriyaga xarajat 
qilingan summa to‘g ‘risida hisobot berishlari kerak. Avval hisob 
berish sharti bilan berilgan naqd pul summasi bo'yicha to 'liq hisobot 
topshirilganidan keyingina yangidan hisob berish sharti bilan naqd pul 
beriladi.
Kassa operatsiyalari 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika 
qo ‘minasi tomonidan tasdiqlangan namunaviy shakllardagi hujjatlar 
bilan rasmiylashtiriladi va barcha tashkilotlarda, ulaming idoraviy 
bo ‘ysunishi va mulkchilik shakllaridan qat’iy nazar, o ‘zgartirishsiz 
qo ‘llanilishi kerak.
N a q d p u llarn i qabu l qilish va berish h am d a kassa 
h u jja tla rin i rasm iylashtirish
Budjet tashkilotlari kassalari tomonidan naqd pulni bosh buxgalter 
yoki u vakolat bergan shaxs imzo chekkan kirim kassa orderi bo ‘yicha 
qabul qilinadi. Pul qabul qilinganligi to‘g‘risida bosh buxgalter yoki u 
vakolat bergan shaxs va kassir tomonidan imzolangan, kassiming muhri 
(shtampi) bilan tasdiqlangan yoki kassa apparatining izi tushirilgan 
kvitansiya beriladi.
Budjet tashkilotining kassasidan naqd pulni boshqa tashkilotlar 
ehtiyojlari uchun berish man etiladi. Budjet tashkilotlarining kassalaridan 
naqd pul chiqim kassa orderlari yoki tegishli ravishda rasmiylashtirilgan 
boshqa hujjatlar (to‘lov qaydnomasi, pul berish to‘g ‘risidagi arizalar, 
schyotlar va boshqalar) bo'yicha bu hujjatlarga chiqim kassa orderining 
rekvizitlari tushirilgan to‘rtburchak muhri bosilib beriladi. Pul berish 
uchun rasmiylashtiriladigan hujjatlarga budjet tashkilotining rahbari 
va bosh buxgalteri yoki ular vakolat bergan shaxslar tomonidan imzo 
chekilgan b o ‘lishi kerak.

---

Chiqim kassa orderlariga ilova qilinadigan hujjatlar, arizalar, 
to‘lovnomalar va boshqalarda budjet tashkiloti rahbarining ruxsat 
beravchi yozuvi bo'lsa, chiqim kassa orderlariga rahbar imzo chekishi 
shart bo‘lmaydi.
Budjet tashkilotlariga xizmat ko'rsatadigan markazlashtirilgan 
buxgalteriyalarda beriladigan ish haqining umumiy summasiga bitta 
chiqim kassa orderi tuziladi, uning sanasi va tartib raqami har bir to ‘lov 
(hisob-kitob-to‘lov) vcdomostiga yozib chiqiladi.
Alohida shaxsga chiqim kassa orderi yoki uning o'm iga o ‘tadigan 
boshqa hujjat bo‘yieha pul berilayotgan vaqtda kassir pul oluvchining 
shaxsini tasdiqlovchi hujjat(pasport, fuqaroligi bo'lmagan shaxslaming 
yashash guvohnomalari, harbiy bilet yoki harbiy qismlar yoxud harbiy 
muassasalar tomonidan beriladigan shaxsini tasdiqlovchi hujjat)ni talab 
qiladi, bu hujjatning nomi va tartib raqami, kim tomonidan va qachon 
berilganligini yozib qo‘yadi hamda pul oluvchidan tilxat oladi. Agar 
chiqim kassa orderi yoki uning o ‘miga o'tadigan hujjat bir necha kishiga 
pul berish uchun tuzilgan bo ‘lsa, bu holda ham pul oluvchilar o ‘z 
shaxslarini tasdiqlovchi hujjatlarini ko'rsatadilar va to ‘lov hujjatlarining 
tegishli ustuniga imzo chekadilar.
Budjet tashkilotida pul berish mazkur tashkilot tomonidan berilgan 
guvohnoma bo‘yicha uning egasi fotosurati va shaxsiy imzosi mavjud 
bo'lgan taqdirda amalga oshirilishi mumkin.
Pul olinganligi to‘g ‘risidagi tilxat faqat oluvchi dastxati bilan siyoh
yoki sharikli ruchkaning pastasida olingan s u m m a :____ so‘m (so‘zlar
bilan) ____ tiyin (raqamlar bilan) ko'rsatilgan holdagina yozilishi
mumkin. Pul vedomost bo‘yicha olinayotgan vaqtda summa so‘zlar 
bilan yozilmaydi.
Budjet tashkilotida ro'yxat tarkibiga kirmagan shaxslarga pul har 
bir shaxsga alohida yoziladigan chiqim kassa orderi yoki tuzilgan 
shartnomalarga asosan alohida vedomost bo'yicha beriladi.
Kassir pullami chiqim kassa orderi yoki uning o 'm ig a o'tadigan 
boshqa hujjatda ko‘rsatilgan shaxsgagina beradi. Agar pul belgilangan 
tartibda rasmiylashtirilgan ishonchnoma bo'yicha berilayotgan b o ‘lsa,

---

order matnida pul oluvchining familiyasi, ismi va otasining ismidan 
keyin pul olishiga ishonchnoma berilgan shaxsning familiyasi, ismi va 
otasining ismi buxgalteriya tomonidan yoziladi. Pul vedomost bo'yicha 
berilayotgan bo'lsa, pul olinganligi haqidagi imzodan oldin kassir 
«Ishonchnoma b o ‘yicha» deb yozib qo'yadi. Bu ishonchnoma kassirda 
qoladi va chiqim orderi yoki vedomostga biriktirib qo'yiladi.
Mehnat haqi to ‘lash, vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik b o ‘yicha 
nafaqalar, stipendiya, pensiya va mukofotlar to‘lash kassirlar tomonidan 
to ‘lov (hisob-kitob-to‘lov) vedomostlari bo‘yicha har bir oluvchiga 
chiqim kassa orderi tuzilmasdan amalga oshiriladi. To'lov (hisob-kitob- 
to‘lov) vcdomostining titul varag'ida pul berishga ruxsat etilganligi 
to ‘g ‘risida yozuv, pulni tarqatish muddati hamda summasi yozuvda 
ko‘rsatilib, budjet tashkilotining rahbari va bosh buxgalteri yoki ular 
vakolat bergan shaxslaming imzosi qo'yiladi.
Xodim mehnat ta’tiliga ketayotgan vaqtda, kasal bo'lganida va 
boshqa hollarda ish haqi to‘lash uchun bir marta pul berish, shuningdek 
deponentga o ‘tkazilgan summalami va xizmat safari bilan bog'liq 
xarajatlarni keyin hisob berish sharti bilan bir necha shaxslarga berish 
ham shunday tartibda rasmiylashtirilishi mumkin.
Alohida shaxslarga ish haqi to ‘lash uchun bir marta pul berish, odatda, 
chiqim kassa orderlari bo'yicha amalga oshiriladi. Mehnat haqi to‘lash, 
vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqalari, stipendiya, pensiya va 
mukofotlami berish uchun belgilangan muddat tugaganda kassir:
1. Ish haqi, vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqalari, pensiya va 
mukofotlami olmagan shaxslaming familiyalari qarshisiga «Deponent 
qilindi» degan to‘rtburchak muhr bosishi yoki qo‘lda yozib qo ‘yishi;
2. Deponent qilingan summalar reestrini tuzishi;
3. Vedomost oxirida ish haqi to‘lash, vaqtincha mehnatga qobiliyat­
sizlik nafaqalari, pensiya va mukofotlar uchun haqiqatda to'langan summa 
bilan olinmagan hamda deponent qilingan summa miqdorini yozib qo'yishi, 
bu summalami to‘lov vedomosti bo‘yicha umumiy yakun bilan solishtirishi 
va o‘z imzosi bilan tasdiqlashi kerak bo‘ladi. Agar pul kassir o‘miga boshqa 
shaxs tomonidan berilsa, vedomostda: «Pulni vedomost bo'yicha .........

---

(imzo) berdi» degan qo‘shimcha yozuv qayd etiladi. Pulning bir vedomost 
bo'yicha kassir va tarqatuvchi tomonidan berilishi man etiladi;
4. Kassa daftariga haqiqatda to'langan summani yozishi va vedo-
mostga «Chiqim kassa orderi №____ » degan to‘rtburchak muhrini
bosishi lozim.
Buxgalteriya to‘lov vedomostlarida kassirlar tomonidan qayd etilgan 
yozuvlami tekshiradi hamda ular bo‘yicha berilgan va deponent qilingan 
summalami hisoblab ehiqadi.
Deponent qilingan summalar bank muassasalariga topshiriladi va 
topshirilgan summalarga bitta umumiy chiqim kassa orderi tuziladi.
Kirim kassa ordcrlari va ulaming kvitansiyalari, shuningdek, chiqim 
kassa orderlari va ulaming o ‘mini bosadigan hujjatlar buxgalteriya 
xizmati tomonidan siyoh yoki sharikli ruchka pastasi bilan aniq va ravon 
yozilib to‘ldirilishi yoki yozuv mashinkasi, hisoblash mashinkasida 
bosmalanishi kerak. Bu hujjatlarda ustidan o ‘chirib yozishga, tuzatishlar 
kiritishga, izohlari b o ‘lgan holda ham yo ‘l qo‘yilmaydi.
Kirim va chiqim kassa orderlarida ulami tuzish uchun asos bo ‘lgan 
sabab ko'rsatiladi hamda ularga ilova qilingan hujjatlar k o ‘rsatib 
o'tiladi.
Kirim va chiqim kassa orderlari yoki ulaming o'm ini bosadigan 
hujjatlami pul topshirayotgan yoki pul olayotgan shaxslarga berish 
taqiqlanadi.
Pulni kassa orderlari b o‘yicha qabul qilish va topshirish faqat ular 
tuzilgan kuni amalga oshirilishi mumkin.
Kirim va chiqim kassa orderlari yoki ularning o'm ini bosadigan 
hujjatlami olish vaqtida kassir:
1. Hujjatlarda bosh buxgalteming imzosi borligi va uning haqiqiy- 
ligini, chiqim kassa orderi yoki uning o ‘mini bosadigan hujjatda 
e sa-b udjet tashkilotining rahbari yoki u vakolat bergan shaxslaming 
ruxsat berganligi haqidagi imzosi mavjudligini;
2. Hujjatlaming to‘g ‘ri rasmiylashtirilganligini;
3. Hujjatlarda ko‘rsatib o ‘tilgan ilovalarning mavjudligini tekshirishi 
kerak.

---

Bu talablaming birortasiga rioya qilinmaganligi taqdirda, kassir 
hujjatlami tegishli ravishda rasmiylashtirish uchun buxgaltcriyaga 
qaytaradi. Kirim va chiqim kassa orderlari yoki ulaming o ‘mini bosadigan 
hujjatlar, ular asosida pul olingani yoki pul bcrilganidan keyin, darhol 
kassir tomonidan imzolanadi, unga ilova qilingan hujjatlar ustiga esa, 
«T o‘landi» degan to'rtburchak muhr bosilib yoki shunday yozuv qayd 
etilib, sanasi (yil, kun va oy) ko ‘rsatiladi.
Kirim va chiqim kassa orderlari yoki ulaming o ‘mini bosadigan 
hujjatlar kassaga topshirilguniga qadar buxgalteriya tomonidan kirim 
va chiqim kassa hujjatlarini qayd etish jum alida (KO-3a-shakl) 
r o ‘yxatga olinadi. Ish haqini to'lashga doir to ‘lov (hisob-kitob-to‘lov) 
vedomostlariga rasmiylashtirilgan chiqim kassa orderlari u berilganidan 
keyin ro‘yxatga olinadi.