M tojiyev, I. Nigmatov


Y ilning issiq davridagi ishlab chiqarish xonalari harorati, nisbiy nam ligi va havo



Download 8,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/244
Sana17.05.2023
Hajmi8,77 Mb.
#939792
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   244
Bog'liq
Hayot faoliyati xavfsizligi. Tojiboyev M. Nigmatov M

Y ilning issiq davridagi ishlab chiqarish xonalari harorati, nisbiy nam ligi va havo
harakati tezligining v o ‘l q o‘yi!adigan m e’yoriari
Harorat, °C
Nisbiy namligi, %
Havo harakati te­
zligi, m/s
Eng issiq oyning soat 13 da tashqi
28 °C da 55
0,24),5
havo o'rtacha haroratidan yuqori
27 °C da 60
0,3-0,7
bo‘lmasligi, biroq 28°C dan osh-
26 °C da 65
0,3-0,7
masligi kerak.
25 °C da 70
0,3-0,7
Eng issiq oyning soat 13 da tashqi
24 °C 75 dan ortiq
0,3-0,7
havo haroratidan °C dan yuqori
bo‘lmasligi kerek.
0,5-1,0
bo‘masligi, biroq 26 °C dan osh-
26 °C da 65
0,5-1,0
masligi kerak.
25 °C da 70
0,5-1,0
24 °C da
3.3. Ishlab chiqarishda m o‘tadil ob-havo sharoitini yaratish
0 ‘zbekiston R espublikasining bir qator ishlab chiqarish obyektlarida 
qulay ob-havo sharoitlari yaratilishi natijasida ularga bogMiq b o ‘lgan 
kasb kasalliklarini kam aytirishga erishilgan.
B u ishlam i am alga oshirishda xonalarga issiqlik kirishini v a uning 
ishchilarga ta ’sirini kam aytirish, sham ollatishning qulay usullarini 
q o ila s h , m ehnat v a dam olish rejim larini m uvofiqlashtirish, h ar xil tarkibli 
ichim lik suvlarini tashkil qiiish, ish jarayonlarida foydalaniladigan kiyim - 
boshlarni m ukam m allashtirish va boshqa om illar bilan am alga oshiriladi. 
Ish jarayonini m exanizatsiyalashtirish va uskuna-jihozlarining zamor>?viy
35


(takom illashgan) turlaridan foydalanish orqali ish xonalariga issiqlik 
kirishini kam aytirishga erishiladi. M asalan, po ‘lat quyish sexlarida elektr 
pechiaridan foydalanish, m etallarni m exanizm lar yordam ida toblash
m etallurgiya pechlarini avtom atlashtirish, issiq m ahsulotlarni alohida 
xonalarda sovutish va boshqa jarayonlarni aytish m um kin. Ikkinchi 
tom ondan, 
bajariladigan 
ishlam i 
m exanizatsiyalashtirish 
m ehnatni 
yengillashtiradi, energiya sarfiarini kam aytiradi, shu tariqa organizm ning 
issiqlab ketish im koniyatini kam aytiradi. Jarayonlarni m asofadan turib 
boshqarish ham nurlanish m anbayi bilan ishchi o'rtasidagi m asofani 
uzaytiradi va bu ishchiga ta ’sir qiladigan radiatsiya kuchini kam aytiradi. 
Liskunalar yuzasini issiqlik chiqishini kam aytiruvchi m ateriallar bilan 
qoplash, ishchilam i nur v a shu’lalanish issiqligidan m uhofaza qiladigan 
him oya ekranlarining qurilishi ham ijobiy natijalarni beradi. Bunda 
ekranlar vazifasini issiqlik chiqishini kam aytiruvchi m ateriallar bilan 
qoplangan to ‘siqlar, pech tuyniklari ichida suv aylanib yuradigan 
sovutgichli ichi g ‘ovak uskunalar, suv purkaydigan to ‘siqlar, issiq 
gazlar haroratini kam aytiruvchi to ‘siqlar bajarishi m um kin. Jum ladan, 
dom na pechlari va ayrim isitadigan pechlar yuzasini oqar suv aylanib 
yuradigan ichi g ‘ovak ekranlar bilan qoplash ish m aydonchasidan havo 
haroratini 50°C dan 28—30°C gacha pasaytirishi, infraqizil nurlanishni 
ham
b arta raf etishga 
erishiladi. 
X onalardagi 
ortiqcha 
issiqlikni 
y o ‘qotishda sham ollatish ham m uhim rol o'ynaydi. Ayrim ish joylari va 
zonalarida norm al m ikroiqlim ni vujudga keltirish uchun havo dushlari 
tashkil qilinadi. Shu asnoda qator ishlab chiqarish korxonalarida havoni 
m o ‘tadillashtirish (sham ollatish)dan keng foydalaniladi. M ehnat qilish 
va dam olishning oqilona rejim ini tashkil qilish uchun, ish kununi 
qisqartirish, q o ‘shim cha tanaffuslar joriy etish, samarali hordiq chiqarish 
uchun sharoitlar yaratish y o ‘U bilan am alga oshiriladi. Bu borada 
m am lakatim izda yuqori haroratli sexlardagi k o ‘pgina kasblar uchun 
6 soatli ish kuni belgilangan. B unda ishni o ‘z vaqtida boshlash, k o ‘p 
sm enali ishlarda esa issiq davrni (soat 12 dan - 16 gacha) sm enalar 
o ‘rtasida bir m e ’yorda taqsim lash lozim. Q o ‘shim cha tanaffuslarni 
(tushlik tanaffusidan tashqari) necha m arta va qancha m uddatga tashkil 
etish fiziologik tekshirishlar asosida belgilanadi. U lam ing davom iyligi 
toliqish belgilarini y o ‘qotishga va tashqi m uhitga m oslashuv jarayonini 
m e’yorga solishga im kon beradigan b o ‘lishi kerak. Dam olish vaqtida 
ishchi ob-havo sharoitlari norm al (18—20°C) haroratda, dam olish uchun
36


m axsus o ‘rindiqlar, sluilar, kreslolar bo ‘lgan xonada b o ‘lishi kerak.A gar 
alohida xonada dam olish tashkil qiiish im koni b o ‘lmasa, ish joylari 
yaqinida dam olish zonalari tashkil etilib, bunda sham ollatish vositalari 
bilan normal harorat va havo harakati saqlab turiladi. Kiyim -boshni 
h o'ilash, suv bilan b o g ‘liq tadbirlar (sm ena m aboynida 2 -3 m arta) 
organizm dan ortiqcha issiqlikni tez chiqaradigan q o ‘shim cha vositalar 
hisoblanadi. Shu m aqsadda ish jo y larig a yaqin dushxonalar tashkil 
etiladi. O qilona ichim lik rejirnini tashkil etish organizm dan y o ‘qotilgan 
nam lik, tuzlar va darm ondoriiarning o ’rnini qoplash uchun kerak. Bir 
sm enada 4 -4 ,5 kg tana m assasini y o'qotadigan sexlarning ishchilari tuz 
q o ‘shilgan gazli suv (0,5% N aCl eritm asi) bilan ta ’minlanishi zarur. B ir 
sm enada 3-3,5 kg gacha tana m assasini y o ‘qotadigan ishchilarga ovqat 
ratsioniga tuz q o ‘shib beriladi. U lar oddiy gazli suv, b a’zan issiq choy 
va organizm faoliyatini oshiradigan ham da y o ‘qotilgan darm ondorilar 
o ‘rnini qoplaydigan boshqa ichim liklar bilan ta ’minlanadilar.
Issiqlab ketish va issiqlik nurlanishining boshga ham da k o ‘zga 
salbiy ta ’sirini kam aytirishda shaxsiy saqlovchi vositalari m uhim rol 
o'ynaydi. K orxona keng, him oya kiyimlari m o‘l va qulay tikilgan, 
matosi esa bug‘lanishi va issiqlik berishi qulay bo‘lgan m atolar (tabiiy 
ip-gazlama, zig 'ir poyasidan to ‘qilgan matolar)dan tayyorlanishi zarur. 
Issiqlik nurlanishidan him oya qiiish uchun esa yuzasiga tushadigan 
infraqizil nurlam i qaytaruvchi yupqa metall qatlam li (aluminiy qatlamli) 
m atolar qo'llaniladi. Boshni issiqlik radiatsiyasidan him oya qiiish uchun 
dyuralum iniydan tayyorlangan kaskalar, enli kigiz qalpoqlar, k o ‘zni 
him oya qiiish uchun esa ko ‘zoynaklar q o ‘llaniladi.
Ochiq havoda ishlaganda doimiy ish joylarida quyosh nurlariuan 
him oya qiladigan soyabonlar qurish zarur. M ashina kabinalari ochiq 
ranglarga b o ‘yaladi, issiqlikni m uhofaza qiladigan materiallar esa havoni 
m o‘tadillashtiruvchi vositalar bilan jihozlanadi. Dam olish joylarining 
ish joylari yoniga qurilishi, quyosh v a shamollardan pana qilinishi va 
dushxenalam i qurish k o'zda tutiladi. Shuningdek, sovutilgan ichimlik 
suvi va choy ham isha b o iish i zamr.
37



Download 8,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish